Eylül ayında enflasyon uzun zaman sonra ilk defa yüzde 50’nin altına indi. Türkiye İstatistik Kurumu’nun (TÜİK) verilerine göre yıllık enflasyon yüzde 49,38 oldu. Böylece yıllık enflasyon üç yıl sonra ilk kez politika faizinin altına indi.
Merkez Bankası, Eylül ayında politika faizini %50’de sabit tutmuştu. Enflasyon Araştırma Grubu’na (ENAG) göre ise enflasyon Eylül’de aylık yüzde 5,34, son 12 ayda ise yüzde 88,63 oldu.
TÜİK‘in Eylül ayına ilişkin enflasyon oranlarını açıklamasıyla konut ve işyeri kira artış oranları da belli oldu. Açıklanan Eylül ayı enflasyon verisiyle birlikte kira ve işyerlerine uygulanacak tavan zam oranı da yüzde 63,47 oldu.
Genelde TÜFE verilerine göre hesaplanan kira artış oranları, hükümet tarafından getirilen uygulama sonrasında son iki senedir yüzde 25’le sınırlandırılmıştı.
Uygulamanın fahiş kiraların önüne geçmek için getirildiği açıklanmıştı.
Temmuz ayı itibarıyla bu sınır kalktı ve sözleşmesini yenileyecek olan kiracılara TÜFE üzerinden kira zammı yapılıyor. Buna göre, konut ve işyeri kiralarına 12 aylık ortalama üzerinden artış yapılıyor.
- TÜİK’e göre, Eylül ayında bir önceki aya göre en fazla artış yüzde 14,21 ile eğitimde görüldü.
- Bir önceki yılın aynı ayına göre artışın en yüksek olduğu ana harcama grubu ise yüzde 97,87 ile konut oldu.
- ENAG’ın araştırmasına göre ise Eylül ayında en yüksek artış yüzde 10,93 ile giyim ve ayakkabıda gerçekleşti.
- Bunu yüzde 10,07 ile ev eşyası ve yüzde 8,17’yle eğlence ve kültür kalemlerindeki artış izledi.
- İstanbul Ticaret Odası (İTO) da, Eylül’de perakende fiyatların yüzde 3,9 arttığını değerlendirmişti.
- İstanbul’da perakende fiyat hareketlerini ölçen İstanbul Ücretliler Geçinme Endeksi’ne göre bir önceki yılın aynı dönemine göre ise yüzde 59,18 oranında artış gerçekleşti.
Bu yıl Eylül ayında perakende fiyatlarda bir önceki aya göre kültür, eğitim ve eğlence harcamaları grubunda yüzde 13,24, giyim harcamaları grubunda yüzde 6,67, konut harcamaları grubunda yüzde 4,18, ev eşyası harcamaları grubunda yüzde 3,62, gıda harcamaları grubunda yüzde 2,63 artış yaşandı.
Eylül’de toptan fiyatlar ise yüzde 4,67 artarken, yıllık bazda artış yüzde 47,89 oldu.
Ekonomistler son enflasyon verilerini nasıl değerlendirdi?
Ekonomist ve Sagam Strateji Danışmanlık’ın kurucusu Murat Sağman, sosyal medya platformu X’ten yaptığı paylaşımda TÜİK’in rakamlarının “Ortalama % 2,2 olan aylık beklentinin üzerinde geldiğini” kaydetti.
Sağman TUİK, ENAG ve İTO’nun aylık verilerine bakıldığında, “Kasım ayında olası bir faiz indirimi ihtimalinin biraz daha zorlaştığını” belirtti.
Ekonomist Mustafa Sönmez de TÜİK’e göre enflasyondaki aylık yaklaşık yüzde 3’e yakın artışın, Hazine ve Maliye Bakanı Mehmet Şimşek’in “beklentilerinin üzerinde olduğu” değerlendirmesini yaptı.
İktisatçı Murat Kubilay ise, “Bugünkü enflasyon verisinden, para politikasının talebi baskılamak üzerine kurulu stratejisinin, kısmen haklılık payı var, sonuna gelindiği açıkça görülüyor” yorumunu yaptı ve ekledi:
“Bundan sonra talep daralmasının yol açtığı yoksulluk daha da ön plana çıkacak ve haliyle homurtular artacak. Artık ciro düşüşleri ile finansman maliyetleri belirginleşti. Bu durum, düşünülenin aksine, arzın azalıp başka bir tip enflasyonist döngüye girmemize neden oluyor.”
