Kulak Çınlaması Yaşamı Olumsuz Etkiliyor

Kulak çınlaması ve uğultusu nasıl tedavi edilir? Kulak sorunlarıyla ilgili merak edilenleri Op. Dr. Emin Kaya’ya sorduk.

Türkiye’de bu sorunu yaşayan insanlar azımsanmayacak kadar çok. Toplumun yüzde 20’sini etkileyen bu rahatsızlık, farklı sebeplere bağlı olarak ortaya çıkıyor. Uzmanlara göre kulak çınlaması ve uğultusu iki farklı hastalık. Kulak çınlamalarını “Tinnitus” olarak da adlandıran uzmanlar, bu seslerin dışarıdaki kaynaklardan ses dalgaları yoluyla gelmeden, kulaklarda ya da başın içinde hissedilen sesler olduğunu ifade ediyorlar. Yapılan araştırmalarda Tinnitusların genelde çok tiz tonlarda işitilen metalik tınılar olduğu saptandı. Uzmanlar kulak uğultularının da, çınlamalarda olduğu gibi herhangi bir dış ses kaynağı ve ses dalgaları olmadan, kulaklarda ya da başın içinde işitilen sesler olduğunu söylüyorlar. Uğultunun niteliğinin farklı; su sesi, rüzgâr sesi, motor sesi ya da daha farklı şekillerde tarif edilebilen sesler olduğu ortaya çıktı.

Kulak çınlaması ve uğultusunu, Türkiye’de her 5 yetişkinden biri gelip geçici de olsa yaşıyor. Bazı kişiler bunu çok daha yoğun yaşıyor. Yapılan araştırmalarda yetişkinlerin yüzde 1,2’sinde çınlamanın ve uğultunun yaşam kalitesini olumsuz yönde etkilediğini gösteriyor. Uzmanlara göre bu iki farklı hastalığın şekilleri ve tedavileri de farklı. Çınlamalar, genelde işitme eğrilerinde, tiz tonlardaki sinir tipinde işitme kayıpları ile birlikte olduğu ve tedaviye en az yanıt veren grup olduğu biliniyor. Uğultuların ise kaynağında pek çok farklı problem bulunmakla beraber, bunların çoğunun da tedaviye cevap verdiği görülüyor.

Kulak çınlaması ve uğultusu, zamanında tedavi edilmediğinde ileride kişinin yaşamını olumsuz yönde etkiliyor.

Yaşamı olumsuz yönde etkileyen bu rahatsızlığı hepimiz hayatında bir kere de olsa yaşamışızdır. Toplumda kulak çınlamasına dair yaygın olan bir inanç vardır. Bir kişinin kulağı çınladığı zaman insanlar bunu, “biri beni anıyor” şeklinde bir yargıya varıyor. Gerçek aslında hiç te öyle değil. Kulak çınlaması sürekli hale geldiği zaman, yaşamı olumsuz yönde etkiliyor. Kişi konsantrasyonunu sağlayamıyor, duyma problemleri yaşayabiliyor, psikolojisi bozuluyor ve ilişkileri olumsuz yönde etkileniyor. Bu son derece rahatsız edici ve yaşamı etkileyici durumun bir çok sebebi olabilir.

Bu konu ile ilgili ve Kulak Burun Boğaz rahatsızlıklarına dair bilinmesi gereken her şeyi, Osmanoğlu Kliniği hekimi Op. Dr. Emin Kaya’ya sorduk.

Röportaj

Gülşen: Kulak enfeksiyonlarına neler sebep olur?

Dr.Emin Kaya: Kulak anatomik olarak dış, orta ve iç kulak olarak ayrılır. İşitmeyi sağlayan bir duyu organıdır, ayrıca iç kulakta dengeyi sağlayan bir bölüm var. Orta kulak solunum yollarının bir uzantısı olduğundan, solunum yollarında hastalığa yol açan tüm mikroorganizmalar burada enfeksiyona neden olabilirler. Dış kulak ayrıca deri ile kaplıdır. Deriyi etkileyen çeşitli hastalıkları (alerjik egzama, seboreik dermatit) burada görülebilir. Bunların yanında çeşitli virüs, bakteri ve mantar hastalıkları dış kulakta oluşabilir.

Gülşen: Mastoid iltihabı (mastoidit) nedir ve nasıl bir tedavi uygulanır?

Dr.Emin Kaya: Mastoid kemikten oluşan süngerimsi küçük boşluklar barındıran orta kulağın bir uzantısıdır. Orta kulağın sağlıklı olması için mutlaka bir yerden havalanması lazım. Östaki borusu ve mastoid hücreler bu havalanmadan sorumludur. İleri evre orta kulak iltihapları, mastoide ulaşıp orada hasara neden olabilir. Bu enfeksiyona mastoidit denir. Akut formlarında çeşitli antibiyotiklerle tedavi edilebilirse de, mastoid apsesi ve kronik enfeksiyonlarda cerrahi tedavi gerekir.

