Dash diyeti nedir? Hipertansiyon için nasıl beslenmek gerekir? Kaya tuzu mu sofra tuzu mu kullanılmalı?
Dash diyeti nedir? Hipertansiyon için beslenme önerileri…
Tansiyon en basit tabiriyle kanın damarlara uyguladığı basınçtır. Kan basıncı sistolik ve diastolik olmak üzere ikiye ayrılır. Sistol, kalbin kanı pompalarken oluşturduğu basınç(kasılma) halk arasında bilinen adıyla büyük tansiyondur.
Diastol ise kalbin kan pompalamaya ara verdiği dönemdeki basınç yani gevşeme halk arasında bilinen adıyla küçük tansiyondur. Normal kan basıncı değerleri sistolik için en çok 120 mm Hg, diastolik için ise en çok 80 mm Hg olmalıdır, bu değerler normal kan basıncı değerleridir. Kan basıncınız 140/90 mmHg üzerindeyse ‘sınırda hipertansiyon’,160/90 mmHg üzerindeyse hipertansiyon tanısı konulabilir.
Hipertansiyon neden önemli?
Hipertansiyon; inme, felç, böbrek hastalıkları, koroner kalp hastalığı için önemli risk faktörüdür. Tedavi edilmeyen hipertansiyon damarların esnekliğini kaybettirir. .Bu durum damar sertliği yani ateroskleroz olarak adlandırılır. Kalbin iş yükü artar ve hasar yaratır .Eğer ataroskleroza bağlı kan pıhtısı oluşursa buna koroner trombozu, miyokard enfarktüsü veya bilinen adıyla kalp krizi denir. Ayrıca yine bu sebeple beyne kan ve oksijen taşıyan bir atardamarın daralması sonucu inme oluşur. Ayrıca diğer belirtileri;
- Sık idrara çıkma özellikle geceleri uyanıp idrar yapma
- Bulanık ya da çift görme
- Bacaklarda şişlik
- Nefes darlığı
- Halsizlik, yorgunluk
- Kulak çınlaması
- Burun kanamaları
- Düzensiz kalp atışı ve kalp ağrısı
- Baş dönmesi ve baş ağrısı
Görüldüğü üzere Hipertansiyon eğer tedavi edilmezse ciddi sağlık sorunlarına hatta ölüme neden olur.
Beslenme tedavisi nasıl olmalı?
Birçok hastalıkta olduğu gibi beslenme Hipertansiyon tedavisi için oldukça önemlidir. Yapılan araştırmalarda hipertansiyonun kalıtsal faktörlerin dışında yaşam ve beslenme tarzının direkt olarak bağlantılı olduğu ortaya konulmuştur.
Aşırı tuz ve alkol tüketimi, ideal kilonun üzerinde olma ve stres tansiyona etki eden diğer unsurlardır. Öncelikle kişinin ideal kilosuna inmesi sağlanmalıdır. Çünkü yapılan çalışmalar gösterdi ki; beden ağırlığı olması gerekenin %20 üstünde olan bireylerde, hipertansiyon sıklığı normal kiloluların 2 katıdır. Ayrıca tükettiğimiz besinlerin yağ, şeker ve tuz oranına dikkat etmeli, kan şekerimizi dengede tutmalıyız.
Hipertansiyon hastalığı denince akla ilk gelen öneri tuzdan uzak durulması gerektiğidir. Ancak ne yazık ki siz “tuz” u sofradan kaldırsanız,, yemeklerde kullanmasanız bile tükettiğimiz birçok gıdayla vücuda belirli miktarda tuz alıyoruz. Bu nedenle yapılması gereken; mutfakta tuzluk, yerini baharatlara bırakmalı!
Tercih edilmesi gereken ve birçok faydası bulunan Kereviz, mantar, hardal otu, kimyon, sarımsak, karanfil, karabiber, kırmızı biber, sivri biber, tarçın, maydanoz, taze soğan, kekik, biberiye ve defne gibi küçük yapraklı baharatları pişirme esnasında yemeklerimizde kullanmalıyız. Çünkü bu keskin lezzetli baharatlar aromalarını ısınınca açığa çıkarırlar.
Mevsimsel olarak değişen taze meyve ve sebzelerde bulunan karotenoid ve beta- karoten (provitamin A), domatesteki likopen, sarımsak ve soğandaki sülfidler, Çilek, ahududu ve kırmızı üzüm de bulunan antioksidanlar; damar çeperlerinin sertleşmesine neden olan LDL kolesterolün oksidasyonunu engeller.
Hipertansiyon için özel diyet: Dash Diyeti nedir?
Diyetin temel ilkeleri sodyumu orta düzeyde tutup; basit şeker, toplam yağ, kolesterol ve doymuş yağ asitlerinden fakir; protein, posa, potasyum, magnezyum, kalsiyum ve karbonattan zengin diyet oluşturmaktır.
DASH (Dietary Approaches to Stop Hypertension) diyetinde; doymuş yağ azaltılması, sebze- meyve tüketiminin artırılması, kırmızı et yerine tavuk, diğer kümes hayvanları ve balık tercih edilmesi, hazır gıdalardan uzak durulması vardır.
Dash diyeti örneği
Sabah:
Açık şekersiz çay
2 dilim tuzsuz peynir
Mevsimine göre taze yeşillik (t tatlı kaşığı sızma zeytin yağ konulabilir)
2 tam ceviz
2 dilim tam buğday ekmeği
Öğle :
1 porsiyon zeytin yağlı sebze yemeği
2-3 köfte büyüklüğünde beyaz et (ızgara,haşlama veya fırında)
1 küçük kase yoğurt
1 ince dilim tam buğday ekmeği
Ara:
1 orta boy mevsim meyvesi
Akşam :
1 küçük kase çorba
Etli-etsiz sebze yemeği
Zeytin yağlı mevsim salata
1 kase yoğurt
Ara:
Yarım su bardağı kefir
1 çay bardağı sarı leblebi
1 yemek kaşığı kuru üzüm
Not: Bu örnek amaçlı yazılmıştır. Diyet listeleri kişinin; cinsiyet, yaş, kilo, boy ve diğer hastalık bulundurma durumlarına göre değişir. Kişiye özeldir.
Kaya tuzu mu sofra tuzu mu?
Son zamanlarda en çok karşılaştığımız soru ‘kaya tuzu mu sofra tuzu mu?.Sofra tuzu; Doğrudan tüketiciye sunulan, ince toz haline getirilmiş, iyotla zenginleştirilmiş, rafine edilmiş veya edilmemiş yemeklik tuzlardır.
Kaya tuzu ise yeraltında az veya çok derinlerden katı halde elde edilir. Kaya tuzu yatakları, jeolojik devirlerde buharlaşma sonucu denizlerin ya da kapalı iç havzaların kuruması ile oluşmuştur.
Sofra tuzu ile Kaya tuzu arasındaki fark mineral miktarıdır.Örneğin;1 gr sofra tuzunda 0.4 mg kalsiyum bulunurken,kaya tuzunun 1 gramında 1,6 gr kalsiyum vardır. 1 gramlarında bulunan sodyum ise sofra tuzun 387 mg,kaya tuzunda 382 gramdır. Görüldüğü üzere sodyum miktarlarında fark yok denecek kadar azdır. Unutmayalım ki tuzu tuz yapan sodyumdur. Mineral daha fazla diyerek kaya tuzu kullanımının fazla olması hipertansiyon riskini aynı sofra tuzunda olduğu gibi artmasına yol açar.
