2005 yılından bu yana yaşanan en büyük güneş patlaması nedeniyle oluşabilecek bir jeomanyetik fırtına için alarm durumuna geçildi. Kuzey yarım küreyi hafta sonu boyunca etkileyecek Jeomanyetik Fırtına’nın cep telefonu ağlarına, internete, GPS uydularına ve elektrik hatlarına zarar verebileceği uyarısı yapıldı.
ABD Ulusal Okyanus ve Atmosfer İdaresi (NOAA) tarafından yapılan açıklamada, Güneş yüzeyindeki patlamalardan dolayı 2005’ten bu yana ilk kez bu şiddette Jeomanyetik Fırtına yaşanabileceği uyarısı yapıldı.
Güneş patlaması etkileri hafta sonu devam edecek
NOAA ve ABD Uzay Hava Durumu Tahmin Merkezi’nin açıklamalarında, “Şiddetli (G4) bir jeomanyetik fırtınanın muhtemelen günün ilerleyen saatlerinde meydana gelmesi ve hafta sonu devam etmesi kuvvetle muhtemeldir” ifadesine yer verildi.
Uydu iletişimleri ve güç sistemleri etkilenebilir
Kuzey yarımkürede etkilerinin görülmesi beklenen jeomanyetik fırtınasının kesin zamanlamasının halen netleşmediğinin belirtildiği açıklamada, fırtınanın bugünden itibaren başlayabileceği ve “uydu iletişimleri ile güç sistemlerini etkileyebileceği” bilgisi paylaşıldı.
ABD’nin Alabama ve Kuzey California eyaletlerinde söz konusu fırtınadan kaynaklı kutup ışıklarının gözlenebileceğini belirten bilim insanları, 2005’te (19 yıl önce) Güneş yüzeyinde meydana gelen şiddetli jeomanyetik fırtınayı hatırlatarak, bunların nadir görüldüğünü vurguladı.
Güneş’teki patlamalar sonucu oluşan jeomanyetik fırtınanın kaynağının Bölge 3664 olarak adlandırılan “büyük, karmaşık bir güneş lekesi kümesi” olduğu ve dünyanın 16 katı büyüklüğünde yer kapladığı belirlendi.
Tonights Aurora Forecast from the NOAA Space Weather Prediction Center. #NorthernLights
The geomagnetic storm came in stronger and reached further south than the original models predicted. pic.twitter.com/MBbe92uzoj
— World of Engineering (@engineers_feed) May 11, 2024
Muhtemel etkileri konusunda uyarı yapıldı
NOAA’nın açıklamasında, Dünya’ya yaklaşmakta olan fırtınanın muhtemel etkilerine dikkat çekilerek, yaygın voltaj kontrolü sorunlarının ortaya çıkabileceği ve yörüngelerdeki uydularda sürtünme, izleme ve yönlendirme sorunlarının yaşanabileceği kaydedildi. Söz konusu fırtınadan kaynaklı uydu navigasyon sistemlerinde ve radyo alıcılarının frekanslarında aksamalar oluşabileceği, saatler sürecek kesintiler yaşanabileceği veya benzer bazı aletlerin hiç çalışmayabileceği kaydedildi.
Kuzey ışıkları Türkiye’den görülecek mi?
Son güneş patlaması, olağanüstü şiddetteki bir jeomanyetik fırtınayla sonuçlandı ve Kuzey Işıkları’nın sıradışı görüntülerini Avrupa’nın birçok bölgesinde beklenenden daha güneyde ortaya çıkardı. Türkiye’nin kuzeyinde hava durumu elverişsiz olsa da bulutların az da olsa renk değiştirdiği gözlemlendi.
İstanbul ve Trabzon semalarının mor renkle ışıldadığı görüldü. Uzmanlar bu gece ve yarın da açık havada bu şölenin gerçekleşeceğini düşünüyor.
Strongest aurora in 20 years this evening.
This is the astounding view as far south as Switzerland a short while ago …on top of Jungfraujoch 😍😍
via https://t.co/XN8jh4HhE1 pic.twitter.com/kQMxGYa6LE
— Matt Taylor (@MetMattTaylor) May 10, 2024
Kuzey Işıkları nasıl oluşuyor?
Bu ışık şenliği Dünya’nın manyetik uçları olan kuzey ve güney kutuplarında daha çok görülüyor. Güneş’ten gelen ve Güneş rüzgarı olarak bilinen parçacıklar, milyonlarca kilometre yol aldıktan sonra sonunda Dünya’ya varıyor. Daha sonra da Dünya’nın manyetik alanı tarafından kutuplara doğru yönlendiriliyorlar.
İtalyan fizikçi ve gökbilimci Galileo Galilei, 1619 yılında Aurora Borealis terimini Roma mitolojisindeki şafak tanrıçası Aurora ve rüzgar tanrısı Boreas’tan esinlenerek yaratmıştı.
Atmosferin hangi katmanında hangi gaz moleküllerine denk geldiklerine göre farklı ışık dalga boyları olarak farklı derecede enerji yayıyorlar; bu da oksijenin gökyüzünü yeşil, nitrojenin de kırmızıya boyamasını sağlıyor.