Kulak ağrısı ve orta kulak iltihabı

Gülşen: Kulak ağrısı neden kaynaklanır? Tedavisi nelerdir?

Dr.Emin Kaya: Kulak ağrısı her zaman kulak hastalıkları ile ilgili olmayabilir. Kulak kepçesi, dış kulak yolu ve orta kulak hastalıklarına ek olarak sinüzit, çene eklemi, diş çürükleri, çıkmakta zorlanan yirmi yaş dişi, bademcik, dil, ağız ve gırtlak kanseri hatta boyun kireçlenmesi bile kulak ağrısına neden olabilir. Tabi öncelikle sorunun kaynağını bulup ona göre tedavi edilmelidir.

Gülşen: Orta kulak iltihabının sebepleri ve tedavisi nelerdir?

Dr.Emin Kaya: Üst solunum yollarında enfeksiyona neden olan çeşitli virüs ve bakteriler, orta kulak iltihabına neden olabilirler. Bunlar havadan damlacıklarla bulaşabilen ve havada asılı kalabilen çok küçük mikroplardır. Tedavide çeşitli antibiyotik, burun damlaları ve bazen kulak damlaları kullanılır.

Bebeklerin, anne sütü alması koruyucu etkisinden ve doğru pozisyonda emzirilmeleri çok önemlidir. Hayatın ilk dönemlerinde vücudu mikropları tanımayan ve savunmasız olan bebek, anne sütü ile bu mikroplara karşı koruyucu bir takım antikorları alabilir.

Gülşen: Uzun zamandır iltihaplı akıntısı olan bir orta kulak enfeksiyonunu baş ağrılarına neden olur mu? Tedavisi nedir?

Dr.Emin Kaya: Evet olabilir. Bu durumda özellikle kolesteatom denen ve orta kulak, iç kulak yapılarına zarar verip tahribat yapabilen bir durum söz konusu olabilir. Ayrıca yüz felci, menenjit, beyin apsesi gibi komplikasyonlar da oluşabilir. Böyle durumlarda acil cerrahi müdahale gerekebilir.

Gülşen: Kulak zarı yırtılmalarının sebepleri ve tedavisi nelerdir?

Dr.Emin Kaya: Bu durum hem kulak zarını zedeleyen kesici-delici aletlerin etkisi ile veya kulağa gelen travma sonucu oluşabilir. Çok şiddetli patlamalar veya yıldırım çarpması sonucu kulak zarı yırtılan vakalar vardır. Orta kulak iltihabı sonucu kulak zarı delinebilir. Küçük yırtıklar kendiliğinden kapanabilir, ancak büyük yırtıklarda mirengoplasti ve timpanoplasti gibi operasyonlar uygulanabilir.

Gülşen: Kulak çınladığında kişi nasıl sesler duyar? Kulak çınlaması ne zaman görülür?

Dr.Emin Kaya: Tıp dilinde herhangi bir ses uyaranı olmadan algılanan sese ya da seslere ‘ Tinnitus’ denir. Bunlar çeşitli frekanslarda düzensiz seslerden oluşur ve hiçbir anlam taşımazlar. (Eğer hasta anlam taşıyan ses duyuyorsa ya halüsinasyondur veya psikiyatrik hastalığı vardır.) Hastalar en çok bunları zil sesi, düdük sesi, şelale sesi, uğultu, makine sesi, vs… şeklinde tanımlarlar. Bu kulak çınlaması çeşitli hastalıkların belirtisi olabilir. Çocuklarda nadiren rastlanır. Orta yaş ve üstü yaşlarda daha sık görülür.

Kulak çınlaması ve işitme kaybı

Gülşen: Kulak çınlaması (Tinnitus) nedeni nedir?

Dr.Emin Kaya: Nedenlerini öncelikle kulak ve işitme sistemi ve bunun dışındaki nedenler olarak ayırmak lazım. Ayrıca bazen hastanın duyduğu kulak çınlamasını hekim de duyabilir. Örneğin boyunda veya kulakta içinden hızlı kan akımı olan bir damarsal tümör varsa, kalp atımları ile oluşan sesi hekim de dinleme aleti ile duyabilir. Bu gerçek ve ölçümü mümkün, yani objektif kulak çınlamasıdır ‘’ Objektif Tinnitus’’. Ancak sadece hastanın duyduğu ve hekimin duyamayacağı şekilde çınlama varsa ‘’Sübjektif Tinnitus’’ denir. Objektif Tinnitusa örnek olarak bazı kalp ve damar hastalıkları, damar sertliği, yüksek tansiyon, patent tuba denen östaki tüpünün aşırı geniş olması, palatal myoclonus denen yumuşak damak kaslarının kontrolsüz kasılmaları gibi örnekler verebilirim.

Sübjektif Tinnitus, dış orta ve iç kulağın çeşitli hastalıkları, yaşlılığa bağlı işitme kaybı, gürültüye bağlı işitme kaybı (disko veya barlarda yüksek sese maruz kalanlar, gürültülü makinelerle çalışanlar, silah ve patlama sesine maruz kalanlar iyi anımsar), meniere hastalığı ve otoskleroz denen kulak kireçlenmesini örnek verebilirim.

