Kolon kanserlerinin %50’den fazlasının nedeni olarak gösterilen kalın bağırsak polipleri, pek çok risk faktörüne bağlı olarak ortaya çıkabiliyor.
Ailesel yatkınlık, genetik faktörler ve ileri yaş gibi değiştirilemeyen nedenlerin dışında; yaşam şekli değişiklikleri ile polip oluşumu önlenebiliyor. Sağlıklı beslenme kurallarının biri olan liften zengin yiyeceklerin tüketimi, Akdeniz diyeti ve birinci derecede akrabalarında polip öyküsü bulunan kişilerin 50 yaş sonrası düzenli kolonoskopi yaptırması da riski önemli oranda azaltıyor.
Memorial Antalya Hastanesi Gastroenteroloji Bölümü’nden Prof. Dr. Yıldıran Songür, bağırsakta polip oluşumuna yol açan risk faktörleri ve tedaviler hakkında bilgi verdi.
İleri yaş en önemli polip oluşumu faktörü
Kalın bağırsakta rastlanan polipler iki türlüdür ve genellikle iyi huylu olarak kabul edilmektedir. Biri, “adenomatöz” adı verilen bırakıldığında zaman içerisinde kansere dönüşebilen polipler, diğeri ise “hiperplastik polipler” gibi kanserleşme potansiyeli olmayan ya da çok düşük olan poliplerdir. Dolayısıyla kolonoskopi ile özellikle adenomatöz poliplerin saptanması ve ortadan kaldırılması gerekir. Polip oluşumu yaşa bağlı olarak artış göstermektedir. 30 – 40 yaşlarındaki kişilerde polip olma ihtimali %10 ila %15 civarındayken, 70 – 80 yaşındaki kişilerde bu oran, %35 ila %40’lara çıkmaktadır.
Polip riskini bu faktörler artırıyor;
1.50 yaş üzerinde olmak
2.Ailesinde kolon kanseri hikayesi olması
3.Hareketsiz bir yaşam tarzı
4.Yağ içeriğinden zengin beslenme
5.Fazla miktarda et, özellikle de işlenmiş et ürünlerinin tüketimi
6.Sigara alışkanlığı
7.Kilo fazlalığı
8.Sık ve düzenli alkol alımı
Kanserin ilk belirtisi polip olabilir
Poliplerin boyutları ile kansere olan yatkınlıkları arasında da ilişki bulunmaktadır. Genellikle adenomatöz tipte bir polip ne kadar büyürse, kanser gelişme ihtimali o kadar artar. Örneğin 2- 3 cm’lik bir polipin 5 mm bir polipe göre kansere dönme ihtimali daha yüksektir. Ama bu durum, küçük poliplerin kanserleşmeyeceği anlamına gelmemelidir. Çünkü kanser, bazen kendini poliple de gösterebilir.
Mide bağırsak hareketlerine dikkat!
• Makattan kan gelmesi
• Karın ağrısı
• Karında şişkinlik
• Kansızlık
• İshal
• Kilo kaybı
• Dışkılama alışkanlıklarında değişiklik
Makat bölgesindeki kanamalar ciddiye alınmalı
Bağırsak polipleri herhangi bir belirti vermez fakat çok büyürse karın bölgesinde bir takım rahatsızlıklara neden olabilir. Poliplerin büyümesi beklenmeden tedavi edilmesi gerekir. Polip, bazen kanama ile de belirti verebilir. Özellikle dışkılama sırasında olan kanamaların çoğu hemoroit ya da çatlak denilen anal fissür rahatsızlıklarına bağlıdır. Bu nedenle ortaya çıkan kanama bu iki hastalığa bağlanır ve polip riski göz ardı edilerek kolonoskopi yaptırılmaz. Makatta oluşan her kanama, yalnızca anal bölge hastalıkları olarak değil kolon kanseri açısından da değerlendirilerek, hastaya kolonoskopi uygulanmalıdır.
35-40 yaş sonrası düzenli kolonoskopi
50 yaş sonrası dışkıda gizli kan saptanan kişiler mutlaka kolonoskopi ile değerlendirilmelidir. İşlem için 50 yaş bir sınır olarak belirtilmişse de 35-40 yaşında da şikayetleri bulunan kişilerin de bu işlemi yaptırması önerilir. Çünkü polipler 50 yaş öncesinde de ortaya çıkabilir. Kolonoskopi ile erken yaşlarda yakalanan bir polip, ileri yaşta hastanın yakalanacağı kansere karşı koruyucudur. 50 yaş öncesinde rahim ve yumurtalık kanseri olan kadınlarda kolon polipi olma ihtimali yüksektir. Bu hasta grupları için de kolonoskopi taraması gereklidir.
Polipler erken evrede tamamen tedavi edilebilir
Poliplerin iyi ya da kötü huylu olduğunun belirlenmesi için çıkarılması gerekir. Kolonoskopi ile yapılan polipektomi işlemi sayesinde poliplerin %90’ı alınabilir ve tedavi de poliplerin sayısına ve büyüklüklerine göre planlanır. Hasta daha sonra doktorunun önereceği zaman aralığında işlemi düzenli olarak yaptırır. Çok erken evrede fark edilen kötü huylu polipler tamamen ortadan kaldırılabilir.
Bağırsak sağlığı için…
1. Sigara içmemeye özen gösterin
2. Hayvansal et ve yağ tüketiminden kaçının
3. Akdeniz diyeti ile beslenin
4. Lif açısından zengin gıdalar tercih ederek bağırsak hareketlerinizi rahatlatın
5. Ailede polip öyküsü varsa rutin kontrollerinizi ihmal etmeyin
