Kendinizi gerçekten tanıyor musunuz? Kişisel özelliklerimizi nasıl değerlendirmeliyiz? Kendini tanıma rehberi…
Kendini tanımak kolay gibi dursa da aslında kişisel gelişim yolculuğunda en önemli adımlardan biridir. Eğitimlerde sık sorduğum sorulardan biri “kendinizi tanıyor musunuz? Bize biraz kendinizden bahsedin” Bu soruya birinin verdiği cevap 1-2 dakikayı geçmezken aynı soruyu “sevgilinizi anlatır mısınız ya da abinizi anlatır mısınız?” şeklinde sorduğumuzda onlarca dakika anlatılabiliyor.
Sizinle bu hafta hem işletmeler ve hem de kişiler için çok önemli konulardan biri olan “kendini tanıma” meselesi ile biraz ilgilenmiş olalım dedim. Kendini tanıma durumu, görme konusunda sık uygulanan ve hala geçerli olan Swot Analizi konusunu beraberce inceleyelim…
Swot Analizi Nedir?
SWOT Analizi, bir işletme, bir proje ya da bir bireyin içsel ve dışsal analiz yapılarak, güçlü ve geliştirilmesi gereken yönleri ile dış çevreden kaynaklanan fırsat ve tehditlerin belirlenmesi çalışmasıdır.
Neden Bireysel Swot Analizimizi Yapmalıyız?
Kendinizi kariyer planınızı yapabilecek ve gelecek 10 belki de 20, 30 yılın hedeflerini koyabilecek kadar iyi tanıyor musunuz?
Size ve iş yaşamınıza etki edecek, fırsat oluşturabilecek ya da sizi zorlayabilecek çevresel unsurları doğru değerlendirebiliyor musunuz?
Her birey bir diğerinden farklıdır. Diğer insanlar ve bazen kendimiz tarafından bile yeterince açık olmayan birçok özelliğe sahibiz. Aslında genellikle kendimizi tanımlarken kullandığımız sıfatlar ve sözcükler başkalarının bizim hakkımızdaki görüşlerinden ya da olmak istediğimiz ideal kişinin niteliklerinden oluşur. Üstelik temel kişilik özelliklerimiz zor değişse de her insan gelişme ve değişime de açıktır. Peki, gerçekte kimiz? Bizi tanımlayan özellikler, beceriler, nitelikler neler?
SWOT Analizi kendimizle ilgili görsel olmayan bir fotoğraf çekmemize ve içsel analiz yapmamıza yardımcı olur.
Diğer taraftan sürekli değişen bir dışsal çevre içinde yaşıyoruz. Teknoloji, ekonomi, çevre, iş yaşamının dinamikleri ve beklentileri sürekli değişiyor. Bu değişikliklerden bazıları bizim niteliklerimizi, becerilerimizi ve hedeflerimizi destekliyor ve bizi ileri itiyor. Ama ne yazık ki bazıları da bizim bu dış çevrede rekabet edebilirliğimizi azaltıyor.
SWOT Analizi çevresel koşulların gözlemlenip, araştırılarak bizi ne yönde desteklediğinin ya da geri ittiğinin belirlenmesine ve dışsal analiz yapmamıza yardımcı olur.
Kendimizi ve çevresel koşulları mümkün olduğunca iyi analiz etmek bizi mutlu edecek bir kariyer planı yapabilmemizin ilk ve en temel koşuludur.
Swot Analizi Nasıl Yapılır?
Swot Analizi, içsel analiz ve dışsal analiz olmak üzere iki boyutta toplam dört faktörün incelenmesi ile yapılır. Bunlar, güçlü yönler, geliştirilmesi gereken yönler, fırsatlar ve tehditlerdir.
İçsel analizde:
- Diğerlerinde olmayan,
- Size özgü,
- Fark yaratan,
- Baskın özellikleriniz ve gelişime açık yönlerinizi ortaya koyabilmek önemlidir.
Dışsal analizde:
- Kısa, orta, uzun vadede
- Güçlü / zayıf yanlarınızla değerlendirmek durumunuzda olduğunuz
- Algılayabildiğiniz dışsal faktörleri ortaya çıkarmak önemlidir.
