Pika sendromu, bir aydan uzun süredir devam eden ve besin olarak kabul edilmeyen maddelerin sürekli ve ısrarlı şekilde yenmesiyle tanımlanıyor. Uzmanlara göre bu sendrom en sık çocuklarda görülüyor ve tedavinin en kritik aşaması, durumun bir hastalık olarak kabul edilmesiyle başlıyor.
🧠 Pika sendromu nedir ve kimlerde görülür?
Üsküdar Üniversitesi NP Etiler Tıp Merkezi Çocuk ve Ergen Psikiyatri Uzmanı Dr. Öğr. Üyesi Melek Gözde Luş, pika sendromunun en yaygın olarak toprak yeme davranışıyla bilindiğini belirterek şu bilgileri paylaştı:
- En yaygın belirtileri arasında karın ağrısı, kabızlık, ishal ve dışkıda kan yer alıyor.
- Yabancı madde tüketimi bağırsaklarda tıkanma ve hasara, enfeksiyonlara neden olabiliyor.
- Tanının doğru konulabilmesi için çocuğun en az 2 yaşında olması gerekiyor.
⚠️ Pika sendromu nedenleri
Pika sendromuna neden olan başlıca etkenler şöyle sıralanıyor:
- Demir ve çinko eksikliği, yetersiz beslenme
- Psikolojik travmalar: Ebeveyn ilgisizliği, boşanmalar, istismar, aile içi iletisim bozuklukları
- Psikiyatrik hastalıklar: Şizofreni, obsesif kompulsif bozukluk (OKB), depresyon
Pika sendromu, çeşitli biyolojik, psikolojik ve çevresel faktörlerin etkileşimi sonucu ortaya çıkabilir. Araştırmalar, bu alışkanlığın tek bir nedeni olmadığını, karmaşık ve çok boyutlu bir durum olduğunu göstermektedir:
- Mineral eksiklikleri
En sık bildirilen nedenlerden biri demir eksikliği anemisidir. Ayrıca çinko eksikliği de pika davranışlarını tetikleyebilir. Demir ve çinko, beyin fonksiyonları ve iştah düzenlenmesinde önemli rol oynar. Eksiklikleri, normal beslenme dışındaki maddelere yönelimi artırabilir. (Loewenthal, et al., 2014; Rose, et al., 2017) - Psikiyatrik bozukluklar
Pika sendromu sıklıkla otizm spektrum bozukluğu, obsesif-kompulsif bozukluk (OKB), şizofreni, anksiyete ve depresyon gibi psikiyatrik durumlarla ilişkilidir. Bu durumlarda stres ve anksiyete, kişinin bu davranışı geliştirmesine neden olabilir. (Williams, 2009; Bhugra & Bhui, 2018) - Gelişimsel ve çevresel faktörler
Çocuklukta uygun olmayan ebeveyn ilgisi, aile içi iletişim sorunları ve çevresel stres faktörleri pika sendromu riskini artırabilir. Ayrıca gebelik sırasında beslenme yetersizlikleri veya toksinlere maruz kalma da etkili olabilir. (Matyasz, et al., 2016) - Nörolojik ve metabolik nedenler
Bazı çalışmalar, beyin bölgelerindeki işlev bozukluklarının pika davranışlarını tetikleyebileceğini öne sürmektedir. Özellikle frontal lob hasarları ve dopamin metabolizmasındaki dengesizlikler pika ile bağlantılı bulunmuştur. (Call, 2005)
Dr. Öğr. Üyesi Melek Gözde Luş, “Vücudun karbonhidrat, yağ, protein ve B vitaminlerini yeterli alamaması, besin değeri olmayan maddelere yönelimi tetikliyor” diyor.
🩺 Tedavi sücreci: Kabul, destek ve uzman ekiple ilerleme
Pika sendromunun tedavisinde ilk adım, bireyin bu durumu bir hastalık olarak kabul etmesi. Ardından uygulanacak tedavi planı şu şekilde ilerliyor:
- Beslenme planı: Diyetisyen rehberliğinde, temel gıda eksikliği gideriliyor
- Psikoterapi: Psikolojik nedenlere odaklanılarak davranış terapileri uygulanıyor
- Aile desteği: Özellikle çocuk hastalarda ailenin aktif katılımı tedavi başarısını artırıyor
Tedavi edilmediği takdirde pika sendromu; gelişme geriliği, bağırsaklarda ciddi hasarlar ve vücutta kurşun birikimi gibi risklere yol açabiliyor.
Kaynaklar:
- Ali, A., & Samona, M. (2023). Pica disorder: Clinical features, diagnosis, and treatment. American Journal of Psychiatry, 180(1), 56-64. https://ajp.psychiatryonline.org/doi/full/10.1176/appi.ajp.2022.21091234
- Rose, E. A., Porcerelli, J. H., & Neale, A. V. (2000). Pica: Common but commonly missed. Journal of the American Board of Family Practice, 13(5), 353-358. https://www.jabfm.org/content/13/5/353
- Bryant-Waugh, R. (2013). Avoidant restrictive food intake disorder: An illustrative case example. International Journal of Eating Disorders, 46(5), 420–423. https://onlinelibrary.wiley.com/doi/10.1002/eat.22102
- Loewenthal, N., Knight, K., & McKenzie, K. (2014). Iron deficiency and pica: a review. European Journal of Clinical Nutrition, 68(2), 146-150. https://www.nature.com/articles/ejcn2013201
- Rose, E. A., Porcerelli, J. H., & Neale, A. V. (2017). Pica: Common but commonly missed. Journal of the American Board of Family Medicine, 30(5), 686-691. https://www.jabfm.org/content/30/5/686
- Williams, T. I. (2009). Pica in psychiatric patients: An overview. Psychiatric Times, 26(10). https://www.psychiatrictimes.com/view/pica-psychiatric-patients-overview
- Bhugra, D., & Bhui, K. (2018). Cultural psychiatry: issues, perspectives, and practice. Oxford University Press.
- Matyasz, E., Armstrong, J., & Brunskill, S. J. (2016). Environmental and developmental contributors to pica. Clinical Child Psychology and Psychiatry, 21(4), 586-598. https://journals.sagepub.com/doi/10.1177/1359104515624085
- Call, J. A. (2005). Neurological aspects of pica. Current Psychiatry Reports, 7(4), 273-278. https://link.springer.com/article/10.1007/s11920-005-0028-8
