Bağımsız araştırma şirketi AGS Global‘in “İş Dünyası Gündemi” araştırması, Türkiye iş dünyasının 2025’in son çeyreğine derin bir belirsizlik ve temkinli bir tutumla girdiğini ortaya koydu. Şirketlerin ana gündeminde maliyet optimizasyonu ve mevcut müşteriyi koruma yer alırken, yatırım kararları büyük ölçüde ertelenmiş durumda. İş insanlarının yarısı ekonomide yavaşlama veya stagflasyon beklerken, bu durum istihdam piyasasına da yansıyor.
AGS Global Kurucusu Ahmet Güler, bu temkinli tutumun “dönemin ruhunu yansıttığını” belirtiyor. Araştırmaya göre, iç talepteki daralma ve yüksek enflasyon şirketlerin en büyük endişe kaynağı. Bu zorlu dönemde öncelik sırasında en sona atılan konu ise yeşil dönüşüm oldu. Bu tablo, şirketlerin kısa vadeli risk yönetimine odaklanarak, uzun vadeli büyüme stratejilerini rafa kaldırdığını gösteriyor.
📌 İş dünyasının 2025 son çeyrek gündemi hakkında öne çıkanlar
- AGS Global’in araştırmasına göre, iş insanlarının sadece %29,5’i son çeyrek için iyimserken, büyük çoğunluk (%37,7) net bir öngörüde bulunamıyor.
- Şirketlerin %60,7’si mevcut istihdamı korumayı hedeflerken, yatırım kararlarında ise %32,8’i erteleme veya askıya alma yoluna gitti.
- İş dünyasının en büyük endişeleri %32,8 ile “siyasi ve jeopolitik belirsizlikler” ve yine %32,8 ile “yüksek enflasyon ve işletme maliyetleri” oldu.
- Şirketlerin bir numaralı önceliği %49,2 ile maliyet optimizasyonu olurken, geleceğin en önemli yatırım alanı olan yeşil dönüşüm ve sürdürülebilirlik sadece %4,9 ile son sırada yer aldı.
- Ekonominin korkulu rüyası “stagflasyon” (durgunluk içinde enflasyon), her iki iş insanından birinin beklentisi olarak öne çıkıyor.
🔎 En çok merak edilenler
- Stagflasyon tam olarak nedir?
Bir ekonomide hem enflasyonun (fiyatların artması) hem de durgunluğun (ekonominin büyümemesi ve işsizliğin artması) aynı anda yaşandığı, çözümü en zor ekonomik krizlerden biridir. - Şirketler neden yatırım yapmaktan çekiniyor?
Yüksek enflasyon nedeniyle artan maliyetler, iç talepteki zayıflık ve siyasi belirsizlikler, geleceğe dair öngörü yapmayı zorlaştırıyor. Bu nedenle şirketler, büyük riskler almaktan kaçınarak “bekle-gör” stratejisi izliyor. - Bu durum çalışanları nasıl etkiler?
Şirketler yeni istihdam yaratmak yerine mevcut kadroyu korumaya odaklandığı için iş bulmak zorlaşabilir. Mevcut çalışanlar için ise verimlilik ve şirkete katma değer sağlama her zamankinden daha önemli hale gelir. - “Yeşil dönüşüm” neden erteleniyor?
Yeşil dönüşüm yatırımları (enerji verimliliği, sürdürülebilir üretim vb.) genellikle uzun vadede geri dönüş sağlayan maliyetli projelerdir. Şirketler, kısa vadeli nakit akışlarını ve kârlılıklarını korumak için bu tür uzun vadeli yatırımları erteleme eğilimindedir.
📊 İş dünyası gündemi araştırma sonuçları: 2025’in son çeyreğine temkinli yaklaşım!
Bağımsız araştırma şirketi AGS Global’in gerçekleştirdiği “İş Dünyası Gündemi” araştırması, Türkiye iş dünyasının 2025’in son çeyreğine temkinli bir tutumla girdiğini ortaya koydu. AGS Global Araştırma Kurucusu Ahmet Güler, “İş dünyasının temkinli tutumu, dönemin ruhunu yansıtıyor. Şirketler kısa vadeli riskleri yönetmeye odaklanırken, uzun vadeli büyüme stratejilerini ertelemek durumunda kalıyor.” dedi.
Araştırma sonuçları, iş insanlarının büyük çoğunluğunun belirsizlik ve risk algısıyla hareket ettiğini, bu nedenle yatırım ve istihdam kararlarında ölçülü davrandığını gösteriyor.
Araştırmaya katılan iş insanlarının yüzde 37,7’si şirketlerinin son çeyrekteki performansına dair net bir öngörüde bulunmakta zorlanıyor. Türkiye ekonomisinin genel gidişatına dair ise belirgin bir belirsizlik hakim; her iki iş insanından biri büyümede yavaşlama ya da stagflasyon bekliyor.
