Tekalif-i Milliye emirleri nedir? Kurtuluş Savaşı sürecinde ordunun ihtiyaçlarını karşılamak maksadıyla çıkarılan Tekalif-i Milliye emirleri sayesinde halkın desteği alındı.
Tekalif-i Milliye emirleri, Kurtuluş Savaşı’nın kaderini belirleyen ve 7 – 8 Ağustos 1921’de Mustafa Kemal Atatürk tarafından çıkarılan emirlerdir.
Olağanüstü bir dönem olan savaş sürecinde, orduyu güçlendirmek için çıkarılan emirlerle ihtiyaçlar karşılandı ve böylelikle halk, Kurtuluş Mücadelesinde yer aldı.
1921 yılında Ulu Önder Mustafa Kemal Atatürk tarafından, kendisine verilen Başkomutanlık yetkileri çerçevesinde çıkarılan Tekalif-i Milliye emirleri, ”Milli Vergi” ya da “Ulusal Yükümlülükler” olarak Türkçe’de karşılık bulur.
Savaş sürecinde hızlı karar verebilmek ve uygulayabilmek adına Büyük Millet Meclisi 5 Ağustos 1921’de Atatürk’e yetkilerini ve Başkomutanlığı verdi. Böylece çıkarılan Tekalif-i Milliye emirleri ilk kez Kütahya – Eskişehir savaşının ardından, Sakarya Savaşı öncesi uygulanmış oldu.
Tekalif-i Milliye Emirleri, 7 ve 8 Ağustos 1921 günleri yayımlanmıştır ve on emirden oluşmaktadır. “Tekalif-i Milliye Emirleri” çok kapsamlıdır ve aynı vergi mahiyetindeki uygulamayı içermekle birlikte hizmet vergisi mahiyetindeki uygulamayı da öngörür.
Buna göre; her ilçede kaymakamın başkanlığında mal müdürü ve ilçenin en büyük askeri amiri ile idare meclisi, belediye ve ticaret odalarının seçtikleri üyelerden oluşan Tekalif-i Milliye Komisyonları kurulacaktır.
Bu komisyonlara o yörenin Müdafaa-i Hukuk Dernekleri merkez kurulundan iki üye ile köylerde imamlar ve muhtarlar tabii üye olarak katılacaklardı. Komisyon derhal toplantılara başlayacak ve bu hizmetleri için herhangi bir ücret ödenmeyecektir.
Ayrıca her komisyon iki ay süre ile askeri hizmetleri ertelenmek üzere altı memur çalıştıracaktır. Komisyonlar, savaş ekonomisine giren ve Tekalif-i Milliye Emirlerinde belirtilen malları toplayarak bildirilen cepheye gönderecek, ayrıca bu emirlerin hizmet yükümlülüğüne ilişkin hükümlerini uygulayacaktır. Komisyon üyelerinden görevinde ihmal gösterenler, vatana ihanet suçu işlemiş sayılacak ve ona göre cezalandırılacaktır.
Tekalif-i Milliye maddeleri neler?
Milli Yükümlülükler ya da Ulusal Vergileri yani Tekalif-i Milliye emirleri, Sakarya Meydan Muharebesi öncesi ordunun ihtiyacını karşılamak ve Sakarya Savaşı’na hazırlanmak amacıyla Başkomutan Mustafa Kemal Paşa’nın, Büyük Millet Meclisi tarafından 5 Ağustos 1921’de çıkarılan kanunla kendisine verilen yasama yetkisini kullanarak yayınladığı “Ulusal Yükümlülük” emirleridir. 7 Ağustos 1921’de yayınlanmış olup toplam on maddedir.
İşte maddeler:
• Her ilçede bir tane Tekalif-i Milliye Komisyonu kurulacak.
• Halk, elindeki silah ve cephaneyi 3 gün içinde orduya teslim edecek.
• Her aile bir askeri giydirecek.
• Yiyecek ve giyecek maddelerinin %40’ına el konacak ve bunların karşılığı daha sonra geri ödenecek.
• Ticaret adamlarının elindeki her türlü giyim eşyasının %40’ına el konacak ve bunların karşılığı daha sonra geri ödenecek.
• Her türlü makineli aracın %40’ına el konacak.
• Halkın elindeki binek hayvanlarının ve taşıt araçlarının %20’sine el konacak.
• Sahipsiz bütün mallara el konacak.
• Tüm demirci, dökümcü, nalbant, terzi ve marangoz gibi iş sahipleri ordunun emrinde çalışacak.
• Halkın elindeki araçlar bir defa olmak üzere 100 km’lik mesafeye ücretsiz askeri ulaşım sağlayacak.
Kılıçdaroğlu’ndan Erdoğan’ın Tekalif-i Milliye açıklamasına tepki
CHP Genel Başkanı Kemal Kılıçdaroğlu, Cumhurbaşkanı Erdoğan’ın corona virüsü salgını kapsamında başlattığı milli dayanışma kampanyası için kullandığı “Tekalif-i Milliye” kavramı hakkında açıklamalarda bulundu. Kılıçdaroğlu, Erdoğan’a “Açılan bağış kampanyasına Tekalif-i Milliye Emirleri’ni örnek vermek, Türkiye Cumhuriyeti tarihini bilmemenin sonucudur. Acı olan ise bunu Türkiye’yi yönettiğini düşünenlerin dillendirmesidir. Ne diyorduk; Türkiye yönetilmiyor, Türkiye savruluyor” yanıtını verdi.
