‘DeFi nedir?’ sorusunu kısaca açıklamak gerekirse, kişiler arasında dijital işlem yapmaya olanak tanıyan ve blockchain teknolojisi üzerine kurulmuş merkeziyetiz finansal uygulamalar diyebiliriz. Blockchain ise özellikle kripto paralar gibi dijital varlıklar için kullanılan halka açık bir defterdir. DeFi, kripto paralar ile borç vermeyi, kripto varlıkları transfer etmeyi veya kripto paralara yatırım yapmayı sağlayabilir.
DeFi finansal uygulamalarının en önemli özelliği ise merkeziyetsiz olmalarıdır. Merkezi bir otorite olmadan, bankaların veya diğer geleneksel finans kuruluşlarının katılımı ve denetimi olmadan gerçekleşir. Dolayısıyla hiçbir kuruma ve devlete bağlı olmadan çalışırlar. En popüler DeFi uygulamalarından bazıları Uniswap ve Curve Finance‘dır. Birkaç yıl önce var olmayan hatta ismini bile duymadığımız DeFi finans piyasası, bu günlerde içerisinde yüz milyarlarca dolar barındıran bir sektör haline geldi.
DeFi nasıl çalışır?
Blockchain ve kripto para birimleri, merkezi olmayan finans uygulamalarının temel teknolojileridir. Müşterisi olduğunuz bir bankada bir işlem yaptığınızda, bu işlem bankanın sahip olduğu ve yönettiği özel bir deftere kaydedilir. DeFi uygulamalarında ise bu iş için Blockchain teknolojisi kullanılır. Türkçede blok zincir olarak da geçen Blockchain, finansal işlemlerin bilgisayar kodları ile kaydedildiği, merkezi olmayan ve dağıtılmış bir halka açık defterdir.
Blok zincirinin dağıtılmış olması herkesin bu deftere sahip olduğu anlamına gelir. Yani DeFi uygulamasını kullanan tüm kişilerin, her işlemi şifreli kodda kaydeden bir defterin bir kopyasına sahip olmasıdır. Bu dağıtılmış defterler kullanıcılara anonimlik sağlamasının yanında ödemelerin doğrulanması ve dolandırıcılık faaliyetlerinin imkânsız hale gelmesini sağlar. Değiştirilmesi ve silinmesi imkânsız olan bu blok zincir defterleri DeFi uygulamalarını ve kullanıcılarını korur.
Blok zincirinin merkezi olmaması sayesinde sistemi yöneten bir aracı kurum ve devlet yoktur. İşlemler, karmaşık matematik problemlerini çözme ve zincire yeni işlem blokları ekleme yoluyla doğrulanır ve kaydedilir. DeFi’de kullanılan ve merkezi olmayan blok zinciri işlemleri daha güvenli ve daha şeffaf hale getiriyor.
DeFi’nin bildiğimiz bankalardan farkı nedir?
Hepimizin kullandığı ve yakından tanıdığımız bankacılık sektöründe bazı prosedürler vardır. Eğer bir bankanın müşterisi olmak istiyorsanız kimliğinizi ve meşruiyetinizi kanıtlamanız gerekir. Kısaca, kimliğinizi bankaya ibraz etmeli ve söylediğiniz kişi olmalısınız. Bir bankadan borç para almak istiyorsanız kimliğe, belirli bir gelire ve bir kimliğe ihtiyacınız vardır. Ancak DeFi uygulamalarını kullanan bir müşteri anonim olabilir. Defi’yi kullanan müşterilerin kişisel bilgileri ve kimlikleri hiçbir devletle veya bir kurumla paylaşılmaz ve gizli tutulur. Bu uygulamaları kullanmak için genellikle ihtiyacınız olan tek şey dijital varlıklardır.
DeFi kullanıcıları bir uygulamaya kayıt olurken denetleme yapan kurumların onayından geçmek yerine sadece blok zincir ile kaydedilen ve kodlardan ibaret olan bir akıllı sözleşmeye tabi olurlar. Tüm bunlarla beraber DeFi uygulamaları, geleneksel finans sektöründeki aracıları ortadan kaldırarak engelsiz, herkese açık, hızlı ve küresel bir finansal sistem oluşturdular.
Ayrıca birçok geleneksel banka, bir mevduat hesabı açarken genellikle bir depozito ücreti ve komisyon alırlar. Bununla birlikte çoğu tasarruf hesabının bankaya ödediğiniz aylık veya yıllık bir komisyon ücreti vardır. DeFi, bu gibi masrafları ve engelleri kaldırdığı için normal bankalardan ayrışır. Yatırım aracı olan ve Ethereum blok zincirinde bir proje olan Compound veya kripto para birimlerinin borç verilmesine ve ticaretine odaklanan bir proje olan Yearn Finance gibi DeFi uygulamalarını kullanmak için genellikle tek ihtiyacınız olan bir kripto cüzdanı ve internet erişimidir. Ayrıca buralarda işlem ve yatırım yapmak için genellikle bir alt limit yoktur. DeFi uygulamalarında işlem yapacaksanız dikkat etmeniz gereken tek şey hesabınızı güvene almak ve şifrelerinizi unutmamaktır.
Merkeziyetsiz DeFi uygulamaları aracılığıyla işlem yapmaya başlamak için Metamask gibi şirketler aracılığıyla bir kripto para cüzdanı oluşturabilir ve başlangıç için bir miktar kripto para satın alabilirsiniz.
DeFi kullanım alanları:
Merkezi Olmayan Borsalar
Merkezi olmayan borsalar, DeFi sisteminde ticari faaliyetlere anlam katan uygulamalardır. Merkezi olmayan borsaların yalnızca kripto para ticareti için kullanıldığını düşünebilirsiniz. Ancak bu borsalar kripto para ticaretinden dijital varlık ticaretine kadar her şeyi kapsar.
Oyun ve eSpor
Video oyunlarının sadece eğlenmek ve vakit geçirilmek için oynandığı günler eskide kaldı. Yeni video oyunlarının çoğunda uygulama içi satın alma ve para kazanma özellikleri bulunur. Bu imkânlar, kullanıcıların karakterleri için yeni kıyafetler satın almak için gerçek hayattaki para birimini kullanmaların önünü açar.
Yatırım
Yüksek enflasyon oranından dolayı normal para birimleri ile para tasarrufu yapmak ve biriktirmek çok zor bir hale geldi. Alternatif yatırım imkânları arayan kişiler için bu uygulamalar çok kullanışlıdır. Paranızı belli bir süreliğine yatırabilirsiniz ve süre sonunda kâr payınızı alırsınız.
Stabil Paralar
Kripto para birimleri, saniyeler içinde değer kazanan veya kaybeden oldukça değişken varlıklardır. Bu, kripto para birimlerinin sürekli sabit olan ve normal paralara endekslenen türleri de vardır. Bu sabit paralar DeFi uygulamaları aracılığı ile oluşturulur ve kullanılır.
