Sağlıksız beslenme ve hareketsiz yaşam tarzı nedeniyle giderek yaygınlaşan kan şekeri dengesizlikleri, yazın kan şekerini yükselten bazı yaygın hatalar nedeniyle daha da büyük bir risk haline gelebiliyor. Sıcak havalar ve cazip yaz lezzetleri, kan şekerini dengede tutmayı zorlaştırabiliyor.
Acıbadem Kozyatağı Hastanesi Endokrinoloji ve Metabolizma Hastalıkları Uzmanı Doç. Dr. Sinan Kırım, diyabetli veya diyabet riski taşıyan bireylerin farkında olmadan yaptığı ve kan şekerini tehlikeli seviyelere çıkaran bu hatalara dikkat çekerek önemli uyarılarda bulundu.
🔎 En çok merak edilenler: Yazın kan şekerini yükselten hatalara dikkat!
- Yazın susuz kalmak kan şekerini nasıl etkiler?
Vücudun susuz kalması (dehidrasyon), kan şekerinin sanılandan çok daha fazla yükselmesine neden olur. Çay, kahve ve meyve suları suyun yerini tutmaz. - Diyabet hastaları kumsalda neden yalınayak yürümemeli?
Sinir hasarı olan hastalar kumun aşırı sıcaklığını hissedemeyebilir ve ayak tabanlarında ciddi yanıklar oluşabilir. Ayrıca kumdaki yabancı cisimler yara ve enfeksiyona yol açabilir. - Güneş yanığı kan şekerini yükseltir mi?
Evet. Ciddi bir güneş yanığı, vücut için bir stres kaynağıdır ve stres hormonları kan şekerini yükseltir.
📌 Öne çıkanlar
- Yeterince su içmemek, yazın kan şekerini en çok yükselten faktörlerin başında geliyor.
- Sıcak kumda yalınayak yürümek, sinir hasarı olan diyabet hastalarında fark edilmeyen ciddi yanıklara neden olabilir.
- Yaz meyveleri günde iki porsiyonu geçmemeli ve kan şekerini yükseltmemesi için akşam saatleri yerine gündüz tüketilmelidir.
- İnsülin ve diğer ilaçlar, etkinliklerini kaybetmemeleri için aşırı sıcaktan ve doğrudan güneş ışığından korunmalıdır.
- Yemeklerden sonra yapılacak 15-20 dakikalık hafif bir yürüyüş, kan şekerini dengelemeye yardımcı olur.
“Yapılan çalışmalar, diyabeti olan bireylerin yaklaşık yarısının hastalığının farkında bile olmadığını göstermektedir. Oysa diyabet tedavi edilmediğinde hayati risklere yol açabilir. Yaz aylarında farkında olmadan yapılan küçük hatalar da, diyabetli bireyler için ciddi sonuçlar doğurabilir.”
🩺 Yazın kan şekerini yükselten 6 önemli hata:
Doç. Dr. Sinan Kırım, özellikle diyabet hastalarının yaz aylarında farkında olmadan yaptığı ve tehlikeyi artıran 6 yaygın hatayı ve çözüm önerilerini şöyle sıraladı:
1. 💧 Yeterince su tüketmemek
Yazın artan sıcaklık ve fiziksel aktivite, vücutta sıvı kaybı riskini artırır. Vücudun susuz kalması kan şekerini sanılandan çok daha fazla yükseltir. Doç. Dr. Kırım, “Çay, kahve, bira ve meyve sularının kaybedilen sıvıyı yerine koyacağını düşünmek büyük bir yanılgıdır. Vücudun sıvı ihtiyacı çoğunlukla su ile karşılanmalıdır,” diyor.
2. 👣 Sıcak kumsalda yalınayak yürümek
Diyabetin neden olduğu sinir hasarı (nöropati), ayaklarda his kaybına yol açabilir. Bu nedenle hastalar, sıcak kumun yakıcı etkisini fark etmeyebilir ve ayak tabanlarında ciddi yanıklar oluşabilir. Kumsalda terliksiz, denizde ise deniz ayakkabısız gezilmemelidir.
3. ☀️ Genel yaz önlemlerini ihmal etmek
Diyabet hastalarının genel yaz önlemlerine daha fazla dikkat etmesi gerekir. Bunlar arasında kumsalda uzun süre güneşe maruz kalmamak, bol ve açık renkli giysiler giymek, şapka ve UV korumalı güneş gözlüğü kullanmak (katarakt riski nedeniyle) yer alır.
4. 💊 İlaçları yaz sıcağına maruz bırakmak
Özellikle insülin, sıcakta kolayca bozulabilen bir ilaçtır. Doç. Dr. Kırım, “Hava sıcaklığının yüksek olması nedeniyle dışarıda kalan insülin daha çabuk bozulabilir,” diye uyarıyor. İnsülin pompası kullananların da cihazlarını doğrudan güneşten ve aşırı sıcaktan koruması gerekir.