Cumhurbaşkanı ve AKP Genel Başkanı Recep Tayyip Erdoğan, corona virüsü salgınından ekonomik olarak olumsuz etkilenen vatandaşlar için başlattığı milli dayanışma kampanyasına “Tekalif-i Milliye” tanımını yapmıştı.
Birçok tarihçi ve siyasetçiden tepki çeken Erdoğan’ın kullandığı ifade, CHP lideri Kemal Kılıçdaroğlu tarafından da eleştirdi.
Kılıçdaroğlu, konu ile ilgili Erdoğan’a şu yanıtı verdi:
* Yıl 1921 ülke uçurumun kenarında, işgal altındadır.
* Sakarya Savaşı öncesinde 7 – 8 Ağustos 1921’de “Tekalif-i Milliye Emirleri” çıkarılır yani Milli Vergi Emirleri… Mustafa Kemal alınına yardımlar için “Bedeli zaferden sonra ödenecektir” der.
* Kimden ne kadar yardım alındığı “Tekalif-i Milliye Komisyonları’nca kayıt altına alınır.
* Milli Mücadele kazanılır, bağımsızlık ilan edilir ve 12 Nisan 1923’de 327 sayılı kanunla, toplanan yardımların değeri olan 6 milyon 3 bin 663 lira yardımı yapanlara geri ödenir.
* Açılan bağış kampanyasına Tekalif-i Milliye Emirleri’ni örnek vermek, Türkiye Cumhuriyeti tarihini bilmemenin sonucudur.
* Acı olan ise bunu Türkiye’yi yönettiğini düşünenlerin dillendirmesidir. Ne diyorduk, “Türkiye yönetilmiyor, Türkiye savruluyor.”
Tarihçi Sinan Meydan açıkladı
Erdoğan’ın kullandığı Tekalif-i Milliye kavramını SÖZCÜ gazetesi yazarı tarihçi Sinan Meydan şu ifadelerle açıkladı:
* Tekalif-i Milliye devletin halktan istediği karşılıksız bağış değildi. Başkomutan Atatürk, 7 – 8 Ağustos 1921’de “Bedeli sonradan ödenecektir” diyerek halktan zorunlu yardım topladı.12 Nisan 1923 tarihli ve 328 sayılı kanunla 6.003.663 TL olan Tekalif-i Milliye borçları halka ödendi.
* 12 Nisan 1923 tarihli ve 328 sayılı kanunla toplamı 6.003.663 TL olan Tekalif-i Milliye borçları hak sahiplerine ödendi.Borcun yüzde 72.3’üne karşılık gelen 4.340.508 TL tutarı 1923’te geri kalan yüzde 27.7’lik kısım ise her yıl yapılan ödemelerle 1929’da kapatıldı.
* Atatürk’ün Türkiye’si sadece Tekalif-i Milliye borçlarını değil onunla birlikte Osmanlı’nın iç borçlarını da ödedi. Savaş sonrası Ankara hükümeti, Tekalif-i Milliye borçları ve onun dışında savaşta halktan alınmış her şey için, 1923 – 1937 arasında halka toplam 17.426.409 TL ödedi.
Davutoğlu: Tekalif-i Milliye benzetmesi tehlikelidir
Gelecek Partisi Genel Başkanı Ahmet Davutoğlu, korona virüsü salgını nedeniyle 2020 yılı bütçesinin revize edilmesi gerektiğini belirterek, sağlık başta olmak üzere gıda-tarım tedariki, eğitim ve sosyal yardımlar olmak üzere 4 alanda öncelik sağlanmasını önerdi. Cumhurbaşkanı Erdoğan’ın ilan ettiği Milli Dayanışma Kampanyası’nı da eleştiren Davutoğlu, “Tekalif-i Milliye benzetmesi tehlikelidir” dedi.
Ahmet Davutoğlu, Cumhurbaşkanı Recep Tayyip Erdoğan’ın ilan ettiği Milli Dayanışma Kampanyasına da değinerek şöyle konuştu:
“Günlerdir toplumsal enerjimizi tüketen yardım kampanyasında toplanan miktar, bu kriz için ayrılan fonun çok küçük bir bölümüne anca denk gelir, toplanan vergi gelirlerinin yanında ise adeta ‘devede kulak’ kalmakta. İşin propagandasına değil, esasına odaklanılmalı! Herkes kendi işine odaklansın. Kızılay, AFAD, STK ve yerel yönetimler yardım toplasın. Ama devletin Cumhurbaşkanı düzeyinde yardım toplamasını amaç ve yöntem yönünden sakıncalı görüyorum.
Bu dönem topluma para enjekte dönemi, toplumdan para çekme dönemi değil. Bugün toplanan yardımla vurgulanan Tekalif-i Milliye benzetmesi tehlikelidir. Tekâlif-i Milliye’nin gündeme getirilmesi yanlıştır. Savaş şartları içinde olduğumuz kanaatini ortaya koyar, kaynaklarımızın tükendiği intibaına neden olur, belirsizliğe yol açar, toplumsal tedirginliğe sebep olur. Bu teklif uluslararası alanda Türkiye’nin iflas ettiği gibi bir görüntü doğar. Gerek yok yersiz hamasete. Yapılması gereken halka güven vermektir.” ifadelerine yer verdi.