Örneğin güçlü veya zayıf özellikleriniz, deneyim, network, fiziksel özellikler, bilgi v.b. olabilir. Yine, iş şartları, ekonomi, teknoloji, rekabet, politika, küreselleşme ögeleri dışsal analize örnek verilebilir.
İçsel analiz içe, dışsal analiz dışa dönük bir bakış açısı gerektirir.
Ama her ikisi için de:
- Odaklanmak
- Araştırmak
- Analiz yapmak gerekir.
İçsel Analiz
Güçlü yanlarımız / Geliştirilmeye Açık (zayıf) Yanlarımız
Güçlü yanlarımız, diğerleriyle karşılaştırıldığında bizi öne çıkaracak, hedeflerimize ulaşmamıza yardımcı olacak tüm özelliklerimizdir. Geliştirilmeye açık yanlarımız ise bizi hedeflerimizden uzaklaştıracak eksikliklerimizdir.
Bu analizde önemli olan tüm niteliklerimizin mümkün olduğunca gerçekçi bir listesini çıkarmaktır. Niteliklerimiz tek başına güçlü ya da zayıf değildir. Herhangi bir niteliğimiz ya da becerimiz belli bir iş alanı için güçlü bir profil oluşturmamıza yardımcı olurken bir başka iş alanı için tam tersi bir etki yaratabilir.
Örneğin çok sosyal ve konuşkan bir insan olmak, insanlarla ilişkili ve sosyal becerileri gerektiren bir iş için önemli bir beceriyken, nesnelere dönük ve insan ilişkilerinin kısıtlı olduğu (örneğin laboratuvar ortamında) bir iş için zayıf bir yön olabilir.
İçsel Analiz genellikle 6 ana başlıkta ele alınır:
- Eğitim (Bilgi) (mesleki eğitim / genel kültür vb.)
- Deneyim (iş, hayat, girişimcilik, yöneticilik vb.)
- Network (aile, arkadaşlar, gruplar, çevre vb.)
- Fiziksel özellikler (sağlık, güzellik, dayanıklılık vb.)
- Maddi olanaklar (ekonomik durum, kaynaklar)
- Kişisel özellikler (iletişim, insan ilişkileri vb.)
Yukarıda sayılan ilk beş madde genellikle daha nesnel ölçeklerle (hangi üniversiteden mezun olduğunuz, yabancı dil seviyeniz, bilgisayar kullanımınız, aylık geliriniz, yaptığınız staj sayısı, sosyal medyadaki arkadaş sayınız vb) değerlendirilebilirken, Kişisel Özellikler nesnel ölçeklerle karşılaştırılması ve değerlendirilmesi biraz daha zor bir alandır.
Kişisel özelliklerimi nasıl değerlendirmeliyim?
Bizi tanımlayan, bizi biz yapan, bizi diğerlerinden farklı kılan birçok özelliğimiz vardır. Bu özelliklerimizden bazıları iş yaşamı için de önemli niteliklerdir. Kişisel özelliklerinizi aşağıdaki 16 maddede ele alarak kendinizi analiz edebilirsiniz.
1- İletişim Becerileri
Konuşma, Dinleme, Soru sorma, Yazma, Yaratıcı yazma, Beden dili, Giyim, Sosyal Medya, Empati kurabilme, Sunum becerileri, Sahne kullanımı, Temsil becerisi vb.
2- İnsan İlişkileri
Saygı, Açık fikirli olma, Uyum sağlama, İletişimi devam ettirebilme, Eğlenceli ve olumlu olma,
Güvenilir olma, Esnek olma / Tolerans, Yardımseverlik, Tolerans, Sosyalleşebilme vb.
3- Takım Çalışmasına Yatkınlık
Takım çalışmasına dâhil olma, Emir / talimat alabilme, Takıma bağlılık, Hedefe odaklı olma, Çok ortaklı proje çalışmaları
4- Zaman Yönetimi
Kişisel çalışma takvimi oluşturabilme, İş ve özel yaşamda dakik olma, Düzenli olma, Sistematik olma, Planlı olma vb.
5- Liderlik
İlham verici olmak, Çekici olmak, Takip edilmek, Bir grubun sorumluluğunu almak, İnsanları yönlendirmek, etkilemek vb.
