Hazine ve Maliye Bakanlığı, 1 Ekim 2025 itibarıyla vergi denetiminde devrim niteliğinde bir sistemi devreye aldı: KURGAN (Kuruluş Gözetimli Analiz Sistemi). Bu yapay zeka destekli vergi denetimi sistemi, tüm mali işlemleri anlık olarak analiz ederek, sahte belge (naylon fatura) kullananları ve riskli mükellefleri tespit etmeyi amaçlıyor. Peki, KURGAN nedir ve mükelleflerin “KURGAN yazısı” aldığında ne yapması gerekiyor?
Vergi Denetim Kurulu Başkanlığı (VDK) tarafından yönetilen KURGAN sistemi, e-fatura ve e-defter uyumunu, stok tutarlılığını ve banka hareketlerini çapraz kontrol ederek vergi kayıplarını önlemeyi hedefliyor. Uzmanlar, bu dijital denetim döneminde, vergi cezalarıyla karşılaşmamak için pişmanlık hükümlerinden yararlanmanın veya denetim yazılımları kullanmanın önemini vurguluyor. Sahte belge kullanımı, artık yapay zeka destekli vergi denetimi sayesinde anlık olarak tespit edilebilecek.
📌 Öne çıkanlar: Vergi denetiminde yapay zeka… KURGAN nedir? Riskli mükellef tespiti ve sahte belge avı
- Hazine ve Maliye Bakanlığı, 1 Ekim 2025 itibarıyla yapay zeka destekli vergi denetim sistemi KURGAN’ı devreye aldı.
- KURGAN’ın amacı, sahte belge (naylon fatura) kullanımını ve vergi kayıplarını önlemek için mali işlemleri anlık olarak analiz edip riskli mükellefleri tespit etmektir.
- Riskli mükellef olmamak için e-fatura/e-defter uyumu, fiili ve kaydi stok tutarlılığı ve ödemelerin banka üzerinden yapılması gibi adımlara dikkat edilmelidir.
- “KURGAN yazısı” alan bir mükellefin, eğer belgeleri gerçeği yansıtmıyorsa, cezai yaptırımlardan kurtulmak için “pişmanlık hükümleri”nden yararlanması öneriliyor.
- Piyasada bulunan e-Denetmen gibi dijital denetim yazılımları, şirketlerin kendi kayıtlarını KURGAN’ın bakış açısıyla analiz edip hataları önceden düzeltmelerine yardımcı oluyor.
🔎 En çok merak edilenler
- KURGAN tam olarak nedir?
KURGAN, Hazine ve Maliye Bakanlığı’nın, şirketlerin tüm e-Fatura, e-Defter, banka hareketi gibi mali verilerini yapay zeka ile anlık olarak analiz eden ve sahte belge, usulsüzlük gibi riskli işlemleri tespit eden yeni vergi denetim sistemidir. - “KURGAN yazısı” almak ne anlama gelir?
Bu, doğrudan bir ceza değildir. Sistemin, işlemlerinizde bir risk (örn: sahte belge şüphesi) tespit ettiğini ve bu konuyla ilgili sizden bir açıklama veya düzeltme talep ettiğini belirten bir uyarı yazısıdır. - Kimler “riskli mükellef” sayılır?
e-Defter kayıtları ile beyannameleri arasında uyumsuzluk olanlar, fiili stokları ile kaydi stokları tutmayanlar, ödemelerini banka dışı yollardan (elden vb.) yapanlar ve sahte belge düzenleme şüphesi olan firmalarla ticareti bulunanlar riskli kabul edilir. - KURGAN yazısına cevap vermezsem ne olur?
Yazıya hiç cevap vermemek veya eksik bilgiyle dönüş yapmak, Vergi Usul Kanunu kapsamında “özel usulsüzlük cezası”na yol açabilir.
Riskli Mükellef Olmamak İçin Dikkat Edilecek Noktalar
KURGAN sistemi ile birlikte mükelleflerin yükümlülükleri daha da önem kazandı. Özellikle riskli işlemlerden kaçınmak ve cezai yaptırımlarla karşılaşmamak için şirketlerin kayıt düzenini titizlikle yürütmesi gerekiyor. Bu noktada, riskli mükellef olarak görünmemek için dikkat edilmesi gereken bazı temel hususlar şunlardır:
- e-Fatura ve e-Arşiv kayıtlarının e-Defter ile tam uyumlu olmasına dikkat edin.
