Sarı nokta hastalığı tedavisi: Göz içi mercek ve teleskopik lens

İlerleyen yaşla birlikte ortaya çıkan sarı nokta hastalığı, ciddi görme kaybı nedenleri arasında ilk sıralarda yer alıyor. Prof. Dr. Tansu Erakgün, bu durumun yönetiminde göz içi mercek teknolojilerinin ve özellikle teleskopik lens uygulamasının hastalara seçenek sunduğunu belirtiyor.

Halk arasında sarı nokta hastalığı olarak bilinen makula dejenerasyonu, retina merkezini etkileyerek görme kaybı yaratabiliyor. İleri evre hastalarda uygulanan göz içi mercek implantasyonu ve minyatür teleskopik lens sistemleri, hasarlı bölgenin dışındaki sağlıklı retina alanlarını kullanarak görüş kalitesini artırmayı hedefliyor.

📌 Sarı nokta hastalığı tedavisinde göz içi mercek ve teleskopik lens hakkında bilinmesi gerekenler

• Sarı nokta hastalığı (Makula Dejenerasyonu), 50 yaş üstü bireylerde görme kaybının önde gelen nedenidir.
• Hastalığın “Kuru” ve “Yaş” olmak üzere iki tipi vardır; kuru tip daha yaygınken, yaş tip daha hızlı görme kaybına yol açar.
• Prof. Dr. Tansu Erakgün, ileri evre hastalarda göz içi teleskopik mercek uygulamasının görüş kalitesine katkı sağlayabileceğini belirtiyor.
• Teleskopik lens, görüntüyü büyüterek retinanın sağlam kalan kısımlarına yansıtır ve merkezi görmeyi destekler.
• Erken tanı için 50 yaş üstü bireylerin düzenli kontrolü ve evde “Amsler Grid” testi yapması önerilir.
• Tedavide C vitamini, E vitamini, çinko ve Omega-3 takviyeleri ile göz içi enjeksiyonlar (yaş tipte) kullanılır.
• Ispanak, karalahana gibi koyu yeşil yapraklı sebzelerdeki Lutein maddesi, sarı noktayı korumaya yardımcı olabilir.

👁️ Sarı nokta hastalığı (Makula Dejenerasyonu) nedir?

Tıbbi adıyla “Yaşa Bağlı Makula Dejenerasyonu” (YBMD), gözün arkasında yer alan ve keskin, merkezi görmeden sorumlu olan “makula” (sarı nokta) bölgesinin zamanla bozulmasıdır. Prof. Dr. Tansu Erakgün, bu hastalığın göz tansiyonu ve diyabetle birlikte en sık görme kaybı yapan nedenler arasında olduğunu vurguluyor.

Hastalık genellikle çevresel görüşü korurken, kişinin tam karşısındaki nesneleri, yüzleri veya yazıları görmesini engeller. Görme alanının tam ortasında bulanık bir leke veya karanlık bir alan oluşur.

Kuru Tip ve Yaş Tip farkı

Sarı nokta hastalığı iki ana kategoride incelenir:

• Kuru Tip (Atrofik): Hastaların %85-90’ında görülür. Makula bölgesinde “drusen” adı verilen sarı protein birikintilerinin oluşmasıyla yavaş yavaş ilerler. Ani bir görme kaybı yapmaz ancak zamanla merkezi görüşü zayıflatır.
• Yaş Tip (Neovasküler): Daha az görülür ancak daha tehlikelidir. Retina altında anormal damarların oluşması ve bu damarların sızdırması sonucu gelişir. Hızlı ve ciddi görme kaybı ile sonuçlanabilir.

🔭 Teleskopik lens teknolojisi nasıl çalışır?

Kaşkaloğlu Göz Hastanesi hekimlerinden Prof. Dr. Tansu Erakgün, özellikle kuru tipin ileri evrelerinde veya tedavisi tamamlanmış yaş tip hastalarda göz içi mercek teknolojilerinin devreye girdiğini belirtiyor. Bu alandaki en yenilikçi yaklaşımlardan biri “Teleskopik Lens” uygulamasıdır.

