Covid-19, Avrupa futboluna yıkıcı darbeler vurdu. Football Benchmark, mali performans ve transfer çalışmaları boyutlarıyla koronavirüsün Avrupa futbolu üzerindeki etkileri hakkında iki rapor yayınladı. Ne yazık ki, Avrupa futbol endüstrisi zor günler geçiriyor.
Futbolda Covid-19 gerçeği: Koronavirüsün Avrupa futbolu üzerindeki etkileri
Futbol, küresel bir eğlence alanı olarak hızını almış giderken tüm dünyayı sarsmakta olan pandemi nedeniyle duraklama dönemine girmek zorunda kaldı. Kulüpler, yöneticiler ve futbolcular içinde bulunduğumuz zor günleri en az hasarla atlatmaya çalışıyor. Görülen o ki, futbol topu bir süre daha keyifsiz bir geçiştirme içerisinde yaşamaya mahkûm. Burnumuzda tüten yemyeşil stadyum atmosferlerine dönmek için sabırsızlanıyor olsak da 2020-21 sezonunun sonuna kadar şu anki koşullar ile yetinmek durumundayız.
Zira, 2021 yılının başından beri yayınlanmakta olan futbol endüstrisine ilişkin raporlarda durum içaçıcı görünmüyor. Şubat ayında Football Benchmark tarafından yayınlanan iki rapor pandeminin avrupa futbol endüstrisi üzerindeki etkilerini iki farklı açıdan ortaya koymuş. İlk raporda Avrupa’nın 43 kulübünün mali kayıpları göz önüne serilirken ikinci raporda Avrupa’nın beş büyük ligindeki transfer eğilimleriyle ilgili bilgi verilmekte.
Football Benchmark: Futbol kulüplerinin koronavirüs nedeniyle darbe yiyen kar ve gelirleri
Süper Lig’in dört devi Fenerbahçe, Galatasaray, Beşiktaş ve Trabzonspor’u da içine alan ayrıntılı raporu kısaca özetleyelim.
Futbol endüstrisi, Covid-19 salgınını hiç unutulmayacak bir dönem olarak anımsayacaktır. Zira, geçen sezon çoğu kulüp için mali açıdan üzüntü verici oldu. Uzun yıllar boyunca futbol endüstrisinin başını çeken kulüplerin istikrarlı bir büyüme kaydettiğini görmekteydik ama on Avrupa liginde mücadele eden en iyi kırküç kulübün 2019-20 sezonundaki mali performans verilerini incelediğimizde durumun iyiye gitmediği açıkça farkediliyor.
İşletme gelirlerinde toplam olarak 1,2 milyar avro (yıllık temelde %13) düşüş; genel gelirlerde ise ortalama olarak 28,5 milyon avro düşüş gözlemlenmekte.
KPMG Küresel Spor Başkanı Andrea Sartori’ye göre COVID-19 salgını, çeşitli derecelerde de olsa çoğu futbol kulübü için yıkıcı oldu. Sartori’ye göre medya ve ticari sözleşmelere ilişkin ödemelerin askıya alınması veya iptaline ek olarak sektörün ortak sorunu nakit endişesiydi. Bazı kulüpler futbolcuların maaşlarında azaltma veya erteleme gibi uygulamalara giderek sorunu kısmen çözerken, bazıları operasyonel değişiklikler ve sportif başarıyla salgının etkisini hafifletebildi.
Yıllık ölçekte mali açıdan son derece yüksek kayıplar var. Aşağıdaki çizge yıllık toplam gelir (total op. revenue), yıllık değişim tutarı (YoY change) ve yıllık değişim oranı (YoY% change) açısından 2019-20 sezonunu yansıtmaktadır.
Manchester United 131.6 milyon avro tutar ile (düşüş oranı %18.5) en büyük düşüşü yaşayan kulüp olarak öne çıkıyor. Barcelona ise 126.1 avro tutarında düşüş ile (düşüş oranı %15.0) ikinci sırada görülmekte.
Porto, Şampiyonlar Ligi’nden erken elenmesinin de etkisiyle oransal açıdan en yüksek düşüşü (% 50) kaydeden kulüp oldu. Öte yandan, onbir kulüp zor koşullara karşın çeşitli fırsatlar yaratarak gelirlerini arttırmayı başarmış görünüyorlar. Gelir artışı yaşayan onbir kulüp arasında dördüncü büyük Trabzonspor’un da olduğuna dikkat çekmek istiyorum. Üç Büyükler ise gelir düşüşü yaşayanlar arasında görülüyor.