- Fiili stok ile kaydi stok arasında fark bırakmayın.
- Beyannamelerinizin mizan ve gelir tablosuyla uyumunu mutlaka kontrol edin.
- Belgelerinizi destekleyen sevk irsaliyesi, dekont ve depo kayıtlarını saklayın.
- Ödemelerinizi banka veya finans kuruluşları üzerinden yapın.
- Mali müşaviriniz ile sürekli iletişim halinde olun ve risk yönetim danışmanlığı desteği alın.
KURGAN Yazısı Geldiğinde Ne Yapılmalıdır?
KURGAN kapsamında gönderilen yazılar, doğrudan bir suçlama niteliği taşımaz; sistemin tespit ettiği riskli işlemler hakkında mükelleften açıklama talep eder. Ancak bu yazılara yanıt vermemek, Vergi Usul Kanunu kapsamında özel usulsüzlük cezasına sebep olabilir. İşte bu yazı geldiğinde yapılması gerekenler:
- Belgeler Gerçeği Yansıtmıyorsa: Eğer kullanılan belgelerde fiilen bir mal veya hizmet teslimi yoksa (yani sahte belge söz konusuysa), en doğru yaklaşım pişmanlık hükümlerinden yararlanmaktır. Bu sayede, hatalı kayıtlar düzeltilerek vergi cezalarından ve olası iddialardan kurtulmak mümkündür.
- Belgeler Gerçek, Evraklar Eksikse: İşlem gerçek ancak sevk irsaliyesi, ödeme dekontu gibi destekleyici evraklar eksikse, öncelikle bu eksikler tamamlanmalıdır.
- Tüm Belgeler Eksiksizse: Mükellefin yapması gereken, yazıya ekli tabloyu doldurarak işlemlerine ilişkin ayrıntılı bilgileri ve destekleyici belgeleri (sevkiyat, ödeme, sözleşme vb.) sunmaktır.
“Riskli mükellef” kriterleri nelerdir? Yapay zeka nelere bakıyor?
KURGAN sistemi, bir şirketi “riskli mükellef” olarak etiketlerken yüzlerce farklı veriyi çapraz kontrol eder. Sistemin alarm vermesine neden olan başlıca “kırmızı bayraklar” şunlardır:
- Stok ve Envanter Uyumsuzluğu: Şirketin e-Defter kayıtlarındaki stok miktarı (kaydi stok) ile sahadaki gerçek deposundaki mal miktarının (fiili stok) birbirini tutmaması.
- Tedarikçi Zinciri Riskleri: Mal veya hizmet aldığınız tedarikçilerden birinin “sahte belge düzenleyicisi” olarak fişlenmiş olması, bu durumun sizin işlemlerinize de sıçramasına neden olur.
- Banka Hareketleri ve Kasa Uyumsuzluğu: Yüksek tutarlı ticari işlemlerin banka (havale/EFT) yerine “elden” veya “kasa” yoluyla yapılmış gibi gösterilmesi, en büyük şüphe nedenlerinden biridir.
- Beyanname ve Defter Tutarsızlığı: KDV, Muhtasar veya Kurumlar Vergisi beyannamelerinde bildirilen rakamlar ile e-Defter kayıtlarındaki rakamlar arasında açıklanamayan farklar olması.
“Sahte belge” (naylon fatura) nedir ve yapay zeka tespiti nasıl yapılır?
