İstanbul Büyükşehir Belediyesi ve ODTÜ işbirliği ile gerçekleştirilen “İstanbul Tsunami Bilgi Kitapçıkları” çalışması tamamlandı. Buna göre tsunamiden etkilenecek 17 ilçe ve dalgaların ulaşacağı boyut hesaplandı.
İstanbul’da tsunamiden etkilenecek 17 ilçe ve dalga boyları (liste aşağıda)
Çalışma, İstanbul’un denize kıyısı olan ve tsunamiden belirgin şekilde etkileneceği öngörülen 17 ilçe için gerçekleştirildi. İlçe ilçe tsunamiden etkilenecek yerlerde dalga boyları ve suların içeri kaç metre gireceği hesaplandı.
Kandilli Rasathanesi Bölgesel Deprem-Tsunami İzleme ve Değerlendirme Merkezi’nde dün gerçekleşen basın toplantısı sonrası açıklamalarda bulunan Müdür Yardımcısı Dr. Öcal Necmioğlu, ‘İstanbul depreminin ardından tsunami olur mu’ sorusuna “Cevap Evet. Geçmişte olduysa bugün de olabilir. Gelecekte de olabilir” demişti.
Toplantıda, KRDAE’nin Ulusal Tsunami Uyarı Merkezi ve Bölgesel Tsunami Hizmet Sağlayıcı olarak ülkemizde tsunami tehlikesi ve risk azaltımı alanında yaptığı çalışmalara dair bilgilendirme yapıldı. Ayrıca 30 Ekim 2020’de İzmir’de meydana gelen deprem ve sonrasında oluşan tsunami hakkında açıklama yapıldı.
1504 artçı şok yaşandı
Boğaziçi Üniversitesi Kandilli Rasathanesi ve Deprem Araştırma Enstitüsü Müdürü Prof. Dr. Haluk Özener yaptığı sunumda İzmir depreminde meydana gelen artçı şoklar hakkında bilgi verdi.
Prof. Dr. Haluk Özener, “Bugün sabah 09.00 itibariyle depremin olduğu merkezin 50 kilometre yarıçapında olan deprem sayılarını verelim. Biz sabah 09.00 itibariyle bin 504 tane artçı şok tespit ettik. Bunların 49 tanesi 4 ve üzerinde olanlar. En büyüğü 5.2 olmak üzere artçı şoklarımız var. Bu saat itibariyle bin 581 oldu. 1.3’ten 5.2’ye doğru değişiyor” şeklinde konuştu.
“Tsunami Alaçatı’da 1300 metre, Akarca’da 820 metre kıyıdan içeri girdi!”
Prof. Dr. Haluk Özener, şu ifadeleri kullandı:
• Arazide yapılan tespitlerden sonra Sığacık’ta 1.9 metreye varan su baskın yükseklikleri tespit ediliyor. Sığacık ve Akarca’da 5-6 metrelere varan tırmanma yükseklileri tespit ediliyor.
• Tırmanma yüksekliklerin anlamı, dalga geliyor, topoğrafik yapıyla karşılaşıyor ve geri dönüyor. O en son geri gittiği noktadaki yüksekliğe deniyor. Bu tsunaminin 6 metre yükseklikte anlamına gelmiyor.
• Alaçatı Azmak tarafında bin 300 metre kadar kıyıdan içeri girdiği, Akarca’da 820 metre ve Sığacık’ta da 320 metre su baskını mesafesi tespit edilmiş durumda.
• Su basma seviyesi 1.9 metre, kimi yerlerde de bin 300 metre içeriye kadar deniz dalgası gelmiş vaziyette. Bu en son tsunaminin saha değerlendirmesi.
İstanbul’da tsunamiden etkilenecek 17 ilçe ve dalga boyları
Çalışma, İstanbul’un denize kıyısı olan ve tsunamiden belirgin şekilde etkileneceği öngörülen 17 ilçe için gerçekleştirildi. İstanbul’daki ilçelerin durumu şöyle:
• Adalar: Binden fazla yapı etkilenecek, dalgalar 12.3 metreye ulaşacak.
• Avcılar‘da su basma derinliği 5.2 metre, yatayda ise su basma mesafesi yaklaşık 780 metre.
• Bakırköy‘de su basma mesafesi, dere yatağı boyunca yaklaşık bin 200 metre. Maksimum su basma derinliğinin noktasal olarak 6.41 metreye ulaştığı hesaplandı.
