Türkiye, ne eğitimde ne de istihdamda olan (NEET) genç oranında OECD ülkeleri arasında ilk sırada yer alıyor. Avrupa Birliği istatistikleri de bunu doğruluyor. İstanbul Ticaret Odası (İTO) Stratejik Araştırmalar Merkezi’nin yayımladığı yeni rapor, gençlerin eğitim ve iş yaşamından uzaklaşmasının giderek daha büyük bir toplumsal soruna dönüştüğüne işaret ediyor. Özellikle yetersiz eğitim, güvencesiz iş koşulları ve aşırı korumacı aile yapısı gençleri sistem dışına itiyor.
📌 Öne çıkanlar:
- Türkiye, OECD ülkeleri arasında en yüksek NEET genç oranına sahip.
- Eğitim, istihdam ve yönlendirme eksikliği, gençleri sistem dışına itiyor.
- Aşırı korumacı aile tutumları, gençlerin bireysel gelişimini olumsuz etkiliyor.
- Sosyal beceri eksikliği, akran zorbalığı ve sosyal dışlanma riskini artırıyor.
- Gençler, kalıcı mülkiyet hayallerinden uzaklaşıyor, anlık tüketime yöneliyor.
🧩 NEET gençliğin temel nedenleri neler?
İTO raporu, yalnızca “ne eğitimde ne istihdamda” değil, aynı zamanda “ne yetiştirmede” ifadesini de kullanarak NEET sorununa yeni bir bakış sunuyor. Rapora katılan gençler, eğitim sisteminin destekleyici ve yönlendirici olmadığını, iş piyasasında ise düşük ücret ve güvencesiz çalışma nedeniyle motivasyon kaybı yaşadıklarını aktarıyor. Akademik başarının zorunlu eğitim döneminde geleceği belirlediği vurgulanırken, “cam fanus” benzetmesiyle aşırı korumacı ailelerin gençlerin sosyal beceri ve dayanıklılığını zayıflattığı öne çıkıyor.
🤝 Sosyal dışlanma ve psikolojik kırılganlık
Sosyal beceri eksikliği yaşayan NEET gençler, akran zorbalığına ve dışlanmaya daha açık hale geliyor. İşverenlerin gençleri bir yatırım olarak görmek yerine hazır iş gücünü tercih etmesi, gençlerin iş piyasasında tutunmasını zorlaştırıyor. Ayrıca, mülkiyet hayallerinden vazgeçen gençler, günümüzde daha çok anlık haz ve statü odaklı tüketime yöneliyor. Sosyal hayattan kopan bireyler ise ekonomik ve psikolojik olarak daha kırılgan bir hale geliyor.
📊 Genişleyen Bölgesel Eşitsizlik
OECD’nin “Job Creation and Local Economic Development” (İş Yaratımı ve Yerel Ekonomik Kalkınma) başlıklı 2024 tarihli raporuna göre:
- Türkiye’de genç NEET oranı %31 ile OECD eşik değeri %16.8’in neredeyse iki katı.
- Bölgesel olarak büyük farklılıklar var. İstanbul’da %19.2 ile en düşük, Güneydoğu Anadolu’da %44.2 ile en yüksek oranlar gözlemleniyor. (TRT World Research Center)
Bu durum gençlerin eğitim ve istihdama erişim fırsatlarının coğrafi olarak oldukça dengesiz olduğunu gösteriyor.
💸 Genç Yoksulluğu Hem Sebep Hem Sonuç
ResearchGate’de yayımlanan bir analiz, gençlerde NEET statüsünün hem yoksulluğun hem de bunun sonucu olduğuna dikkat çekiyor:
- Yoksulluk çoğu genci eğitimden ve iş hayatından uzaklaştırıyor,
- Aynı zamanda eğitsiz, çalışmayan gençler ekonomik kırılganlık içinde kalıyor,
- Türkiye’nin bu döngüyü kırmak için “erişim, beceri, bakım ve yerleştirme” odaklı politikalar geliştirmesi gerekiyor.
🧩 Sektör ve Demografi Etkisi
2023’te yayımlanan başka bir çalışma genç NEET’leri cinsiyet, yaş, eğitim düzeyi ve bölgelerine göre inceledi:
- Genç kadınlar, lise sonrası eğitimi tamamlamamış ve kurumsal iş gücünde olmayan gruplar arasında daha sık yer alıyor.
- Bu durum, genç kadınların erken eğitim terkine eğilimli olduğunu ve hem toplumsal hem gençlik politikalarında farklılaşan müdahale gerektirdiğini gösteriyor.
Kaynaklar:
- OECD. (2024). Education at a Glance: NEET Rates. https://www.oecd.org/education/education-at-a-glance/
- Youth not in employment, education or training (NEET) | OECD
https://www.oecd.org/en/data/indicators/youth-not-in-employment-education-or-training-neet.html - Statistics on young people neither in employment nor in education or training – Statistics Explained, ISSN 2443-8219 – Eurostat (European Union Statistics Office)
https://ec.europa.eu/eurostat/statistics-explained/index.php?title=Statistics_on_young_people_neither_in_employment_nor_in_education_or_training - İTO Stratejik Araştırmalar Merkezi Raporu, 2024.
Rapor (PDF) - “NEİY – İstanbul’da Ne Eğitimde Ne İstihdamda Ne Yetiştirmede Olan Gençler: İhtiyaç Analizi ve Politika Önerileri” Yayında!, İTOSAM
https://itosam.org.tr/duyuru/neiy-istanbulda-ne-egitimde-ne-istihdamda-ne-yetistirmede-olan-gencler-ihtiyac-analizi-ve-politika-onerileri-yayinda-xdua - Özdemir, M. O., Metin Ozcan, K., & Üçdoğruk, Ş. (2023). Youth not in Employment, Education, or Training (NEET) in Turkey: A Regional Analysis. Ege Academic Review, 23(3), 409-426. https://doi.org/10.21121/eab.1178984