6- Problem Çözme ve Yaratıcılık
Problemlere çözüm odaklı yaklaşma, Şikâyet etmek yerine çözüm geliştirmeye çalışma, Yeni fikirler üretme, Yeni çözüm yolları bulma vb.
7- Yönetme Becerileri
Planlama, Hedef koyma, Karar verme, Organize etme, İş bölümü yapma, Denetim ve takip vb.
8- Öz Denetim
Kendini eleştirebilme, Kendini rasyonel değerlendirebilme, Kendine odaklanabilme, Bireysel farkındalık, Egoyu kontrol edebilme vb.
9- Sorumluluk Duygusu
Başladığı işi bitirme, İnsanlardan sorumlu olma, Fedakârlık yapabilme, Öncelikleri doğru değerlendirebilme vb.
10- Hırs
Mevcut durumla yetinmeme, Daha iyisini isteme, Karşılaştırma yapma, Uzun dönemli kişisel hedefler belirleme vb.
11- Özgüven
Kendi değerinin farkında olma, İnisiyatif kullanabilme, Cesaret, İlişki başlatabilme, Hakkını savunabilme, İlk olmaktan korkmama, Risk alma, Ataklık / Girişimcilik, Onaylanma ihtiyacı vb.
12- Azim /Sebat / Kararlılık
Pes etmemek / Yılmamak, İlk zorlukta vazgeçmemek, İçsel motivasyon / Enerjiyi düşürmemek, Düşünce ayağa kalkabilmek, Uzun vadeli edinimlere odaklı olmak, Kendini yenileyebilmek vb.
13- Zorluklara Başa Çıkabilme
Stresle başa çıkma, Sinirlerine hakim olabilme, Şiddete başvurmama, Problemleri çözme becerisi, Uzlaşma, Negatif insanların yanında enerjiyi düşürmeme, Öfke yönetimi vb.
14- Analitik Düşünme
Neden sonuç ilişkisi kurabilme, Araştırma yapmaktan hoşlanma, Bir konuyu derinlemesine inceleyebilme vb.
15- Kişisel Gelişim Arzusu
Çok yönlü olmak, Eksiklerini görebilmek, Var olanla yetinmemek, Gelişim hedefi koyup, plan yapabilmek ve yürütebilmek, Spor yapmak vb.
16- Çalışkanlık ve İş Disiplini
İş yapmaktan zevk almak, Saatlere bağlı olmadan çalışabilmek, İşi tam ve iyi yapmaya gayret etmek, Mükemmeliyetçilik, Başarma güdüsü ve tatmini, İş bitirmenin mutluluğuna odaklanmak, İş Sadakati / İş Etiği vb.
Dışsal Analiz
Fırsatlar/Tehditler
Dışsal analiz, bizim dışımızda ve herkesi etkileyen dış çevreyi anlamak ve bize etkisini tahmin etmeye çalışmakla ilgilidir. Dışsal çevredeki herhangi bir değişiklik de tek başına iyi ya da kötü olarak değerlendirilemez. Her bir unsuru bizim hedeflerimiz ve bizi bu hedeflere ulaştırmada kullanacağımız niteliklerimizle birlikte değerlendirmek gerekir.
Örneğin internet üzerinden alış verişin gelişmesi, internet teknolojileri konusunda çalışmak arzusundaysak bir fırsat, perakende sektöründe bir kariyer hedefliyorsak bir tehdit olabilir. Pek çok kişi için tehdit oluşturan bir savaş, kıtlık, felaket ortamı bile bazı kişiler için bir fırsat yaratabilir.
Çevresel unsurlar 6 ana başlıkta değerlendirilebilir:
- İş koşulları
- Teknoloji
- Ekonomi
- Çevresel unsurlar (politika, güvenlik)
- Rekabet
- Globalleşme
Çevresel unsurlardaki değişimleri, fırsat ve tehditleri belirleyebilmek için:
Gözlem, araştırma, analiz, iş insanlarıyla konuşma, iş ortamında bulunma, staj, medya ve gündemin takibi, güncel olma gibi zorunluluklar vardır. Güncel olmak ve kalmak iş yaşamında başarılı olmak isteyen her iş insanının temel sorumluluklarındandır.