5. 🍉 Meyve tüketiminde ölçüyü kaçırmak
Yaz meyveleri serinletici olsa da yüksek oranda şeker içerir. Günde iki porsiyonu (avuç içi kadar) geçmemek önemlidir. Dr. Kırım, “Akşamları özellikle meyve yedikten sonra hareketsiz kalınırsa, hem kan şekeri hem de kolesterol değeri yükselir. Bu nedenle gündüz saatleri idealdir,” diyor.
6. 🍹 Şekerli içecekler tüketmek
Şekerli ve gazlı içecekler ile alkol, yaz aylarında diyabetli bireyler için en büyük risklerden birini oluşturur. Bu tür içecekler kan şekerini önce yükseltip sonra düşürebileceği için tehlikeli dalgalanmalara yol açabilir.
📈 Yazın kan şekerini yükselten diğer etkenler
Belirtilen 6 yaygın hataya ek olarak, yaz aylarında kan şekerini beklenmedik şekilde yükseltebilecek başka faktörler de bulunmaktadır. Güvenilir sağlık otoritelerine göre dikkat edilmesi gereken diğer etkenler şunlardır:
- Güneş Yanığı: Ciddi bir güneş yanığı, vücut için bir stres kaynağıdır. Vücut strese girdiğinde kan şekerini yükselten hormonlar salgılar. Bu nedenle güneşten korunmak sadece cilt sağlığı için değil, kan şekeri dengesi için de önemlidir.
- Değişen Egzersiz Rutinleri: Yazın yapılan düzensiz veya aşırı yoğun egzersizler (örneğin, aniden uzun bir yüzme seansı) kan şekerinde dalgalanmalara neden olabilir. Egzersiz planınızı doktorunuzla konuşarak mevsime göre ayarlamak faydalıdır.
- Yetersiz Uyku: Tatil veya sıcak geceler nedeniyle bozulan uyku düzeni, vücudun insülin direncini artırarak kan şekerinin yükselmesine zemin hazırlayabilir.
⚖️ Kan şekerini dengeleme yöntemleri
Kan şekerini yaz aylarında dengede tutmak, doğru alışkanlıklarla mümkündür. Genel olarak uygulanabilecek bazı temel yöntemler şunlardır:
- Lif Tüketimini Artırın: Lifli gıdalar (sebzeler, tam tahıllar, baklagiller), karbonhidratların sindirimini ve şekerin emilimini yavaşlatarak kan şekerinde daha dengeli bir artış sağlar.
- Karbonhidratları Proteinle Dengeleyin: Meyve gibi karbonhidrat içeren bir gıdayı tek başına yemek yerine, yanında yoğurt, peynir veya bir avuç çiğ badem gibi bir protein kaynağı ile tüketmek, kan şekerinin ani yükselmesini engeller.
- Düzenli Öğünler: Uzun süre aç kalmak kan şekerinde ani düşüşlere ve ardından kontrolsüz yeme ataklarına neden olabilir. Günde üç ana ve bir-iki ara öğün şeklinde düzenli beslenmek dengeyi korur.
- Hareket Edin: Yemeklerden sonra yapılacak 15-20 dakikalık hafif tempolu bir yürüyüş, vücudun kandaki şekeri daha verimli kullanmasına yardımcı olur.
👨⚕️ Ne zaman doktora başvurulmalı?
Yaz aylarında kan şekeri takibi daha da önem kazanır. Aşağıdaki belirtilerle karşılaşırsanız, bir Endokrinoloji ve Metabolizma Hastalıkları uzmanına başvurmanız önemlidir:
- Klasik Diyabet Belirtileri: Normalden fazla su içme, sık idrara çıkma, aşırı yeme isteğine rağmen kilo kaybı, bulanık görme ve halsizlik gibi belirtiler yaşıyorsanız.
- İyileşmeyen Yaralar: Özellikle ayaklarda oluşan küçük bir kesik veya yaranın normalden çok daha geç iyileşmesi, diyabetin bir işareti olabilir.
- Ağızda Aseton Kokusu: Nefesinizde meyvemsi veya aseton (oje çıkarıcı) benzeri bir koku fark ederseniz, bu durum “diyabetik ketoasidoz” adı verilen acil bir duruma işaret ediyor olabilir ve derhal tıbbi yardım gerektirir.
- Sık Enfeksiyonlar: Tekrarlayan idrar yolu veya mantar enfeksiyonları da altta yatan bir kan şekeri dengesizliğinin belirtisi olabilir.
🌐 Bunlar da ilginizi çekebilir:
- Sıcak havalarda kan şekeri dalgalanması: Diyabet hastaları için 7 öneri
- Araştırma: Akşam egzersizi kan şekeri kontrolü için en iyisi
- FDA’den kan şekeri ölçen akıllı saatler ile ilgili uyarı: “Ölüme neden olabilir”
- Kan şekerini dengede tutmanın 6 etkili yolu!
- Kan şekeri ölçümü yaparken nelere dikkat etmeli?
- Diyabet için Sürekli Glukoz Monitorizasyon (CSGM) ile kan şekeri ölçümü
