Yaz aylarında artan sıcaklıkla birlikte besin zehirlenmesi vakalarında ciddi artış yaşanıyor. Çiğ et, yumurta ve balık gibi ürünlerle temas sonrası hijyen kurallarına uyulmaması, açık havada yapılan etkinliklerde gıda güvenliğine dikkat edilmemesi gibi ihmaller, milyonlarca kişiyi etkileyen hastalıklara davetiye çıkarabiliyor. Dünya Sağlık Örgütü verilerine göre her yıl 600 milyon kişi besin zehirlenmesi yaşıyor.
☀️ Besin zehirlenmesine karşı bu uyarılara dikkat!
Besin zehirlenmesi, özellikle yaz aylarında ciddi bir halk sağlığı sorunu haline geliyor. Acıbadem Beylikdüzü Cerrahi Tıp Merkezi İç Hastalıkları Uzmanı Dr. Murat Karakoç, “Yüksek sıcaklıklar, bakteri ve virüslerin hızlı çoğalmasına neden oluyor. Ayrıca piknik, barbekü ve kalabalık tatil bölgelerinde hijyen koşullarına dikkat edilmemesi vakaları artırıyor” uyarısında bulunuyor.
🚨 Bu belirtiler varsa zaman kaybetmeyin
Bozulmuş gıdaların tüketilmesi sonrası ortaya çıkan besin zehirlenmesi, birkaç saat ya da birkaç gün içinde kendini gösterebiliyor.
- Hafif belirtiler arasında: Bulantı, hafif ateş, halsizlik ve karın ağrısı bulunurken;
- Şiddetli durumlarda ise kanlı ishal, yüksek ateş, bayılma, nefes darlığı gibi belirtiler görülebiliyor.
Dr. Karakoç, özellikle yaşlılar, çocuklar ve bağışıklığı zayıf bireylerde bu durumun hayati tehlike oluşturduğunu vurguluyor.
🧬 Kalıcı hasarlara yol açabilir
Dr. Karakoç, “Bazı patojenler ciddi sağlık sorunlarına neden olabilir. Örneğin E. Coli O157 suşu, kalıcı böbrek yetmezliğine yol açabilir. Salmonella ve Shigella gibi bakteriler ise eklem romatizmalarına neden olabilir” diyerek besin zehirlenmesinin önemini bir kez daha hatırlatıyor.
✅ Besin zehirlenmesine karşı 10 etkili önlem:
🛒 Besinleri satın alırken dikkat
- Son kullanma tarihi geçmiş ürünleri almayın.
- Ambalajı hasar görmüş veya şişmiş ürünlerden kaçının.
- Et ve et ürünlerini güvenilir yerlerden alın.
- Kırık, kirli yumurtaları asla tercih etmeyin.
- Dondurulmuş ürünlerin soğuk zincirinin kırılmadığına emin olun.
🧼 Çiğ ete ve yumurtaya dokunduktan sonra mutlaka ellerinizi yıkayın
- Yemek hazırlamadan önce ve çiğ gıdaya temas sonrası ellerinizi sabunlu sıcak suyla yıkayın.
- Ellerdeki küçük çatlaklardan enfeksiyonlar kolayca bulaşabilir.
🧽 Mutfak gereçlerini sıcak suyla yıkayın
- Tezgah, bıçak, kesme tahtası gibi ekipmanları her kullanımdan sonra sıcak deterjanlı suyla temizleyin.
🚫 Çiğ eti pişirmeden önce yıkamayın
- Özellikle tavuk ve balık yıkandığında mikroorganizmalar çevreye yayılır.
- Balıkta yıkama, faydalı enzimlerin ve omega-3’ün kaybına da yol açar.
🍳 Bu besinleri asla temas ettirmeyin
- Çiğ et, tavuk ve yumurtaları sebzelerden ayrı tutun.
- Çapraz bulaşı önlemek için ayrı alanlarda saklayın.
🔪 Et ve sebzeleri aynı bıçakla kesmeyin
- Farklı kesme tahtaları ve bıçaklar kullanın.
- Araçları kullanımdan sonra sıcak suyla yıkayın.
🌡️ Besinleri doğru sıcaklıkta pişirin
- Tavuk: iç sıcaklık en az 74°C
- Kırmızı et: iç sıcaklık en az 63°C
- Büyük tencerelerde yemekler sık sık karıştırılmalı.
⏳ Besin zehirlenmesine karşı 2 saat kuralı:
- Pişmiş yiyecekleri en geç 2 saat içinde buzdolabına kaldırın.
- 4°C altında saklamaya özen gösterin.
❄️ Oda sıcaklığında çözülmeye bırakmayın
- Et ürünlerini buzdolabının alt raflarında veya mikrodalgada çözün.
- Sıcak suda çözme mikroorganizma üretimini artırabilir.
🌑 Kuru gıdaları karanlık ve serin ortamda saklayın
- Bakliyat ve kuru gıdalar güneş almayan, serin ve kuru yerde tutulmalı.
- Pirinçli yemekler bir defadan fazla ısıtılmamalı.
Kaynaklar:
- World Health Organization. (2022). Foodborne diseases. https://www.who.int
- Centers for Disease Control and Prevention. (2023). Food poisoning symptoms. https://www.cdc.gov
- Mayo Clinic. (2024). Food poisoning prevention tips. https://www.mayoclinic.org
- NHS UK. (2023). How to avoid food poisoning. https://www.nhs.uk
- U.S. Food and Drug Administration. (2024). Food safety and hygiene. https://www.fda.gov
