Mahkum ve yakınlarının merakla beklediği Yargı Reformu Strateji Belgesi kapsamında yasalaşan yargı paketleri ve İnsan Hakları Eylem Planı’ndaki hedefler doğrultusunda hazırlanan Ceza İnfaz Kurumlarının Yönetimi ile Ceza ve Güvenlik Tedbirlerinin İnfazı Hakkında Yönetmelikte Değişiklik Yapılmasına Dair Yönetmelik Resmi Gazete’de yayımlanarak yürürlüğe girdi. Böylece, 148 maddelik yönetmeliğin 51 maddesinde değişiklik yapıldı.
Yönetmelikle, açık cezaevindekiler için yeni bir infaz modeli getirildi. İyi halliliği ile açığa ayrılmayı hak etmiş hükümlüler, cezaevi dışında başka bir kamu kurumunda çalışarak ve o kurumun tesislerinde görev alarak cezalarını tamamlayabilecek. Hükümlüler bu kapsamda sosyal sorumluluk üstlenerek fidan dikimi, ağaç bakımı ve orman yangınları ile mücadele gibi çeşitli kamusal faaliyetlere, afetle mücadele gibi toplumsal konulara da destek olabilecek.
Bütün işlemlerin tutanaklarla kayıt altına alınarak gerçekleşeceği ve keyfi uygulamalara izin verilmeyeceğinin altının çizildiği yeni yönetmelikte arama ve sayımlarda insan onuruna ve hassasiyetine saygı ile utanma duygusunun ihlal edilmemesinin esas olduğu vurgulandı.
Yeni düzenlemeyle hükümlü ve tutuklulara ilk kabulde şüphe üzerine yapılan ayrıntılı aramalara ilişkin “çıplak arama” ibaresi yönetmelikten kaldırılarak yerine “detaylı arama” ibaresi eklendi.
Yönetmeliğe göre, hükümlülerin dışarıda bulunan bakmakla yükümlü olduğu kişilerin maddi desteğe veya yardıma muhtaç durumda olması halinde cezaevi idaresi bu durumu ilgili kamu kurumu veya belediyeye bildirecek.
Cezaevi kütüphaneleriyle diğer kamu kurumlarının kütüphaneleri arasında iş birliği yapılacak.
Hükümlülerin kuruma kabul edilirken kurum hekimi veya aile hekiminden, bunların bulunmaması durumunda hastaneden alınacak sağlık durumunu belirleyen rapor ile birlikte kuruma kabul edilecek.
Hükümlülerin iyi hal değerlendirmesi objektif esaslara bağlanacak.
Konutta ve gece infaz hükümleri
Konutta infaz, gece infaz gibi özel infaz usulleri daha yaygın ve etkin kullanılacak. Bu kapsamda, infaz hakimi hükümlünün talebi üzerine kasten işlenen suçlarda toplam 1 yıl 6 ay, taksirle öldürme suçu hariç olmak üzere taksirle işlenen suçlarda ise toplam 3 yıl ve daha az süreli hapis cezasının, her hafta cuma günleri saat 19.00’da girmek ve pazar günleri aynı saatte çıkmak suretiyle hafta sonları, hafta sonları dışında her gün saat 19.00’da girmek ve ertesi gün saat 07.00’de çıkmak suretiyle geceleri ceza infaz kurumlarında çektirilmesine karar verilebilecek. Bu hükümlüler kurumlarda, ayrı yerlerde barındırılacak.
Mahkumiyete konu suç nedeniyle doğmuş zararın aynen iade, suçtan önce hale getirme veya tazmin suretiyle tamamen giderilmesine dair hukuki sorumlulukları saklı kalmak üzere kadın, çocuk veya 65 yaşını bitirmiş kişilerin mahkum oldukları toplam bir yıl, 70 yaşını bitirmiş kişilerin toplam 2 yıl, 75 yaşını bitirmişlerin toplam 4 yıl veya daha az süreli hapis cezasının konutunda çektirilmesine karar verilebilecek.
Toplam 5 yıl veya daha az süreli hapis cezasına mahkum olan veya adli para cezası infaz sürecinde hapis cezasına çevrilen hükümlülerden ağır bir hastalık veya engellilik nedeniyle ceza infaz kurumu koşullarında hayatını yalnız idame ettiremeyeceği tespit edilenlerin de cezasının konutunda çektirilmesine hükmedilebilecek.
Çocuklar ve Aileler ile İlgili İyileştirmeler
Doğum yaptığı tarihten itibaren 6 ay geçen ve toplam 3 yıl veya daha az süreli hapse mahkum olan ya da adli para cezası infaz sürecinde hapis cezasına çevrilen hükümlü kadınların cezasının konutunda çektirilmesine karar verilebilecek. Bu kapsamda talepte bulunabilmek için kadının doğum yaptığı tarihten itibaren 1 yıl 6 ay geçmemiş olması gerekecek.
Cezaevinde annesinin yanında kalan 0-6 yaş grubundaki çocukların psikososyal gelişimleri, psikososyal yardım servisi görevlilerince takip edilecek.
Altı yaşını dolduran çocuğun dışarıda bakacak kimsesi yoksa bu durum cezaevi idaresince Aile ve Sosyal Hizmetler İl Müdürlüğüne bildirilecek, çocukların görevliler aracılığı ile Aile ve Sosyal Hizmetler İl Müdürlüğünce belirlenen kuruluşa teslimi sağlanacak.
Suça sürüklenen çocukların mahkumiyetlerinin infazından sonra koruyucu ve destekleyici tedbirler alınacak. Cezaevi hekiminin bulunmadığı durumlarda bu hizmeti aile hekimleri sağlayabilecek. Bunun için Sağlık Bakanlığı ile Adalet Bakanlığı arasında protokol yapılacak.
Süreli ve süresiz yayınların cezaevine kabul edilmesine ilişkin standartlar genişletilecek. Hükümlülerin telefonla görüşme hakkı da genişletilecek. Hükümlülere dini bayramlarında görüntülü görüşme imkanı verilecek.
Ayrıca hükümlüler elektronik yöntemlerle mektup gönderebilecek ve bu mektupları aynı yöntemlerle alabilecek. Maddi durumu iyi olmayan hükümlülerden nakil masrafı alınmayacak.
Salıverilecek hükümlü çocuklar, koruyucu ve destekleyici tedbirlerin alınması için ilgili kurumlara bildirilecek. Bunlardan kimsesi olmayan ve tüm çabalara rağmen yakınlarına ulaşılamayanlar ile yakını bulunmakla birlikte bunlara verilmesinin uygun olmayacağı değerlendirilenlerden hakkında uygun tedbir kararı alınmış olanların Aile ve Sosyal Hizmetler İl Müdürlüğüne teslimi sağlanacak.
