NASA’nın uzay aracı Parker Solar Probe (Parker Güneş Sondası) Güneş’ten gelen muazzam bir patlamanın içinden uçarak geçti ve patlamadan sağ kurtuldu.
Bilim insanları kısa bir süre önce koronal kütle atımı ya da CME olarak adlandırılan ve bir süper sıcak gaz (plazma) kütlesinin püskürmesi anlamına gelen Güneş olayının eşine az rastlanır görüntülerini paylaştı.
NASA, olayın Eylül 2022’de meydana geldiğini ve “şimdiye kadar kaydedilen en güçlü koronal kütle atımlarından (CME) biri olduğunu” açıkladı. Neyse ki sağlam bir ısı kalkanıyla donatılan Parker bu tür yoğun patlamalara dayanacak şekilde tasarlanmış; çünkü görevi Güneş’in hareketlerini yakından incelemek.
Güneş sondasının bilimsel paydaşlarından biri olan Johns Hopkins Üniversitesi Uygulamalı Fizik Laboratuvarı tarafından yayınlanan görüntülerde gördüklerimiz şöyle:
- Çekimde Güneş’in kendisi görünmüyor ama yıldızımızın konumu ekranın solunda.
- 14. saniyede, soldan sağa doğru fırlayan CME görünür bir hâle geliyor. Sonra BAM!
- Daha sonra sonda patlamanın içinden geçiyor ve videonun sonunda dışarı çıkıyor.
Bu hiç de küçük bir başarı değil. Johns Hopkins laboratuvarı, “Parker, CME’yi gözlemleyerek yaklaşık iki gün geçirdi ve güçlü bir güneş patlamasının içinden geçen ilk uzay aracı oldu” açıklamasını yaptı.
Bilim insanları, Güneş yüzeyinden gelen enerji patlamaları gibi uzay havası olaylarını daha iyi kavramak için Parker Güneş Sondası’nın gözlemlerini diğer uzay araçları ve teleskoplarla birlikte kullanıyor. Örneğin NASA, CME’lerin ‘uyduları tehlikeye atabileceğini, iletişim ve navigasyon teknolojilerini bozabileceğini ve hatta Dünya’daki elektrik şebekelerini devre dışı bırakabileceğini’ belirtiyor.
Another first! Our Parker Solar Probe flew through an eruption from the Sun, and saw it “vacuuming up” space dust left over from the formation of the solar system. It's giving @NASASun scientists a better look at space weather and its potential effects on Earth.… pic.twitter.com/AcwLXOlI6m
— NASA (@NASA) September 18, 2023
1989’da meydana gelen güçlü bir CME, Kanada’nın Québec kentinde milyonlarca kişinin elektriğinin kesilmesine neden olmuştu. CME o yıl 12 Mart’ta Dünya’nın manyetik alanına çarptı ve ardından NASA astronomu Sten Odenwald şöyle yazdı:
“13 Mart saat 02:44’ten hemen sonra, akımlar Québec’in elektrik şebekesinde zafiyet yarattı. İki dakikadan kısa bir süre içinde tüm Québec elektrik şebekesi devre dışı kaldı. Bunu takip eden 12 saatlik kesinti sırasında milyonlarca insan kendini aniden karanlık ofis binalarında, yeraltı yaya tünellerinde ve öylece kalakalan asansörlerde buldu.”
Parker’ın görevi devam ediyor: 2024 yılında, kalkanlı uzay aracı Güneş’in 6,5 milyon km yakınına geldiğinde saatte 430 bin km hıza ulaşacak.
Önümüzdeki yıllarda Parker Güneş Sondası’ndan elde edilecek gözlemler, araştırmacıların Güneş’ten gelen güçlü bir püskürmenin Dünya’yı nereden vurabileceğini daha iyi tahmin etmesine yardımcı olabilir; bir ülkenin veya bölgenin (örneğin, elektrik şebekesini geçici olarak kapatarak) daha iyi hazırlanmasına olanak sağlayabilir.