2019-20 sezonunun gelirleri alt kırılımlara göre incelendiğinde en büyük kaybın toplam 863,8 milyon avro düşüş ile (düşüş oranı %19) yayın gelirinde olduğunu görmekteyiz. Maç günü geliri, genel olarak %17 oranında azalarak 273.9 milyon avro toplam düşüş kaydetti. Ticari gelirler, %3 oranında gerileyerek 88.1 milyon avro tutarında düşüşle sonuçlandı.
Rapora buradan ulaşabilirsiniz.
Football Bechmark: Oyuncu ticareti, Covid-19’un yeni gerçeği
KPMG’nin bu ay yayınladığı ikinci raporda ise Avrupa’nın önde gelen ilk beş ligi mercek altına alınarak kulüplerin 2020-21 sezonuna ilişkin kadro kurma çalışmalarıyla ilgili ayrıntılı bilgiler verilmiş.
Aşağıdaki çizgede son üç yılın ortalama transfer harcamaları ile 2020-21 sezonunun transfer harcamaları karşılaştırılmaktadır. Rakamlardan da anlaşıldığı gibi transfer harcamalarında çok büyük oranda azalmalar söz konusu. Harcamalardaki düşüş, transfer edilen oyuncu sayısının azalması ve oyuncu değerlerinin aşağıya çekilmesi nedeniyle yaşandı.
Raporda son dört sezon ile 2020-21 sezonunun transferleri kiralama, satınalma, serbest oyuncu ve özkaynak olarak dört sınıfa ayrılıp karşılaştırılmış. Beş büyük ligde, 2020-21 sezonunda en çok tercih edilen transfer yönteminin altyapıdan yapılan oyuncu transferi olduğu görülüyor.
Rapora buradan ulaşabilirsiniz.
Türkiye Futbol Ligi, 2020-21 sezonunda altyapı oyuncularından yararlandı mı?
Football Benchmark’ın Şubat ayında yayınladığı ikinci raporu incelerken 2020-21 sezonunda futbol kulüplerimizin altyapı oyuncularına çok az fırsat tanıdığı gerçeği aklıma geldi. Futbolumuzun lokomotifi konumunda olan yirmibir Süper Lig takımının kadrolarına baktığımızda toplam 631 oyuncu için lisans alındığını ve 332 oyuncunun yabancı olduğunu görüyoruz.
332 yabancı oyuncunun büyük çoğunluğu ilk onbirde görev almakla birlikte Süper Lig’deki oyun kalitesinin Avrupa’nın ilk beş ligine kıyasla çok düşük olduğunu üzülerek izlemekteyiz. Pandemi ve ekonomik kriz nedeniyle yaşanan gelir kayıplarına karşın oyuncu kadrolarını yetenek düzeyi düşük yabancı oyuncularla doldurmak yerine altyapıdan gelen oyunculara fırsat vermenin geleceğe yönelik en doğru yatırım olacağına inanıyorum.
Özkaynağa fırsat verilmesinin iyi bir yöntem olduğuna dair en güçlü tanığım Avrupa’nın ilk beş liginde mücadele vermekte olan takımlardır. Ne ilginçtir ki, Avrupa’nın güçlü kulüpleri genç oyuncuları sahaya sürmeyi pandemi koşullarına karşı çözüm olarak görmekteyken Süper Lig takımlarımız emekli yıldızlar ve kendi ulusal takımlarında bile yer bulamayan yabancı oyunculara bel bağlamış durumdalar.
Futbolumuzda yaşanan ekonomik darboğaz nedeniyle şu anda avrupa kupalarında iddialı olmak mümkün olmadığına göre pandemi ortamını bir kazanıma dönüştürüp ulusal takımımız ve kulüp futbolumuzun geleceğine yatırım yaparak genç oyunculara fırsat tanınmasını öneriyorum. Ne yazık ki, Türk futbolu kendisini darboğaza götüren başarısız yöntemleri tekrar tekrar kullanmaya devam ederek zaman kaybetmeyi sürdürüyor; daha da geç olmadan doğru yola sapmakta büyük bir yarar var.
Hepinize sağlıklı günler dilerim. Covid-19’dan kurtulmanın en etkili yollarından birinin önleyici tedbirlere uymak olduğunu hatırlatmak isterim.