Bu sistem, minyatür bir teleskopun göz içine yerleştirilmesi prensibine dayanır. Galilean teleskop prensibiyle çalışan bu teleskopik lens, göze giren görüntüyü yaklaşık 2.7 kat büyütür. Büyütülen görüntü, makulanın hasarlı olan merkezi yerine, etrafındaki hala sağlıklı olan retina hücrelerine yansıtılır. Böylece beyin, hasarlı bölgeyi yok sayarak sağlıklı bölgelerden gelen verilerle görüntüyü işler.

Prof. Dr. Erakgün süreci şöyle özetliyor: “Ameliyat yaklaşık 15 dakika sürer. Bu mercek hastalığı tedavi etmemekle birlikte hasarlı görme merkezinin etrafındaki bölgeyi daha etkin kullanmayı sağlıyor. Görüntüyü bir miktar büyütüp kaliteyi de artırarak görme merkezinin sağlıklı noktalarını çalıştırıyor.”

Kimler teleskopik lens adayıdır?

Her sarı nokta hastalığı olan kişi bu ameliyat için uygun olmayabilir. Prof. Dr. Erakgün’e göre en uygun adaylar:

• %50 ile %90 oranında görme kaybı yaşayanlar,
• Hastalığı stabil durumda olanlar (aktif kanaması olmayanlar),
• Katarakt ameliyatı olmamış kişilerdir (Çünkü bu lens genellikle katarakt ameliyatı sırasında doğal merceğin yerine takılır).

📝 Amsler Grid testi: Evde kendi kendinize yapın

Erken tanı, sarı nokta hastalığı ilerlemesini durdurmak için hayati önem taşır. Uzmanlar, 50 yaş üstü herkesin evde basitçe uygulayabileceği “Amsler Grid” (Kareli Kağıt) testini önermektedir.

Nasıl Yapılır?

1. İyi aydınlatılmış bir odada, okuma gözlüğünüzü takın.
2. Kareli bir kağıdı (veya Amsler şablonunu) yüzünüzden 30-40 cm uzakta tutun.
3. Bir gözünüzü elinizle kapatın.
4. Açık olan gözünüzle kağıdın tam ortasındaki noktaya odaklanın.
5. Merkeze bakarken, etraftaki çizgilerin düz mü yoksa dalgalı/kırık mı göründüğüne dikkat edin.

Eğer çizgilerde eğilme, bükülme, dalgalanma veya karanlık alanlar görüyorsanız, bu durum sarı nokta hastalığı veya makula ödemi belirtisi olabilir. Vakit kaybetmeden bir retina uzmanına başvurulmalıdır.

🥦 Beslenme ve yaşam tarzı ile koruma

Genetik faktörler ve yaş değiştirilemese de, yaşam tarzı değişiklikleri hastalığın gidişatını etkileyebilir. Göz sağlığı için antioksidanlar kritik rol oynar.

• Lutein ve Zeaksantin: Ispanak, karalahana, brokoli ve mısır gibi sebzelerde bulunan bu pigmentler, gözün “iç güneş gözlüğü” gibi davranarak zararlı mavi ışığı süzer.
• Omega-3: Somon, sardalya gibi yağlı balıklar ve ceviz, retina sağlığını destekler.
• Sigarayı Bırakmak: Sigara içmek, sarı nokta hastalığı riskini 3-4 kat artırır ve hastalığın ilerlemesini hızlandırır.
• Güneşten Korunma: UV ışınları retinaya zarar verir. Dışarıda mutlaka UV korumalı güneş gözlüğü kullanılmalıdır.

💉 Mevcut diğer tedavi yöntemleri

Henüz sarı nokta hastalığı için kesin bir “kür” (tamamen iyileştirme) bulunmamaktadır. Ancak hastalığın tipine göre ilerlemeyi durduran yöntemler mevcuttur:

• Kuru Tip: AREDS2 formülü olarak bilinen özel vitamin kombinasyonları (C, E, Çinko, Bakır, Lutein) hastalığın ileri evreye geçişini %25 oranında yavaşlatabilir.
• Yaş Tip: Göz içine enjekte edilen anti-VEGF ilaçlar (iğne tedavisi), anormal damar oluşumunu kurutarak kanamayı durdurur ve görme kaybı sürecini yavaşlatır, bazen görme artışı da sağlayabilir.

Göz içi mercek ve teleskopik lens uygulamaları ise, bu tedavilerin yetersiz kaldığı veya kalıcı hasarın oluştuğu durumlarda rehabilitasyon amaçlı bir seçenek olarak değerlendirilir.

