Çalışma hayatının sağlık üzerine etkileri oldukça ciddi boyutlara ulaşabiliyor. Bir yıl içerisinde dünyada 2.2 milyon insan iş kazası veya meslek hastalıkları nedeniyle hayatını kaybediyor.
Meslek hastalığı nedir?
Meslek hastalıkları, işyeri ortamında bulunan faktörlerin etkisi ile meydana gelen hastalıkların ortak adıdır. Dünya Sağlık Örgütü ve Uluslararası Çalışma Örgütü gibi uluslararası kaynaklarda meslek hastalıkları; zararlı bir etkenle bundan etkilenen insan vücudu arasında, çalışılan işe özgü bir neden-sonuç, etki-tepki ilişkisinin ortaya konabildiği hastalıklar grubu olarak tanımlanmaktadır.
Meslek hastalıkları etkenle çalışanın ilk temasından 1 hafta ile 30 yıl sonra ortaya çıkabilmektedir.
Tarihte meslek hastalıkları
Çalışanın sağlığı ve çalışma koşulları arasındaki ilişki yüzyıllardır sürmektedir. Aristotle (M.Ö. 384-222) koşucuların hastalıklarından söz etmiş, gladyatörler için özel diyet tarif etmiştir.
Hipoccrates (M.Ö.460-370) kurşun zehirlenmesinin başlıca belirtilerine, Juvenal (M.S. 60-140) ise ayakta durarak çalışanların varislerine işaret etmiştir.
Meslek Hastalıkları Hastaneleri
Halen ülkemizde bulunan üç meslek hastalıkları hastanesinin (Ankara, İstanbul ve Zonguldak) yanı sıra 2008 yılından bu yana devlet üniversiteleri hastaneleri ile 2011 yılından itibaren Sağlık Bakanlığı Eğitim ve Araştırma Hastaneleri, sigortalının çalışma gücü ve meslekte kazanma gücü kaybı oranlarının tespitinde esas alınacak sağlık kurulu raporlarını düzenlemek üzere yetkilendirilmişlerdir.
Dünyada ve Türkiye’de Meslek Hastalıkları
Meslek hastalıkları konusunda önemli çalışmaların yürütücü olan Çukurova Üniversitesi Halk Sağlığı Anabilim Dalı Başkanı Prof. Dr. Muhsin Akbaba bu konudaki bilgilerini bizimle paylaştı:
“Uluslararası Çalışma Örgütünün (ILO) 2005 yılı verilerine göre bir yıl içerisinde dünyada 2.2 milyon insan iş kazası veya meslek hastalıkları nedeniyle hayatını kaybetmektedir. İşe bağlı ölümlerin beşte dördü (1.7 milyon) meslek hastalığı nedeniyle meydana gelmektedir.
Dünya Sağlık Örgütü (WHO) tahminlerine göre dünyada her yıl 11.000.000 yeni meslek hastalığı vakası meydana gelmekte ve bunların 700.000’i hayatını kaybetmektedir .
Türkiye’de riskli iş kolları gelişmiş ülkelere göre oldukça yoğundur. Çimento sanayi, madencilik, dokuma sanayi, akü üretimi, pestisit ve diğer kimyasalların üretimi Türkiye’de ilk dikkati çeken riskli alanlardır.
Meslek hastalığı tanısı, beraberinde ‘tazminat’, ‘yüksek iş göremezlik ödentisi’, ‘çalışma ortamının geliştirilmesi için yatırım’ ve ‘cezai sorumluluk’ getirdiği için, bir yanılgı ile saklanmaya çalışılabilmektedir.”
Meslek Hastalıklarının Önlenmesi İçin Neler Yapılabilir?
Meslek hastalıkları konusunda işveren ve çalışanların bilgilendirilmesi ve duyarlıklarının sağlanması önemlidir. Meslek hastalığı tanısı, o tanıyı alan çalışanın yakın çalışma arkadaşları için de erken tanı olanağı verir.
- İşveren sorumlulukları arasında yer alan sigortasız işçi çalıştırılmaması,
- İşe giriş ve gerekli ise ağır ve tehlikeli işler raporu için gerekli muayeneler yapılmadan işçi çalıştırılmaması,
- İşyeri ortamında gerekli hijyen koşullarının sağlanması,
- İşyeri ortamında temiz hava sirkülasyonunun sağlanması,
- İşlem sırasında ortaya çıkan zararlıların uygun yollarla uzaklaştırılması,
- Periyodik muayenelerin zamanında yaptırılması,
- İşyeri hekimi, sigorta ve iş müfettişi, Meslek Hastalıkları Hastaneleri görevlilerinin uyarı ve tavsiyelerinin yerine getirilmesi meslek hastalıklarının önlenmesinde çok büyük önem arz etmektedir.
Ayrıca Prof. Dr. Muhsin Akbaba bu konuda yapılacak bilimsel bir toplantıya da dikkat çekiyor:
“04 – 08 Mart 2018 tarihleri arasında Antalya’da, Avrupa Birliği üyesi ülkelerin yetkili otoriteleri, üniversiteler, hastaneler, belediyeler, yurt içi ve yurt dışından sektör temsilcilerinin katılımı ile gerçekleştirilecek olan 2. Uluslararası Mesleksel ve Çevresel Hastalıklar Kongresi‘nde çevresel ve mesleksel maruziyetler ve hastalıklar arasındaki ilişkilere dikkat çekmek hedeflenmektedir. Kongre’de, önleme ve koruma da dahil olmak üzere ilgili tüm başlıklar tartışılacaktır.”