Sahte belge (veya halk arasındaki adıyla naylon fatura), herhangi bir mal veya hizmet teslimi olmaksızın, sadece vergi avantajı sağlamak (KDV indirmek, gider göstererek kârı azaltmak vb.) amacıyla düzenlenmiş, gerçeği yansıtmayan faturalardır. KURGAN gibi bir yapay zeka destekli vergi denetimi sisteminin bu belgeleri tespit etmesi, geleneksel denetime göre çok daha kolaydır:
| KURGAN’ın Kontrol Yöntemi | Nasıl Çalışır? |
|---|---|
| Çapraz Kontrol | A firmasından 100.000 TL’lik bir fatura aldığınızda, sistem A firmasının size bu faturayı kesecek bir mal alışı, personeli veya stoğu olup olmadığını anında kontrol eder. |
| Paranın Yolculuğu | Ödemenin banka üzerinden yapılıp yapılmadığına bakar. Eğer ödeme yapıldıysa, paranın A firmasının hesabından kısa süre sonra nakit olarak çekilip çekilmediğini veya size geri dönüp dönmediğini analiz eder. |
| Fiziksel Kanıt Analizi | Faturaya konu olan malın sevk irsaliyesi, depo giriş-çıkış kaydı veya hizmetin ifa edildiğine dair bir sözleşme olup olmadığını sorgular. |
🤖 Yapay zeka destekli vergi denetimi dünyada nasıl işliyor?
Türkiye, yapay zeka destekli vergi denetimi konusunda yalnız değil. Dünyanın dört bir yanındaki vergi idareleri, vergi kayıp ve kaçağını önlemek için yapay zekayı aktif olarak kullanıyor. Örneğin, İtalya’nın “Redditometro” sistemi, vatandaşların harcamalarını (araba, ev vb.) beyan ettikleri gelirle karşılaştırır. Benzer şekilde, ABD’deki IRS (Ulusal Gelir İdaresi), yapay zekayı kullanarak yüksek riskli vergi beyannamelerini tespit eder ve denetim önceliğini belirler. KURGAN sistemi de, bu küresel trendin Türkiye’deki en gelişmiş uygulaması olarak, tüm şirketlerin mali hareketlerini anlık olarak analiz ederek, geleneksel denetimlerde yıllar sürebilecek usulsüzlükleri saniyeler içinde ortaya çıkarmayı hedeflemektedir. (Kaynak: OECD, “Tax Administration 3.0”)
⚖️ Vergide “pişmanlık hükümleri” nedir ve nasıl yararlanılır?
“KURGAN yazısı” alan ve gerçekten de kayıtlarında bir hata veya usulsüzlük (örneğin, sahte belge kullanımı) olduğunu fark eden mükellefler için en önemli çıkış yollarından biri, Vergi Usul Kanunu’ndaki “pişmanlık ve ıslah” hükümleridir. Bu, bir tür “vergi affı” mekanizmasıdır.
Eğer bir mükellef, vergi dairesi tarafından bir denetim başlamadan veya konu hakkında resmi bir şikayet olmadan, kendi hatasını fark edip durumu düzeltirse, önemli avantajlar elde eder. Pişmanlık hükümlerinden yararlanmak için:
- Hatalı beyanname için bir “düzeltme beyannamesi” verilir.
- Eksik ödenen vergi, “pişmanlık zammı” (gecikme faizine benzer bir oran) ile birlikte ödenir.
Bu yapıldığında, mükellef, normalde kesilecek olan ağır “vergi ziyaı cezası”ndan tamamen kurtulmuş olur. KURGAN sistemi, bu tür gönüllü düzeltmeleri teşvik etmeyi de amaçlamaktadır. (Kaynak: Vergi Usul Kanunu, Madde 371)
💻 KOBİ’ler ve dijital uyum: Denetim yazılımları neden önem kazandı?
KURGAN’ın devreye girmesi, özellikle KOBİ’ler için dijital denetime uyum sağlamayı zorunlu hale getirdi. Büyük kurumsal firmaların aksine, KOBİ’lerin genellikle karmaşık vergi risklerini analiz edecek büyük departmanları yoktur. Bu noktada, piyasada bulunan ve “RegTech” (Düzenleme Teknolojisi) olarak adlandırılan yazılımlar önem kazanıyor. Bülten metninde de adı geçen e-Denetmen gibi yazılımlar, şirketlerin mali verilerini (özellikle e-Defter ve e-Faturaları) tıpkı bir vergi denetmeni veya KURGAN sistemi gibi otomatik olarak tarar. Bu yazılımlar, kayıtlar arasındaki tutarsızlıkları, e-Fatura e-Defter uyumu sorunlarını veya riskli işlemlerinizi size önceden raporlar. Bu sayede, bir “KURGAN yazısı” gelmesini beklemeden hatalarınızı proaktif olarak düzeltebilir ve ağır cezalardan korunabilirsiniz.