• Beşiktaş‘ta su basma mesafesi denizden yaklaşık 200 metre.
• Beylikdüzü‘nde su basma derinliği 5.11 metre. Yatayda ise su basma mesafesi yaklaşık 350 metre.
• Beyoğlu‘nda karadaki su basma derinliği 3.04 metre. 170’den fazla yapı etkilenecek.
• Büyükçekmece‘de su basma derinliği 8.59 metre; 1400 bina etkilenecek.
Kadıköy ve Maltepe ilçelerinde dalga boyu 7 metreyi aşacak!
• Fatih‘te su basma derinliği 7.02 metre; su basma mesafesi yaklaşık 650 metre.
• Kadıköy‘de su basma derinliği 7.79 metre, su basma mesafesi dere yatakları boyunca 1.000 metre.
• Kartal‘da su basma derinliği 5.84, yatayda mesafe 300 metre.
• Küçükçekmece‘de su basma derinliği 5.38 metre, yatayda mesafe bin 230 metre.
• Maltepe‘de su basma derinliği 7.96 metre, yatayda ise mesafe yaklaşık 670 metre. Orhan Gazi Şehir Parkı tamamen sular altında kalacak.
• Pendik‘te su basma derinliği 5.71 metre, yatayda ise mesafe 400 metre.
Tuzla’da 6 metrelik dalga görülecek
• Tuzla‘da su basma derinliği 6.34 metre, yatayda ise mesafe yaklaşık 600 metre.
• Üsküdar‘da su basma derinliği 3.37 metre, yatayda ise yaklaşık 365 metre.
• Zeytinburnu‘nda su basma derinliği 5.95 metre, su basma mesafesi 470 metre.
“İzmir’in tsunamiden etkilenmesi beklemediğimiz bir olay değildi”
Basın toplantısının ardından BDTİM Müdür Yardımcısı Dr. Öcal Necmioğlu, İzmir’de yaşanan tsunami ve İstanbul’da beklenen depremin ardından tsunami etkisi hakkında açıklamalarda bulundu.
İzmir Sığacık’taki tsunami ile ilgili Öcal Necmioğlu, şöyle konuştu:
• Bu bizim beklemediğimiz bir olay değildi. Tarihte Egedeki depremler tsunami üretmişler.
• 1956 yılında Amargos depreminde Fethiye’de Bodrum’da 1 metre dalga yüksekliği var. Fethiye’de 250 metre su içeri girmiş.
• Çok daha farklı örnekler de var. İnsan hafızası bunları unutuyor. Yapmış olduğumuz bilimsel çalışmalar Türkiye’de, Karadeniz’de, Ege’de, Akdeniz’de, kıyılarımızda tsunami olabileceğini gösteriyor. Bizim için sürpriz herhangi bir durum yoktur.
“Tsunami geçmişte olduysa gelecekte de olabilir!”
‘İstanbul depremi ve sonrasında tsunami olur mu?’ sorusuna Necmioğlu, şu şekilde yanıt verdi:
• Bunun için geçmişe bakmak lazım. Geçmiş bugünün de geleceğin de anahtarıdır.
• Tarihsel kataloglara baktığımız zaman 1509, 1894 ve bazı depremlerin çeşitli çaplarda tsunamilere neden olduğunu görüyoruz.
• Burada bahsettiğimiz şey Pasifik’teki, Hint Okyanusu’ndaki gibi dalga yükseklikleri değil. Modelleme çalışmalarına baktığımızda depremin genellikle yanal atımlı olmasından dolayı bu depremlerin çok da büyük dalga üretemeyeceğini de görüyoruz.
• Tarihsel kayıtlar daha yüksek dalga boyutlarını gösteriyor. Tarihte olmuş depremlerin denizaltı heyelanlarını tetiklemiş olabileceği ve normal depremden dolayı değil de depremin tetiklemiş olduğu kütle hareketinden dolayı yerel tsunamilerin gözlemlenmiş olduğu.
• Güncel modelleme çalışmaları da bu yaklaşımı doğruluyor. İşin içerisine heyelanı da kattığınız zaman daha yüksek dalga boylarını görebiliyorsunuz. Cevap Evet. Geçmişte olduysa bugün de olabilir. Gelecekte de olabilir.
Marmara depreminde tsunami 200 metre içeri girebilir!