İstihdamda koruma, yatırımda erteleme ön planda
İş dünyası istihdam kararlarında temkinli bir yaklaşım sergiliyor. Katılımcıların yüzde 60,7’si mevcut kadroyu koruma eğiliminde. Yatırım kararlarında da benzer bir tablo söz konusu: Yüzde 32,8 yatırımı ertelemiş veya askıya almış durumda. Bu tutumun arkasındaki temel nedenler arasında siyasi belirsizlikler ile yüksek enflasyon ve işletme maliyetleri öne çıkıyor.
Öncelik maliyet ve müşteri, yeşil dönüşüm son sırada
Şirketlerin öncelikleri arasında maliyet optimizasyonu (%49,2) ve mevcut müşteriyi elde tutmak (%45,9) ilk sırada yer alıyor. Buna karşılık, yeşil dönüşüm ve sürdürülebilirlik yalnızca yüzde 4,9 oranında öncelikli olarak görülüyor.
İç talepteki daralma en büyük sorun
İç talepteki daralma ise en önemli sorunlar arasında yer alıyor. Her 10 iş insanından 7’si iç pazarda talebin zayıf seyrettiğini belirtirken, yüzde 19,7’si bu durumu son çeyrekte karşılaştığı en büyük zorluk olarak tanımlıyor.
🌪️ Ekonominin korkulu rüyası “stagflasyon” nedir ve neden tehlikelidir?
Araştırmada iş dünyasının yarısının beklentisi olarak öne çıkan stagflasyon, bir ekonomi için en zorlu senaryolardan biridir. İsmi, “stagnasyon” (durgunluk) ve “enflasyon” kelimelerinin birleşiminden gelir. Stagflasyonun tehlikeli olmasının nedeni, birbiriyle çelişen iki büyük ekonomik sorunu aynı anda barındırmasıdır:
- Ekonomik Durgunluk (Stagnasyon): Ekonomi büyümez, üretim düşer ve en önemlisi işsizlik artar.
- Yüksek Enflasyon: Aynı anda, mal ve hizmetlerin fiyatları hızla artmaya devam eder, halkın alım gücü düşer.
Bu durumu yönetmek politika yapıcılar için bir kabustur. Çünkü normalde, durgunluğu aşmak için faizleri düşürüp piyasaya para sürersiniz, ancak bu enflasyonu daha da körükler. Enflasyonu düşürmek için faizleri artırdığınızda ise bu sefer ekonomik durgunluğu ve işsizliği daha da derinleştirirsiniz. Bu kısır döngü, hem şirketlerin yatırım yapmasını hem de vatandaşların harcama yapmasını zorlaştırarak genel bir karamsarlığa yol açar. (Kaynak: Medium)
✂️ Krizde kemer sıkma sanatı: İşletmeler için 5 etkili maliyet optimizasyonu stratejisi
Ekonomik belirsizlik dönemlerinde şirketlerin ilk önceliği, ayakta kalabilmek için maliyetlerini kontrol altına almaktır. İşte bu süreçte uygulanabilecek bazı etkili stratejiler:
- Operasyonel Verimliliği Artırmak: İş akışlarını yeniden gözden geçirerek gereksiz adımları ortadan kaldırmak, tekrarlayan görevleri otomatikleştirmek ve “yalın yönetim” ilkelerini benimsemek.
- Enerji Maliyetlerini Düşürmek: Enerji verimliliği denetimi yaptırmak, LED aydınlatmaya geçmek ve enerji tasarruflu ekipmanlar kullanmak, en hızlı geri dönüş sağlayan yatırımlardandır.
- Tedarik Zincirini Gözden Geçirmek: Tedarikçilerle daha iyi fiyatlar için yeniden pazarlık yapmak, alternatif ve daha uygun maliyetli tedarikçiler araştırmak veya toplu alım indirimlerinden faydalanmak.
- Pazarlama Bütçesini Optimize Etmek: Geleneksel ve pahalı reklamlar yerine, yatırım getirisini (ROI) daha kolay ölçebileceğiniz dijital pazarlama, içerik pazarlaması ve sosyal medya kanallarına odaklanmak.
- Gereksiz Harcamaları Kesmek: Zorunlu olmayan seyahatler, abonelikler ve dış kaynak hizmetleri gibi tüm dolaylı harcamaları tek tek gözden geçirerek tasarruf alanları bulmak. (Kaynak: Harvard Business Review, 2023)
📉 İç talepteki daralma hangi sektörleri vuruyor, hangileri dirençli?
Tüketicilerin harcamalarını azalttığı ve ertelediği “iç talep daralması” dönemleri, tüm sektörleri aynı şekilde etkilemez. Bazı sektörler bu fırtınayı daha sert hissederken, bazıları daha dirençli kalır.
Daha Çok Etkilenen (Döngüsel) Sektörler
- Otomotiv ve Beyaz Eşya: Tüketicilerin ilk olarak alımını ertelediği, yüksek maliyetli ve “dayanıklı” olarak adlandırılan ürünler.
- İnşaat ve Emlak: Kredi faizlerinin yüksek olduğu ve geleceğe dair belirsizliğin arttığı dönemlerde durma noktasına gelebilir.