🌐 Bunlar da ilginizi çekebilir:
- Motokurye vergi düzenlemesi: KDV muafiyeti uygulanacak
Bahşiş ve motokurye gelirlerine yeni vergi getirilmeyecek; sektör talepleri doğrultusunda kolaylaştırma yapılıyor. - Şirket maili nedir? Nasıl açılır?
Kurumsal e-posta adreslerinin marka bilinirliği, müşteri ilişkileri ve profesyonel iletişimdeki rolü açıklanıyor. - Tüketici Hakem Heyeti başvuru sınırı değişti
Vergi Usul Kanunu’na göre belirlenen yeniden değerleme oranı ile başvuru limitleri güncellendi. - Amerika’da şirket kuracaklar için vergi rehberi
ABD’de şirket kurarken dikkat edilmesi gereken vergi türleri ve beyan süreçleri açıklanıyor. - İK tükenmişliği ve çalışan esenliği: Büyük İstifa sonrası yeni dengeler
Şirketlerin insan kaynakları stratejilerinde tükenmişlik ve esenlik odaklı dönüşüm ele alınıyor. - Çarpık dijitalleşme nedir? Teknik borç riskleri
Şirketlerin dijitalleşme süreçlerinde karşılaştığı yapısal sorunlar ve uzun vadeli riskler açıklanıyor. - Türkiye’nin en hızlı büyüyen 100 şirketi açıklandı
TOBB ve TEPAV iş birliğiyle hazırlanan listeye göre en hızlı büyüyen şirketler sıralanıyor. - Şirketlerde yapay zekâ ve Tiger Team nedir?
Yapay zekâ destekli ekiplerin şirket içi dönüşüm süreçlerindeki rolü açıklanıyor. - Aile anayasası: Aile şirketlerinin sürdürülebilirlik sırrı
Aile şirketlerinde kuşak geçişi, kurumsallaşma ve iç dengeyi sağlayan yapı anlatılıyor. - AB Yapay Zekâ Yasası Türkiye’yi nasıl etkiler?
Yeni düzenlemenin şirketlerin dijital uyum süreçlerine etkisi ve risk değerlendirmesi sunuluyor. - Anonim şirketler (AŞ) için kâr payı dağıtımı nasıl yapılır?
Genel kurul kararı, stopaj oranı ve dağıtım takvimi gibi adımlar sade bir dille açıklanıyor. - Dijital çalışanların şirketler için 7 önemli faydası
Yapay zekâ destekli dijital çalışanların verimlilik, maliyet ve süreç yönetimine katkısı açıklanıyor. - Dünyanın en çok beğenilen şirketleri belli oldu
Kurumsal itibar, inovasyon ve çalışan memnuniyeti kriterlerine göre hazırlanan liste sunuluyor. - İş dünyası gündemi: Stagflasyon ve maliyet optimizasyonu
Şirketlerin ekonomik daralma dönemlerinde uyguladığı maliyet azaltma stratejileri açıklanıyor. - ERP geçiş rehberi: Başarı kuralları ve yapay zekâ entegrasyonu
Şirketlerin ERP sistemine geçişte dikkat etmesi gereken adımlar ve yapay zekâ destekli çözümler sunuluyor. - Şirketler için bulut stratejileri: Yapay zekâ ve FinOps
Bulut altyapısı kullanan şirketler için maliyet yönetimi ve yapay zekâ destekli optimizasyon stratejileri açıklanıyor.
🔗 Kaynaklar:
- Hazine ve Maliye Bakanlığı Vergi Denetim Kurulu (VDK) – KURGAN Sistemi Tanıtımı
- OECD – “Tax Administration 3.0” Raporu
- T.C. Gelir İdaresi Başkanlığı – Vergi Usul Kanunu, Madde 371
| 🚀 | Markanızın hikayesini yüz binlerce okurumuza ulaştırın. Sunduğumuz tanıtım yazısı ve backlink fırsatlarını inceleyerek SEO gücünüzü ve marka prestijinizi artırabilirsiniz. |
