Ulaştırma ve Altyapı Bakanlığı’nın talimatıyla Türkiye’de uçakta ücretsiz su dönemi başlıyor. Sivil Havacılık Genel Müdürlüğü tarafından hava yollarına gönderilen yazı, yolcu hakları kapsamında önemli bir adımı temsil ediyor. Uzmanlar, özellikle uçuşta dehidratasyon riskine karşı bu uygulamanın yolcu sağlığı ve uçuş güvenliği için kritik olduğunu belirtiyor.
Ulaştırma ve Altyapı Bakanı Abdulkadir Uraloğlu, uçuş süresi ne olursa olsun her yolcuya en az 200 mililitre içme suyunun ücretsiz olarak temin edileceğini açıkladı. Uraloğlu, bu uygulamanın hem sağlık risklerini azaltmayı hem de yolcu memnuniyetini ve Türk sivil havacılığının uluslararası saygınlığını artırmayı hedeflediğini belirtti.
📌 Öne çıkanlar
- 🔺 Yeni Zorunluluk: Ulaştırma Bakanlığı’nın talimatıyla, Türkiye’deki tüm hava yolu şirketleri, uçuş süresine bakılmaksızın her yolcuya ücretsiz su vermek zorunda olacak.
- 🔺 Minimum Miktar: Her yolcuya en az 200 ml içme suyu ücretsiz olarak temin edilecek.
- 🔺 Sağlık Gerekçesi: Kararın arkasında, uçak kabinindeki kuru havanın yol açtığı ve baş ağrısı gibi sorunlara neden olabilen dehidratasyon (sıvı kaybı) riski yatıyor.
- 🔺 Yolcu Hakları: Bu adım, rötar ve iptal gibi durumları da düzenleyen daha geniş “yolcu hakları” çerçevesinde atılmış bir adımdır.
- 🔺 Uluslararası Uyum: Uygulama, yolcuların temel ihtiyaçlarının karşılanmasının işletme sorumluluğu olduğu yönündeki uluslararası iyi uygulama örnekleriyle uyumludur.
🔎 En çok merak edilenler: Uçakta ücretsiz su
- 🔹 Uçakta su neden ücretsiz oldu?
Ulaştırma ve Altyapı Bakanlığı’nın kararıyla, yolcu sağlığını ve konforunu artırmak, dehidratasyon riskini azaltmak ve uluslararası standartlara uyum sağlamak amacıyla ücretsiz hale getirildi. - 🔹 Hangi hava yollarında geçerli olacak?
Talimat, Türkiye’de yolcu taşımacılığı yapan “tüm havayolu işletmelerini” kapsıyor. Bu, hem bayrak taşıyıcı hem de düşük maliyetli (low-cost) hava yollarının bu kurala uyması gerektiği anlamına gelir. - 🔹 Uçuş süresi kısa olsa bile su verilecek mi?
Evet. Bakan Uraloğlu’nun açıklamasına göre, “Bu uygulama kapsamında uçuş süreleri değerlendirmeye alınmayacak.” Yani, en kısa iç hat uçuşlarında bile su temin edilmesi zorunlu olacak. - 🔹 Uçakta neden daha çok susarız?
Yüksek irtifadaki uçak kabinlerindeki hava, çöldeki havadan bile daha kurudur. Bu kuru hava, solunum ve deri yoluyla normalden çok daha hızlı su kaybetmemize neden olur. - 🔹 Su dışında başka haklarım var mı?
Evet. Sivil Havacılık Genel Müdürlüğü’nün yönetmelikleri, uzun rötarlar, uçuş iptalleri, uçağa alınmama (overbooking) ve bagaj kaybı gibi durumlarda yolculara tazminat, konaklama ve iletişim gibi birçok hak tanımaktadır.
“Uçuş memnuniyetini artırmayı hedefliyoruz”
Bakan Uraloğlu, kararın yolcu konforu ve uçuş güvenliği açısından önemine dikkat çekerek, özellikle yaz aylarında veya uzun süren beklemelerde yolcuların susuz kalmasının ciddi riskler oluşturabildiğini belirtti.
“Özellikle yaz aylarında, uzun süren beklemelerde ya da kabin içi havalandırmanın yetersiz kaldığı durumlarda yolcularımızın susuz kalması; baş ağrısı, konsantrasyon kaybı, hatta tıbbi acil durumlara kadar varabilen riskler oluşturabiliyor. Bu uygulama ile hem sağlık risklerini azaltmayı hem de uçuş memnuniyetini artırmayı hedefliyoruz.”
— Abdulkadir Uraloğlu, Ulaştırma ve Altyapı Bakanı
Uraloğlu ayrıca, uluslararası iyi uygulama örneklerinde yolcuların temel ihtiyaçlarının karşılanmasının işletmelerin sorumluluğu olarak kabul edildiğini belirterek, “Yolculara ücretsiz içme suyu ikramı, yolcu memnuniyetini ve işletmelerimizin uluslararası saygınlığını artıracaktır” açıklamasında bulundu.
✈️ Uçak kabinindeki gizli tehlike: Uçuş sırasında vücut neden daha fazla su kaybeder?