🔎 En çok merak edilenler

Sarı nokta hastalığı kör eder mi?
Hastalık merkezi görmeyi bozar (okuma, yüz tanıma zorlaşır) ancak çevresel (periferik) görme genellikle korunur. Bu nedenle tam karanlık anlamında bir körlük yapmaz, ancak yasal körlük seviyesinde görme azlığına yol açabilir.

Göz içi mercek ameliyatı riskli mi?
Her göz içi cerrahisi gibi enfeksiyon veya kanama riski taşır ancak modern tekniklerle bu riskler minimize edilmiştir. Teleskopik lens uygulaması deneyimli cerrahlar tarafından yapılmalıdır.

Hangi vitaminler sarı noktaya iyi gelir?
Göz doktorları genellikle Lutein, Zeaksantin, C Vitamini, E Vitamini, Çinko ve Bakır içeren özel formüllü takviyeleri (AREDS2) önerir.

Teleskopik lens her iki göze takılır mı?
Hastanın durumuna ve adaptasyon yeteneğine göre tek veya iki göze uygulanabilir. Genellikle bir göz uzak, diğer göz yakın veya genel görüş için optimize edilebilir.

🌐 Bunlar da ilginizi çekebilir:

• Göz sağlığı hakkında doğru bilinen yanlışlar
  Gözlük takmak gözü tembelleştirir mi? Dinlendirici gözlük var mı? Göz sağlığıyla ilgili efsaneler ve gerçekler.
• Göz alerjisi nedenleri: Kaşıntı, konjonktivit ve lens kullanımı
  Mevsimsel alerjiler ve lens kullanımının tetiklediği göz kaşıntısı ve konjonktivit hakkında bilgiler.
• Havuz sonrası göz kızarıklığı neden olur, nasıl geçer?
  Klorlu suyun gözlerde yarattığı tahriş ve kızarıklığa karşı alınabilecek önlemler ve tedavi yöntemleri.
• Göz rengindeki farklılık nedenleri nelerdir?
  Göz renginin oluşumunda genetik faktörler ve melanin pigmentinin rolü üzerine bir inceleme.
• Göz testi ile ölüm riski hesaplanabilecek
  Yapay zeka destekli retina taramalarının genel sağlık durumu ve biyolojik yaş hakkında verdiği ipuçları.
• Üveit hastalığı: Belirtiler, nedenler ve etkili tedavi yöntemleri
  Göz içi iltihaplanması olan üveitin belirtileri, nedenleri ve tedavi süreçleri.
• Yapay retina konusunda çığır açan çalışma
  Görme kaybı yaşayanlar için umut vadeden yeni nesil yapay retina teknolojileri ve bilimsel gelişmeler.
• SLT Lazer tedavisi: Göz tansiyonu (Glokom) için çözüm
  Glokom tedavisinde kullanılan Seçici Lazer Trabeküloplasti (SLT) yönteminin detayları ve avantajları.
• Gözlük kullananlar Corona virüse daha mı az yakalanıyor?
  Gözlük kullanımının virüsün göz yoluyla bulaşmasını engelleyip engellemediğine dair araştırma sonuçları.
• Presbiyopi tedavisi nedir?
  Yaşa bağlı yakını görememe sorunu presbiyopi ve güncel tedavi seçenekleri.
• Göz sağlığı için faydalı yiyecekler neler?
  Görme yetisini koruyan vitaminler ve göz dostu besinler listesi.
• Çocuklarda göz sağlığı ve beslenme
  Çocukların göz gelişimi için gerekli olan besin grupları ve ebeveynlere tavsiyeler.
• Fazla kilolar göz sağlığını etkiliyor
  Obezitenin göz tansiyonu ve katarakt gibi göz hastalıkları üzerindeki olumsuz etkileri.
• Gözlük temizliği için 6 püf nokta
  Gözlük camlarını çizmeden temizlemenin ve bakımını yapmanın pratik yolları.

🔗 Kaynaklar:

• Prof. Dr. Tansu Erakgün – Kaşkaloğlu Göz Hastanesi Basın Bülteni
• Age-Related Macular Degeneration (AMD) – National Eye Institute
• Implantable Miniature Telescope – American Academy of Ophthalmology
• Amsler Grid Test – Macular Degeneration Association