Otizm, çocuklarda ilk 3 yaşta görülmeye başlayan ve ömür boyu devam eden bir yaygın gelişimsel bozukluk. Çocuklarda otizm belirtileri neler?
İlk 3 yaşta erken tanı ile teşhis alan çocuklar rehabilitasyon ve özel eğitim ile erken tanışarak yaşadıkları sosyal iletişim sorunlarını, takıntılı davranışlarını en aza indirmeyi başarıyorlar. Bir araştırma yapılmasına rağmen henüz nedeni bilmeyen otizmde genetik faktörünün olduğu yüksek ihtimaldir. Otizm teşhisi ihmale gelecek veya ertelenecek bir durum asla değildir ve ne kadar erken fark edilirse çocuğun ileri ki dönemde kazanacağı beceri o kadar artmaktadır.
Çocuklarda otizm belirtileri neler?
1- Çocuğunuza seslendiğinizde herhangi bir geri dönüş veya tepki almıyorsanız.
2- Yaşına uygun bir aktivite de dikkatini toplamıyor veya çalışmayı bir türlü anlamıyorsa.
3- Dönen cisimlere bakıyor (mesela çamaşır makinesi veya top vb), kendi etrafında dönüyor veya kendi dönebilen eşyalarla ilgileniyorsa.
4- Kendisine gösterilen davranışı taklit ediyor ama amacını anlamıyorsa
5- Asla göz teması kurmuyorsa
6- Konuşmuyor ama Parmağı ile isteklerini gösteriyorsa
7- Yineleyici (takıntılı halde) davranışları varsa
8- Yüksek ses karşısında kulaklarını kapatıyor, korkuyor ya da ağlama veya çığlık atma tepkisi veriyorsa
9- Son olarak ise eline aldığı herhangi nesneleri yan yana diziyorsa çocuğunuzda otizm belirtileri vardır.
Tanı konduktan sonra ne yapılmalı?
Ailelerin birçoğu bu tanıyı alıp almayacaklarını merak ederek bir uzman psikoloğa danışırlar. Bu tanıyı aldıklarında ise ilk olarak şok ve inkar evresini yaşarlar. Bu evrede ailenin ileri ki dönemde nelerle karşılaşacaklarını bilmemeleri ve bu nedenle de korkmalarından kaynaklı bir tepki geliştirmeleridir.
Aslında hiçbir aile otizm tanısı alan çocuklarına veya tanı koyan kişiye karşı bir öfkeleri yoktur ama bu tanı sonrasında kabul etme ve plan yapma evresi maalesef ki hızlıca gelişmez. Ailenin tanıyı kabul etme ve harekete geçme evresinde ise ilk önemli kısım çocuğun neleri yapabildiği ve neleri yapamadığıdır.
Çocuğun tanı alma sırasında ki yaşı da çok önemlidir. Bu aşamada çiftlerin olabildiğince beraber hareket etmesi ve birbirlerine karşı suçlayıcı tavır almamaları, ellerinden geldiğince sakin kalmaya çalışmalarıdır.
Çocuğun alacağı özel eğitim evresinde sorumluluk paylaşımı yapılmalı ve çiftlerden birinin üzerine çocuğun sorumluluğu yığılmamalıdır. Bu evrede herkes belli bir aşamada duygusal olarak yıpranma yaşadığı için ailenin bir arada ve birbirlerini destekleyici olması en önemli adımdır. Çocuğun dil gelişimi, sosyal uyumu, aile içindeki farkındalığı, çevre uyumu için tüm ailenin emek vermesi gerekmektedir.
Her aile sağlıklı çocuk sahibi olmak ve yetiştirmek ister, hele ki böyle bir durumla karşılaşan aileler için en değerli olaydır. Bu nedenle yoğun üzüntü ve sorgulama yaşayan ailelerin baş edemeyeceklerini düşündükleri anda psikolojik destek almaları en önemlisidir. Otizmli ailelerle tanışmalı ve yalnız olmadıkları hissini fark etmeli ve derneklere üye olmaları aileler açısından büyük destektir.
