Bütçesini korumak isteyen birçok kişi, alışveriş yapmadan önce daha dikkatli ve planlı olmaya çalışarak bilinçli adım atma gereği duyuyor. Finansal hedefleri gerçekleştirmek, tasarruf etmek, bilinçli harcamalar yapmak son günlerde gündemden düşmüyor. Peki doğru harcama adımları nasıl atılmalı? Alışveriş yapmadan önce nelere dikkat edilmeli?
Tüketiciler bütçelerini doğru yönetebilmek, sahip oldukları maddi ve ayni kaynaklardan en fazla verimi almak için bugünlerde hiç olmadığı kadar kafa yoruyorlar. Alışveriş yapmak ise rutin bir aktivite olarak günlük yaşamımızın bir parçası olmaya devam ediyor. Para Koçu, Yazar Pelin Narin Tekinsoy bilinçli bir tüketici olmak için alışveriş yapmadan önce kişilere bu soruları kendilerine sormalarını öneriyor:
Bu ürünü almak için hayatımın kaç saatini çalışarak geçirdim?
Bazen ihtiyaçtan çok istekle harekete geçip satın alma kararı verdiğimiz kılık-kıyafet veya araçlarda; örneğin bir cep telefonu için öncelikle hayatımızın kaç saatini çalışarak geçirdiğimizi düşünmeliyiz. O ürünün kaç aylık ya da günlük maaşımıza denk geldiğini hesaplamak daha doğru harcama adımları atmamıza yarayabilir. Özellikle lüks kategorisine giren ürünler kişilere belli bir statü sağlama aracı olarak görülürken aynı zamanda kısa süreli haz sağladığı düşünülerek harcama yapılmalıdır. Özdeğer duygusu güçlendirilmeye çalışılmalı ve kişinin kendini ifade etme aracı harcadığı para olmamalı.
Bunu alarak neleri almaktan vazgeçiyorum?
“Her karar diğerlerinden vazgeçiştir.” sözünden de yola çıkarak ölçülebilen kaynaklarımızı kullandığımızda, sınırlı olan gelirlerle aldıklarımız diğer almak istediklerimizden vazgeçme anlamına gelir. Alışveriş listesi yapmak, ihtiyaçların sıralanması bu konuda kişilere yardımcı olacaktır. Alışverişe giderken hedef olarak örneğin market için belli bir meblağ, kıyafet için belli bir tutar belirlemek, kategorilendirmek ve bunlara sınırlı bütçe belirlemek; sınırsızca ve düşünmeden almanın önüne geçer. Aylık zorunlu giderler belirlendikten sonra arta kalan para ile kişiler diğer istek ve ihtiyaçlarına yönelmeli, bütçe tabloları yapılarak gelir gider dengeleri korunmalı.
Alışveriş yapmaktaki motivasyonumun kaynağı nedir?
Kişilerin açken veya mutsuzken daha fazla alışveriş yaptığı araştırmalarla gösterilmiştir. Duygusal açlık kişiyi yemeğe ve alışverişe daha fazla iter. Kişiler alışveriş kararı aldıklarında hangi motivasyonla buna yöneldiğini kendilerine sormalı. Bir tartışma veya üzücü bir haber sonrası yaptığı alışverişle, kendini başarısız hisseden birinin alışveriş yaparak neyin yerini doldurmaya çalıştığını kişiler kendilerinde gözlemlemeli. Bilinçli bir şekilde, duyguların farkında olunarak adımlar atılmalı ve kişiler hayatlarındaki sorunları alışveriş yaparak, geçici sahip olma hazzı ile çözmeye çalışmamalı.
Bu alacağım şey istek mi ihtiyaç mı?
Bazı ürünler isteklere bazıları ihtiyaca girer. Satın alma kararımızı etkileyen birçok faktör olsa da alışverişi ihtiyaçlarımız öncelikli olacak şekilde yapmak mantıklı olacaktır. Kişiler bütçeleri elverdiğince istekleri doğrultusunda da elbette harcama yaparlar, alındıktan sonra pişman olunmayacak ürünlere yönelmek uzun vadeli tatmin getirecektir.
Hala istiyor muyum?
Genellikle yüksek maliyetli ürünleri almadan önce kişiler kendilerine düşünmek ve değerlendirmek için belli bir süre tanımalı. Büyük veya küçük fark etmez bir birikimi belli bir yere yöneltmeden önce şu basit soruyu sormalı: “Hala istiyor muyum?” Bazen bir referans, bazen bir reklam sonrasında hızlıca karar verilen ve düşünmeden alınan pahalı ürünler daha sonra yerini pişmanlığa bırakabiliyor. Düşündükçe mantıklı gelmeye devam eden bir ürünü almak yerinde olacaktır.
Satış sonrası destek hizmetleri yeterli mi?
Özellikle yüksek maliyetli bir ürün alındıktan sonra servis, bakım, yedek parça gibi satış sonrasında da masrafı olabilecek hizmetler değerlendirilmeli. Ülkemizde servis noktası az bulunan, pahalı ve gösterişli bir cep telefonu veya beyaz eşya markasından bir ürünü almak ileride yaşanan bir problem sonrasında o ürünün elde kalması veya yine yüksek maliyetlerle tamire, uzun süreli beklemelere sebep olabilir. Araba, elektronik eşya gibi ürünlerde satış sonrası destek, servis gibi imkanları geniş olan, uzun vadeli planlamalar ve ihtimaller düşünülerek karar verilmeli. Perakende ürünlerde ise, müşteri dostu olan yeni nesil alışveriş anlayışını benimseyen firmalarla ilerlenmeli.
