Hiperaktif çocukların dikkat çeken aşırı hareketliliği, diğer çocuklar ile kıyaslandığında hemen fark ediliyor ve vakit kaybedilmeden uzman yardımı ile önlem alınması gerekiyor.
Eğer çocuğunuz oturduğu yerde kıpırdamadan duramıyor hatta uzun süre bir yerde sabit kalamıyorsa, sürekli ellerini ayakların oynatıyor, gereksiz yere sağa sola koşturuyor ve eşyalara tırmanıyorsa, sakin bir şekilde oyun oynayamıyor, hemen başka bir işle uğraşmaya başlıyor ve gereğinden fazla konuşuyorsa… Bu durum “Dikkat Eksikliği ve Hiperaktivite Bozukluğu”na işaret ediyor olabilir.
Memorial Antalya Hastanesi Psikiyatri Bölümü’nden Uz. Psk. Nehir Kürklü, hiperaktivite hastalığı ve tedavisi hakkında bilgi verdi.
Çocukluk dönemi kazalarının en önemli nedeni
Gebelik sırasında bebeğin aşırı hareketli olması, doğum sonrası yine hareketli, gazlı olması, uyku düzeninin bozuk olması belirtilerin erken yaşta başladığını düşündürmektedir.
Dikkat eksikliği ve hiperaktivite bozukluğu tanısı konan bir çocuk anne-baba ve kardeşlerin yaşamında istemeden ve farkında olmadan yarattığı sorunlar ile büyük bir stres kaynağı olabilir.
Kendini kontrol etmede zorluk yaşaması; arkadaş ve aile ilişkilerinde sorunlara, okulda başarısızlığa sebep olabilir. Bu çocuklar kendini istese de yeterince kontrol edememe, zor ya da ilginç olmayanla ilgilenmeme ve sadece dikkatini çekenleri görme ve kalanı gözden kaçırma sonucu dünyayı bütüncül olarak görmekte zorlanmaktadırlar.
Genellikle, sonunu düşünmeden eyleme geçerler ve tehlikeyi kestiremezler, bu nedenle küçük kazalar yaşayabilirler.
Doktor ve öğretmen iletişim halinde olmalı!
Araştırmalar uyarıcı ilaç tedavisinin, diğer ilaçların ve davranış terapisinin tedavide etkili olduğunu kanıtlamıştır. Bu hastalıkta başarı ile uygulanan davranış terapisinde çocuğun güçlüklerle başa çıkma becerisinin geliştirilmesi hedeflenir.
Çocuk organize olmayı ve zamanı iyi kullanmayı öğrenir. Ailenin hastalık hakkında bilgi ve destek alması çocuklarına doğru yaklaşımda bulunmaları için önemlidir. Bu çocukların daha fazla düzene ve kurallara ihtiyacı vardır.
Enerjilerini boşaltıcı etkinliklerde bulunmaları gerekir. Uzmanın öğretmene hastalık hakkında bilgi vermesi ve iletişim içinde olması önemlidir. Öğretmen, kendisine saygısı ve güveni azalan çocuğun başarılı olduğu alanları bularak onu desteklemeli ve planlı çalışmasında yardımcı olmalıdır.
Anne baba hiperaktifse çocukta da görülme riski 5 kat artıyor
Tanı konan çocukların birinci dereceden akrabalarının % 25’inde de aynı problem ile karşılaşılmaktadır. Ailesinde aynı tanı konulmuş bir birey bulunanlar için risk yaklaşık olarak 5 kat artmaktadır.
Bu da hastalığın ortaya çıkışında genetik faktörlerin büyük bir etkisi olduğunu göstermektedir. Yine de kalıtsal faktörler bu durumu tamamen açıklayamamaktadır. Araştırmalar bu rahatsızlığın anne-baba tutumlarının ve disiplin verme yöntemlerinin doğrudan bir sonucu olmadığını göstermektedir.
Buna rağmen tıpkı diyabet, böbrek yetmezliği ve diğer bozukluklarda olduğu gibi tedavinin başarısı, ailenin ilgi ve desteği ile yakından ilişkilidir.
Tedavi edilmediği takdirde birçok hastalığa neden olabilir
Dikkat eksikliği ve hiperaktivite bozukluğu zamanla azalabilir fakat kendiliğinden geçmemektedir. Tedavisi uzun süren bir hastalıktır. Yaşın ilerlemesiyle birlikte şikayetler azalabilir ama erişkin dönemde tekrar ortaya çıkar.
Tedavi edilmediği takdirde çocuğun ya da gencin yapısal zorluklarından kaynaklanan davranış sorunları ve okul başarısızlıkları devam etmektedir. Çevresinden olumsuz eleştiriler alma riski artacak, bütün bunlar çocuğun ya da gencin ikincil sorunlar geliştirmesine yol açacaktır.
Dolayısıyla okul başarısızlıkları gelecekte iş yaşamındaki başarısızlıklara; arkadaş ve aile ilişkilerinde yaşadığı problemler de sosyal ilişkilerinde hatta evlilik yaşamında bile sorunlar yaşamasına yol açabilecektir.
Tedavi edilmeyen Dikkat eksikliği ve hiperaktivite bozukluğunda; depresyon, davranış bozukluğu, kişilik bozukluğu, alkol ve madde bağımlılığı gibi ek başka psikiyatrik bozukluklar gelişmesi söz konusu olabilmektedir
Bu önerileri dikkate alın
- Kurallar koyduğunuz zaman bunların çok net olmasına dikkat edin ve onları yazıp asın
- Ödüllerinizin çocuk için anlamlı ödüller olmasına dikkat edin
- Sık sık geri bildirim verin, çocuğunuza onun ne yaptığının farkında olduğunuzu gösterin. Çocuğunuza beklentileri ve planları konusunda yardım edin
- Çocuğunuzun iyi günleri olabileceği gibi kötü günleri de olabileceğini göz önünde bulundurun
- Olumsuzluklar, yapamadığı şeyler ve cezalara odaklanmak yerine olumlular üzerinde odaklanın
- Bir karakter sorunuyla değil biyolojik bir sorunla mücadele etmekte olduğunuzu unutmayın
- Davranışlarınız daha öğretici olması için çok konuşup, öğüt vermeyin
- Espri anlayışınızı kaybetmeyin ve sabırlı olun
- Kendiniz ve çocuğunuza karşı hoşgörülü olun
- Uzman yardımı almaktan çekinmeyin ve düzenli takipleri sürdürün
