Suudi Arabistan neden petrol savaşı başlattı? Suudi Arabistan, Rusya ile anlaşamayınca tek başına petrol üretimini artırarak piyasada petrolü bollaştırma kararı aldı ve brent petrolün varil fiyatı 32 dolara kadar düştü. Peki Suudi Arabistan petrol üretimini neden kısmak istiyor? Rusya neye karşı çıkıyor? ABD bu krizden nasıl etkilenir? Krizin Türkiye’ye etkisi nasıl olur?
Suudi Arabistan neden petrol savaşı başlattı? Türkiye nasıl etkilenir?
Suudi Arabistan neden petrol fiyatlarını düşürüyor?
Financial Times’ta yer alan bir analize göre; Suudi Arabistan corona virüsten dolayı petrolün satışının etkilenmemesi adına fiyatların belirleyicisi olmak istiyor. Ekonomisi petrole bağlı olan Suudi Arabistan fiyatları düşürerek daha az kâr ederek de olsa petrol satışlarını artırmak istiyor.
Rusya neden petrol fiyatlarını düşürmek istemiyor?
Rus yetkililer corona virüsün ekonomik etkilerini tam olarak görmeden petrol fiyatlarını düşürmek istemiyor. Rusya aynı zamanda dünyanın en büyük petrol üreticisi ABD’yi de zor durumda bırakmak istiyor.
Suudi Arabistan’ın petrol arzını artırarak fiyat kırma hamlesine Rus petrol şirketi Rosneft de aynı şekilde petrol üretimini artırma yönünde tepki verecek. Rusya Maliye Bakanlığı düşük petrol fiyatlarına 6-10 yıl arasında dayanabileceklerini belirtiyor. Rusya bu hamlesiyle Suudi Arabistan’a ‘restine rest’ diyor.
ABD krizden nasıl etkilenecek?
Kaya petrolü üretimiyle birlikte dünyanın en büyük petrol üreticisi olan ABD’de özellikle kaya petrolü sektörü kârlılıkta zorlanıyor. Bu fiyat düşüşü ile sektörün iyice etkilenmesi bekleniyor. Kaya petrolü sektöründe elde edilen gelir son derece azdı, şimdi daha azaldı.
Enerji şirketlerinin borçları ve banka kredileri var. Bu ABD ekonomisinin geneli için de bir risk. Trump için petrol fiyatlarının düşmesi de ayrıca bir risk unsuru. Trump’ın oy deposu olan Teksas ve Kuzey Dakota eyaletlerinin ekonomisi petrole bağlı ve fiyat düşüşleri o eyaletleri kötü etkileyecek.
Fiyatlar düşmeye devam edecek mi?
Corona virüsü hakkındaki her gelişme petrol fiyatlarını yakından etkiliyor. Virüse bağlı olarak başta Çin’de yaşanan üretim aksamaları petrol talebini azaltıyor ve üretim düşüyor. Şu an için uzmanlar fiyatların düşmeye devam edip etmeyeceği hakkında yorum yapmaktan kaçırıyor. Suudi Arabistan’ın ne kadar süre daha petrol fiyatlarını düşük tutacağı merak ediliyor.
Türkiye krizden nasıl etkilenecek?
Corona virüsü nedeniyle düşüşte olan petrol fiyatları Suudi Arabistan ve Rusya arasında yaşanan anlaşmazlığa bağlı olarak tarihi düşük seviyelere indi. Peki şimdi ne olacak? Yaşanan bu durum Türkiye’yi nasıl etkileyecek? İlk etapta benzin ve motorinde 1 TL’ye yaklaşan indirimler beklenirken, uzmanlar sürecin uzun sürmesi durumunda, Türkiye’nin hem petrol hem de gaz ithalat faturasının azalacağı görüşünde. Türkiye’nin yıllık enerji ithalatı ise 40 milyar dolar seviyesinde.
