Yeni bir çalışma, bir süpernovanın 2022’de ozon tabakasını tahrip ettiğini ortaya çıkardı. Araştırmacılara göre Dünya’ya biraz daha yakın olması halinde bir felaket yaşanacaktı.
Ekim 2022’de, Dünya’dan 1,9 milyar ışık yılı uzaklıkta patlayan bir süpernova teleskopların dikkatini çekti. Bu gama ışını patlaması tüm zamanların en parlak patlaması olarak kabul ediliyor ve şimdi araştırmacılar, patlamayla beraber birkaç dakika boyunca Dünya’nın ozon tabakasında büyük hasara neden olduğunu söylüyor.
“Dünya’ya daha yakın olsaydı, felaketle sonuçlanabilirdi”
Roma’daki Ulusal Astrofizik Enstitüsü’nden gök bilimci Pietro Ubertini, “Ozon kısmen tükendi, geçici olarak yok edildi” dedi. Ubertini’ye göre eğer süpernova Dünya’ya daha yakın olsaydı, felaketle sonuçlanabilecek bir olaya neden olabilirdi.
Yine de bu kadar uzaktaki bir süpernovanın Dünya’nın ozon tabakasının bir kısmını parçalayıp birkaç dakikalığına bile olsa zarar verebileceğinin keşfi, gezegenimizin koruyucu önlemlerinin ne kadar kırılgan olduğunu gösteriyor. Ozon tabakasına, zarar vermemek için uzun süredir çalışmalar yapılıyor. Hatta fosil yakıtların yakılması gibi insanlığın faaliyetlerinden kaynaklanan ozondaki deliklerle bile mücadele ediliyor.
Araştırmacılar, bu süpernova gibi uzak kozmik olayların ozon tabakasına zarar vermesinin ve atmosferimizi bozmasının nadir görülen bir durum olduğunu söylüyor. Ancak keşfedilen bu patlama, gezegenimizin ve doğal sistemlerinin kozmik olaylara nasıl karşılık verdiği hakkında daha fazla bilgi edinmek açısından son derece önemli.
Etkileri neler olabilir?
Dünya’ya yakın süpernova, Dünya’ya yakın (kabaca 100 ışık yılı uzaklıkta) bir yıldızın patlaması ile oluşan süpernovalardır. Biyosferde fark edilebilir etkiler yaratır.
Ortalama her 240 milyon yılda bir Dünya’nın 10 Parsek (~33 ışık yılı) civarında bir süpernova patlaması meydana gelir. Bu patlamaların büyük çoğunluğundan Gama ışınlarıları sorumludur. Dünya’daki duruma bakıldığında, Gama Işınları atmosfer yükseklerinde kimyasal tepkimeler başlattığı görülür ve bu tepkimeler; moleküler haldeki azotu Azot Oksit’e dönüştürür. Bu durum ozon tabakası’nın tükenmesine yol açabilir. Bunun sonucunda gezegenin atmosferine kozmik radyasyon geçebilir. Fitoplankton ve resif komuniteleri de bundan etkilendiği görülebilen bir olaydır. Bu da aşamalı bir şekilde besin zincirini etkiler.
Dünya’ya zararı olacağı düşünülen yüksek etkili Tip II süpernova gibi süpernovalar, risk adaylarıdır. En son tahminler gösteriyor ki, Dünya’nın 8 Parsek civarında Tip II bir Süpernova patlaması yaşanırsa bu Dünya’nın Ozon tabakasının yarısını anında yok eder ve canlılık zaman içinde yok olur. Bu tür tahminler atmosferik modelleme yöntemleri ve Büyük Macellan Bulutu’nda bulunan SN 1987A adındaki Tip II bir Süpernova’dan alınan radyasyon verilerine dayalı olarak yapılıyor.