Doç. Dr. Ergin Ulutaş, olası bir Marmara depreminin tsunami etkisi yaratacağını belirterek, dalgaların kıyıdan 200 metre kadar içeri girebileceğine dikkat çekti. Marmara kıyılarında özellikle sanayi kuruluşlarının bol olduğunu söyleyen Ulutaş, bu bölgelerde önlem alınması gerektiğini ifade etti.
Kocaeli Üniversitesi Jeofizik Mühendisliği Bölümü’nde görevli Doç. Dr. Ergin Ulutaş, olası Marmara depreminden sonra tsunami olabileceğini ve dalgaların yaklaşık 200 metre içeriye girebileceğini söyledi. İzmir Seferihisar açıklarındaki depremin hemen ardından bir ekip eşliğinde planlama yaparak tsunaminin oluştuğu alana gittiklerini belirten Ergin Ulutaş,
”Seferihisar’da tsunami 300 metre içeri girdi’
“İlk gittiğimiz yerlerden biri Akarca civarıydı. Çünkü ilk başta telefon görüşmelerimizde orada tsunaminin daha etkili olduğunu duyduk. Burada tsunaminin yaklaşık 300- 350 metrelere kadar içeriye girdiği alanları gördük. Ancak bu bizim ilksel gözlem ve ölçümlerimizdi. Tüm hat detaylı incelendiğinde tabii bu rakamın biraz daha üst değerlere çıkacağını düşünüyorum. Ben 300 metre içeriye su girdiğini, su basması yaşandığını gördüm. Yani dalga küçük dahi olsa, oraya kadar ulaştığını söyleyebilirim” dedi.
”Bir evde su seviyesini 1.90 ölçtüm”
Kıyıya en yakın evlerde ölçüm yaptığını açıklayan Ulutaş, konuşmasını şöyle sürdürdü:
“Ben kıyıya yakın bir evde su basması sonucu yükselen su seviyesini 1.90 metre olarak ölçtüm. Kıyıya en yakın evde ölçtüm bu değeri. Onun haricindeki kıyı çizgisine paralel olan hatlarda ise 1 metre civarında ölçümler yaptım. Bu oldukça yüksek bir değer binalara zarar verebilmek için. Her kırık sonrasında tsunamiler oluşabilir deniz tabanında ama bunların boyutları farklıdır.
Biz bunu 3 parçaya ayırıyoruz. Normal faylanmalı depremler diyoruz. Yani bloklardan biri düşüyor. Bu Sisam Adası’nda olan ve bizi de etkileyen depremin türü de böyle bir tür. Bu depremin oluş mekanizması normal faylanma yani bloklardan biri düştü, düşen kısma su geldi. Bu geri çekilme de zaten kıyıda görülüyor. Geri çekildikten sonra tekrar dalgalar geliyor ve su basması şeklinde içeri doğru giriyor.”
”Marmara’da tsunami olursa 200 metre içeri girme olasılığı var!”
Olası Marmara depreminde oluşacak tsunami nedeniyle dalgaların yaklaşık 200 metre içeriye girme ihtimalinin olacağını ifade eden Doç. Dr. Ulutaş, şöyle konuştu:
“Bu tür simülasyonlar zaten Marmara üzerinde birçok araştırmacı tarafından yapıldı. Marmara’da Kuzey Anadolu fayının etkisi var ve bu doğrultu atımlı bir faylanma. Yani diğer faylanma türüne göre biraz daha dalga etkisi düşük. Ancak Marmara içerisinde deniz içi heyelan olma ihtimalleri var. Dolayısıyla bu depremin ardından tetiklemelerle birlikte heyelanlar oluşması durumunda Marmara içerisinde de ciddi tsunami etkisi olacaktır. Burada Marmara’yı etkileyecek tsunami etkisinde şunu düşünmemiz lazım.
Sanayi kuruluşları etkilenir
Çok büyük boyutlu dalgalar yerine dalgayla beraber su ne kadar içeri girer bunu düşünmek lazım. Özellikle Marmara sanayi kuruluşlarının bol olduğu, limanların ve işletmelerin olduğu bir yer. Böyle bir yerde eğer dalgalar içeri girecek olursa örneğin 200 metre kadar girme ihtimali olası, çünkü düz alanlarımız da çok. Biz buna tırmanma yüksekliği diyoruz. Daha düşük eğimli yerlerde dalga daha uzak yerlere gidebiliyor. Dolayısıyla sanayi kuruluşlarının bu durumdan etkilenme olasılığı yüksek olacaktır bu açıdan önlemlerimizi almamız lazım.”