Yüksek irtifada seyahat ederken hissedilen yorgunluk veya baş ağrısının temel nedenlerinden biri, farkında olmadan yaşanan dehidratasyondur. Bunun arkasında basit bir bilimsel gerçek yatar: Uçak kabinlerindeki nem oranı, konforlu bir ortam için ideal olan %40-60 seviyesinin çok altındadır. Genellikle %20’nin altına düşen bu oran, dünyanın en kurak çöllerinden bile daha düşük bir nem seviyesi anlamına gelir. Bu kuru hava, her nefes alışverişimizde ve derimizden buharlaşma yoluyla normalden çok daha fazla sıvı kaybetmemize neden olur. Bu nedenle, kısa bir uçuşta bile vücut hızla dehidrate olabilir.
🤔 “En az 200 mililitre” kuralı yeterli mi? Uzmanlar ne diyor?
Ulaştırma Bakanlığı’nın 200 ml (yaklaşık bir su bardağı) suyu zorunlu kılması, temel bir ihtiyacın karşılanması adına atılmış çok olumlu bir adımdır. Ancak havacılık tıbbı uzmanları ve beslenme uzmanları, bu miktarın özellikle uzun uçuşlar için bir başlangıç olarak görülmesi gerektiğini belirtiyor. Genel tavsiye, her bir saatlik uçuş için yaklaşık 250 ml (bir büyük bardak) su tüketilmesidir. Örneğin, 4 saatlik bir uçuşta ideal olan yaklaşık 1 litre su içmektir. Bu nedenle, 200 ml’lik ücretsiz su hakkı önemli bir güvence olsa da, yolcuların özellikle uzun yolculuklarda kendi su şişelerini doldurarak veya ek su satın alarak sıvı alımını desteklemesi en sağlıklı yaklaşımdır.
🌍 Dünyadaki uygulamalar: Diğer hava yollarında su politikaları
Uçaklarda su ikramı politikası, hava yolu şirketinin iş modeline göre dünya genelinde büyük farklılıklar gösterir:
- Tam Hizmet Sunan Hava Yolları (Full-Service Carriers): Türk Hava Yolları, Emirates, Qatar Airways, Singapore Airlines gibi büyük ağ taşıyıcıları, genellikle uçuş süresine bakılmaksızın su dahil olmak üzere tüm alkolsüz içecekleri ücretsiz olarak ikram eder. Bu, hizmet paketlerinin standart bir parçasıdır.
- Düşük Maliyetli Hava Yolları (Low-Cost Carriers): Ryanair, EasyJet (Avrupa), Spirit Airlines (ABD) ve Türkiye’deki birçok düşük maliyetli taşıyıcı, bilet fiyatlarını düşük tutmak için su dahil tüm ikramları ücretli olarak sunar. Bu hava yolları için Türkiye’deki yeni düzenleme, iş modellerinde önemli bir değişiklik anlamına gelecektir.
- Karma Modeller: Bazı hava yolları ise hibrit bir model uygular. Örneğin, uzun mesafeli uçuşlarda ücretsiz ikram sunarken, kısa mesafeli uçuşlarda ücretli hizmet verebilirler.
⚖️ Yolcu hakları rehberi: Rötar, iptal ve bagaj kaybı
Ücretsiz su hakkı, Sivil Havacılık Genel Müdürlüğü’nün (SHGM) “Hava Taşıma İşletmeleri Tarafından Yapılan Tarifeli Seferlerde Yolcu Haklarına Dair Yönetmelik” (SHY-YOLCU) ile korunan birçok haktan sadece biridir. Bilmeniz gereken diğer temel haklarınız şunlardır:
- Uçuş Gecikmeleri (Rötarlar): Uçuşunuzun süresine ve gecikme uzunluğuna bağlı olarak, hava yolu şirketi size ücretsiz yiyecek-içecek, iletişim imkanı (telefon, e-posta) ve gerekirse otelde konaklama sağlamak zorundadır. 5 saati aşan gecikmelerde bilet iadesi veya güzergah değişikliği talep etme hakkınız doğar.
- Uçuş İptalleri: İptal durumunda, güzergah değişikliği, bilet iadesi ve ek olarak, iptalin size ne kadar süre önce bildirildiğine bağlı olarak değişen miktarlarda maddi tazminat alma hakkınız vardır.
- Uçağa Kabul Edilmeme (Overbooking): Biletiniz olmasına rağmen kapasite fazlası nedeniyle uçağa alınmazsanız, yukarıdaki haklara ek olarak maddi tazminat alma hakkınız bulunur.
- Kayıp veya Hasarlı Bagaj: Bagajınızın kaybolması, hasar görmesi veya gecikmesi durumunda, hava yolu şirketinin uluslararası anlaşmalarla belirlenmiş limitler dahilinde maddi sorumluluğu vardır ve zararınızı tazmin etmekle yükümlüdür.
🌐 Bunlar da ilginizi çekebilir:
- Uçakta en güvenli koltuk var mı? Arka koltuklar daha mı güvenli?
- Ucuz uçak bileti almak için etkili püf noktalar!
- Süpersonik yolcu uçakları 20 yılın ardından geri mi dönüyor?
- 3 saati aşan rötarlı uçuşlar için yolculara tazminat ödenecek
- Türk Hava Yolları (THY) uçuşlarına ‘yüz tanıma sistemi’
🔗 Kaynaklar:
- Ulaştırma ve Altyapı Bakanlığı
- Sivil Havacılık Genel Müdürlüğü (SHGM) – Yolcu Hakları
- How Airplane Travel Affects Your Body