- Lüks Tüketim ve Turizm: İnsanların temel ihtiyaçlarına odaklandığı dönemlerde, tatil ve lüks harcamalar ilk kesintiye uğrayan kalemlerdir.
Daha Az Etkilenen (Döngüsel Olmayan) Sektörler
- Gıda Perakendeciliği ve Tarım: İnsanlar ne olursa olsun temel gıda ihtiyaçlarını karşılamak zorundadır.
- Sağlık: Sağlık hizmetleri ve ilaç, ertelenemez harcamalar olduğu için krizlerden daha az etkilenir.
- Telekomünikasyon ve Bilişim: İnternet ve yazılım hizmetleri, günümüzün temel bir ihtiyacı haline geldiği için genellikle kesintiye uğramaz.
🌳 Geleceği ertelemek mi, inşa etmek mi? Durgunlukta “yeşil dönüşüm” yatırımı neden mantıklı?
Araştırma sonuçları, şirketlerin kriz anında “yeşil dönüşüm”ü son sıraya attığını gösterse de, birçok stratejist bu yaklaşımın bir hata olabileceğini savunuyor. Ekonomik durgunluk döneminde sürdürülebilirlik ve yeşil teknoloji yatırımı yapmak, uzun vadede önemli rekabet avantajları sağlayabilir:
- Maliyet Tasarrufu: Enerji verimliliği projeleri (örneğin, fabrika çatısına güneş paneli kurmak), ilk yatırım maliyetini çıkardıktan sonra şirketin en büyük gider kalemlerinden biri olan enerji faturalarını kalıcı olarak düşürür.
- Yeni Finansman Kaynakları: Dünya genelinde bankalar ve yatırım fonları, “yeşil” ve “sürdürülebilir” projelere daha uygun koşullarda kredi ve finansman sağlamaya giderek daha fazla önem veriyor.
- Marka İtibarı ve Müşteri Sadakati: Tüketiciler, çevreye duyarlı ve sosyal sorumluluk sahibi markaları giderek daha fazla tercih ediyor. Kriz döneminde bu alana yatırım yapmak, marka imajını güçlendirir. (Kaynak: World Economic Forum, 2024)
🧑💼 Çalışanlar için belirsizlik rehberi: “Bekle-gör” stratejisi kariyerinizi nasıl etkiler?
Şirketlerin “bekle-gör” moduna geçmesi, yeni işe alımların yavaşlaması ve terfilerin ertelenmesi anlamına gelebilir. Bu belirsizlik döneminde, çalışanların kariyerlerini güvence altına almak için proaktif olmaları gerekir:
- Vazgeçilmez Olun: Sadece kendi iş tanımınızla sınırlı kalmayın. Şirketin maliyetlerini düşürecek veya verimliliği artıracak yeni fikirler ve projeler geliştirin. Değerinizi somut rakamlarla göstermeye çalışın.
- Yeni Beceriler Edinin (Upskilling): İşten çıkarmaların olduğu dönemlerde, birden fazla yetkinliğe sahip çalışanlar daha değerli hale gelir. Şirketinizin gelecekte ihtiyaç duyacağı (yapay zeka, veri analizi, dijital pazarlama vb.) alanlarda kendinizi geliştirin.
- Network’ünüzü Güçlü Tutun: Hem şirket içinde farklı departmanlarla hem de sektörünüzdeki diğer profesyonellerle iletişiminizi canlı tutun. Olası bir iş değişikliği ihtimaline karşı hazırlıklı olun.
- Pozitif ve Çözüm Odaklı Olun: Karamsarlık ve şikayetin hakim olduğu bir ortamda, pozitif, yapıcı ve çözüm odaklı bir tutum sergilemek, yöneticilerinizin gözünde sizi farklı bir yere koyacaktır.
🌐 Bunlar da ilginizi çekebilir:
- İşsizlik verileri yükselişte! Mahfi Eğilmez: Ekonomi stagflasyona gidiyor
- Bulut stratejileri 2025: Public cloud, yapay zeka ve FinOps’un yükselişi
- Çarpık dijitalleşme: Teknik borç ve dijital gecekonduların şirketlere zararları
- Şirketlerde yapay zeka ve Tiger Team kurma: 3 kritik entegrasyon önerisi
- Dijital çalışanların şirketler için 7 önemli faydası
- X kuşağı çalışanlar neden yeniden işverenlerin gözdesi?
- Aile anayasası: Uzun ömürlü aile şirketlerinin sırrı ve yol haritası
🔗 Kaynaklar:
- AGS Global – “İş Dünyası Gündemi” Araştırması, 2025 [AGS Global raporu: PDF]
- Stagflation: The Economic Nightmare a Generation Couldn’t Escape, and Why It Haunts Us Today | by Favian Rafif | Pen With Paper | Medium
- Harvard Business Review – “Cost Cutting in a Recession”, 2023
- World Economic Forum – “Green Transition Investment Reports”, 2024
