Türkiye’deki önemli sağlık sorunlarından olan bağırsak parazitleri her yaşta görülebiliyor.
Kimi zaman zarar vermeden bağırsaklarda yaşayan parazitler kimi zaman da zarar vererek hastalık yapabiliyor. Bağırsak parazitlerinin en çok çocukları etkilediğini söyleyen Liv Hospital Çocuk Sağlığı ve Hastalıkları Uzmanı Doç. Dr. Nermin Tansuğ “Bağırsak parazitleri tedavi edilmediğinde çocuk gelişimi dahi etkileyebiliyor” diyor.
Zarar vermeden de yaşayabilir
Parazitler bağırsaklarda yaşayan davetsiz misafirlerdir. Genellikle gözle görülmeyen yumurtalarının ağız yolu ile alınması sonucu yumurtaların bağırsaklarda yerleşerek yaşamaya başlaması ile sonuçlanan enfeksiyon hastalıklarıdır.
Gözle görülmeyen amip, giardiya gibi tek hücreli canlılar ya da kıl kurdu, bağırsak solucanları, kancalı solucanlar, şeritler olabilir. Bazen zarar vermeden bağırsaklarda yaşarlar, bazen de zarar vererek hastalık yaparlar. Her yaşta çocuk ve erişkinlerde görülebilen parazitleri çocuklarda daha ağır seyreder hatta gelişimlerini engelleyebilir.
Uykusuzluk, gece korkuları yapabilir
Bağırsak parazitleri hiç bulgu vermeyebileceği gibi bağırsaktaki parazit miktarına ve çocuğun direncine göre bulgular değişir. Kıl kurdu olan çocuklarda en fazla görülen yakınma makatta kaşıntıdır.
Kaşıntı, gece kıl kurtlarının makat etrafına yumurtalarını bırakmasından kaynaklanır. Uykusuzluk, gece korkuları, diş gıcırdatma, gece işemeleri olabilir. Bağırsak solucanı varsa karın ağrısı, karında gerginlik yapabilir.
Eğer çok fazla miktarda ise bağırsak tıkanmasına neden olabilir. Çengelli solucan ise karın ağrısı, iştahsızlık, hazımsızlık, dolgunluk, ishal ve kansızlık yapabilir. Amipli ishallerde kaka kanlı, sümüksüdür. Karın ağrısı olur. Giardiya ise yağlı, kokulu ishallere neden olur.
Bağırsak parazitine karşı alınabilecek önlemler
- Bebekler için mama hazırlanırken eller yıkanmalı ve temiz olduğundan emin olunan sular kaynatılarak kullanılmalıdır. Daha büyük çocuklarda el temizliğine dikkat edilmediği durumlarda özellikle kreş ve okul gibi kalabalık ortamlarda kolaylıkla bulaşır.
- Çocuklara tuvaletten sonra, yemek yemeden önce, dışarıda oynadıktan sonra eve geldiğinde ellerin yıkanması alışkanlığı kazandırılmalıdır. Parazit yumurtaları tırnak aralarında bulunabildiğinden tırnaklar düzenli kesilmelidir.
- İçilen suların temiz olduğundan emin olunmalıdır.
- Çiğ yenilen sebze ve meyveler iyi yıkanmalıdır.
- Bağırsak şeritleri çiğ ve az pişmiş etin yenmesi ile bulaştığından veteriner kontrolünde kesilmiş etler iyi pişirilerek kullanılmalıdır.
- Kıl kurdunun yumurtaları iç çamaşırları ve yatak çarşaflarda bulunabildiğinden çamaşırlar yüksek ısıda yıkanmalı ve ütülenmelidir. Yine kıl kurtlarının yumurtaları ile bulaşmış örtülerin silkelenmesi ile havaya saçılan yumurtaların solunum yoluyla alınması ile de bulaşma olduğundan, kreş gibi kalabalık ortamlarda odalar iyi havalandırılmalıdır.
- Kreşlerde, okullarda kapı kolları, yemek yenilen ortamlar ve ortak kullanılan oyuncaklar sık temizlenmelidir.
- Çengelli solucanlara özellikle Karadeniz bölgesinde rastlanmaktadır. Çıplak ayakla çamurda dolaşıldığında larvalar deri olu ile vücuda girebildiğinden mutlaka ayakkabı giyilmelidir.
- Sular düzenli dezenfekte edilmediği durumlarda giardiya salgınları ortaya çıkabilir. Suların rutin klorlanması giardiya kistlerini öldürmeyebilir. Yüzey sularının kullanıldığı bölgelerde klorlama yanında çöktürme ve süzme işlemlerinin de yapılması gerekir.
El temizliği çok önemli
Bağırsak parazitlerinde bulaşma genellikle parazitin yumurtasının bulaştığı gıda ve suların alınması ile olur. Anne sütü alan bebeklerde genellikle ek besinler verilinceye kadar görülmez. Ek besinlerin hazırlanırken hijyenik kurallara uyulmaması ile ortaya çıkar.
Çocuklarda iştahsızlık, karın ağrısı, makatta, burunda kaşıntı, diş gıcırdatma, ishal gibi durumlar olduğunda mutlaka hekime başvurulmalıdır. Muayene bulgularına göre dışkı tetkikleri yapılarak tanı konulur.
Bağırsak parazitleri tedavi edilmediği ve çok fazla miktarlarda bulunduğu durumlarda çocuklarda gelişim geriliğine neden olabilir. Öncellikle iştah azaldığından büyümeleri için gerekli olan yapı taşlarını alamazlar. Ayrıca, özellikle kancalı solucanlarda kan kaybı nedeni ile kansızlık ortaya çıkar.
Hatta protein düşüklüğü ve ödem olabilir. Bağırsak şeritleri varsa B12 vitamini eksikliği ve kansızlık olabilir. Bağırsak parazitleri olan çocuklar yeterli kilo alamazlar, karınları şiş, kansızlıktan dolayı ciltler soluktur. Bağışıklık sistemi yeterli olmayan çocuklarda daha ağır seyreder.