“Suudilerden Ruslara misilleme”
Petrol Mühendisleri Odası Enerji Politikaları Çalışma Grubu Başkanı Necdet Pamir:
• Temel neden Suudilerin piyasaya fazla petrol vermesi. Rusya’ya misilleme. Zira bir süredir Ruslarla birlikte arzı azaltıp fiyatları yukarı çekmeye çalışıyorlardı. Son dönemde coronavirus nedeniyle seyahat kısıtlamaları vb. talep düştü. Fiyatlar da düştü. Ama Rusya, Suudilere arzı kesmeyeceğini söyledi. Suudiler de buna ‘madem öyle işte böyle’ diyerek yanıt verdi.
“Petrol fiyatları düştükçe Suudiler de sıkışır”
• Suudiler ellerindeki yedek üretim kapasitesini (spare capacity) devreye soktu. Fiyatlar düşünce en çok kim kaybeder? Rusya, İran, Venezuela, ABD shale oil (kaya petrolü) üreticileri.. Suudi de kaybeder. Ama diğerlerinin ekonomilerinin daha erken çökeceğini hesap ettiler diye düşünüyorum. Bir de Muhammed Selman ülke içi darbe yapıp muhalif prensleri hapse tıktı. Dikkati mi dağıttı? Evdeki hesap çarşıya uyar mı? Suudiler de çok zarar görür. Taktik hamle gibi.
• Bu arada dolar da düştü. Biri düşünce diğeri (genelde) yükselir. Suudiler bunu ne kadar sürdürebilir? Aslında onların da bütçelerini denkleştirmek için daha yüksek fiyata ihtiyacı var. Bir taraftan Yemen’de, diğer taraftan Suriye’de vekalet savaşının maliyeti… Diğer yandan Mısır’da Hafter’e desteğin maliyeti… Ayrıca Prens Selman’ın iktidarını pekiştirme savaşının maliyeti. Petrol fiyatları düşük gittikçe onlar da sıkışır.
• Bu durumu sürdürmek kolay olmayacak. Bize petrol fiyatlarının yansıması (fiyatlar sürekli düşük giderse) bir aydan sonra, gazda birkaç aydan sonra olur. Gaz fiyatları, geçmiş 6 ayın bazı petrol ürün fiyatlarının ortalamaları üzerinden hesaplanıyor. Hatta İran formülü geçmiş 9 ay ortalamasını alır… Uzun sürerse, Türkiye olumlu etkilenir. Hem petrol hem de gaz ithalat faturamız azalır. (Kaynak: Sözcü)
Borsa İstanbul’da (BİST-100) günlük kayıp yüzde 7’ye yaklaştı
Küresel piyasalar yeni haftaya çok kötü başladı. Çin’den sonra en çok İtalya ve İran’da etkili olan virüste can kaybı artmaya devam ediyor. İtalya’da karantina bölgesinin genişlemesi ve İran’da da can kaybının artmasıyla piyasalar virüsün ekonomi üzerindeki maliyetini beklentileri aşacağını düşünüyor.
Öte yandan S. Arabistan’ın petrol satış fiyatını düşürmesi ve üretimi de artıracağını açıklaması ile petrol fiyatları bugün günlük bazda %31 değer kaybederek piyasaları yerinden oynattı. Fiyattaki sert düşüşün ardından Asya, Avrupa ve ABD’de tüm endeksler sert satış yaşadı.
Yurt içinde ise küresel gelişmelere bağlı satışlar var. BİST 100 ‘ te bugün kayıplar %7’ye yaklaşırken BİST Bankalar ‘ta da %6 üzeri düşüş yaşanıyor.
Suriye rejiminin İdlib saldırısı sonrası 100 bin puan altına sert düşüş yaşayan borsa, sonrasında 113 bin puana doğru toparlanma gösterdi. Bugün, küresel satışların etkisi ile yaşanan düşüş ise son iki haftanın en sert kaybı oldu. Endeks son saatte 112 bin puandan işlem görüyor.
BIST’te bugün havayolu, bilişim ve enerji grubundaki sert düşüş yaşanırken en çok kaybeden ilk üç hisse: VAKKO, ARSAN ve AYCES oldu.
Gösterge faiz %11,24 5 yıllık risk primi ise 400 bp hemen altında ve Ekim seviyelerinde.
ABD borsaları da kara pazartesiye sert düşüşle başladı ve günlük kayıp şimdilik %7.