Bunun dışında çeşitli metabolik hastalıklarda, örneğin tiroit bezi hastalıkları (hipotiroidi, hipertiroidi), kan kolesterol ve lipit seviyelerinin yüksek olması, bazı vitamin ve mineral eksiklikleri, böbrek hastalığı, bazı nörolojik hastalıklar buna neden olabilir. Başta aspirin ve bazı ağrı kesiciler, bazı antibiyotikler, bazı depresyon ilaçları da Tinnitusa yol açabilir. Bazı kişilerde çene eklemi hastalıklarına bağlı çiğneme gibi çeşitli ağız hareketleri sırasında ses duyabilirler.

Depresyon ve anksiyete denen bazı psikolojik sebepleri de saymak lazım.

Gülşen: Kulak çınlaması tedavisi nedir?

Dr.Emin Kaya: Yukarıda da görüldüğü gibi pek çok durum ve hastalık Tinnitusa neden olabilir. Hastayı çok iyi dinleyip sorgulamak lazım. İyi bir fizik muayene ve gerekli tıbbi incelemeler ile önce teşhisi doğru koymak lazım. Ancak Tinnitusa neden olabilecek sebep doğru tespit edilirse, o sebebe yönelik yapılmış olan tedavi ile sonuç alınabilir. Ayrıca bu durum pek çok gizli kalmış hastalık için, hastayı hekime yönlendiren bir uyarı sinyali olarak değerlendirilmelidir. İlaç tedavisi, cerrahi tedavi, maskeleme, psikiyatrik tedavi yerine göre uygulanır.

Gülşen: Peki kulağında işitme kaybı yoksa, hatta gayet net bir şekilde duyuyorsa, bu kulak çınlamasının nedeni ne olabilir?

Dr.Emin Kaya: Yukarıda da bahsettiğim gibi, örneğin hastada yüksek tansiyona bağlı Tinnitus var ve gayet net bir işitmeye sahip olabilir. Veya tam tersine iyi işittiğini zannediyordur, ancak yapılan testlerde tersi bir durum ortaya çıkar. Kulak hastalıklarını değerlendirmede işitme testi uygulanmasında büyük yarar vardır.

Gülşen: Eğer bir neden ortaya konulamazsa Tinnitusun azalması için bir şey yapılabilir mi?

Dr.Emin Kaya: Bazen dışarıdan uygulanan sesler Tinnitusu baskılar ve maskeler. Örneğin yatak yanı başına konan bir radyo, çınlama sesini kesebilir ve kişi en azından rahat bir uyku uyur.

Gülşen: Başka insanlar kulağın içindeki bu sesleri duyabilir mi?

Dr.Emin Kaya: Eğer Objektif Tinnitus söz konusu ise bu mümkündür.

Gülşen: Maskeleme nedir? Tinnitus maskelemesi nedir?

Dr.Emin Kaya: Bazı hastalarda bir saf ses ya da gürültü ile Tinnitus tamamıyla ortadan kaldırılabilir. Yani dışarıdan verilen ses, çınlama sesini baskılar. Ancak bazı inatçı durumlarda bu mümkün olmaz.

Gülşen: İşitme cihazları çınlamanın azalmasını sağlar mı?

Dr.Emin Kaya: İşitme cihazları maskeleme için kullanılan ilk aletlerdir. İşitme cihazının şiddetini arttırmakla Tinnitusu maskeleme mümkün olur. Ancak normal işitme cihazlarına eklenen bazı parçalar ve Tinnitus aletleri vardır. Bunlardaki başarı şansı daha fazladır. Hasta sessiz ortamlarda ve gece yatakta bu cihazı kullanır. Başarı %50–55 kadardır. Ayrıca normal işiten ancak Tinnitusu olanlar için “Masker” denen cihazlar düşünülmüştür.

Gülşen: Kulak nasıl temizlenmelidir? Kulak temizleyicisi ile kulak temizlemek zararlımıdır?

Dr.Emin Kaya: Aslında kulak normalde kendi kendini temizleyebilen bir organdır. Bazen kulak yolunun dar olması, dış kulak yolunda kıllar olması veya serumen denen kulağın sarı kahverengi salgısının çok fazla oluşması, kulakta buşon denen tıkaçlara yol açar. Kulak derisinin soyulup kulakta biriktiği durumlar da vardır. Kulakta tıkanıklık, işitme kaybı, ağrı ve bazen havasız kalmasına bağlı enfeksiyona da yol açabilir. Bu durumlarda kulak temizlenmelidir. Kulağı çok fazla temizlemeye çalışmak, içine sabun veya şampuan köpüğü kaçırmak PH denen asit-baz dengesini bozabilir. Bazen nörodermatit denen kaşımaya bağlı daha çok kaşıntı oluşması gibi problemlere neden olabilir.

Öneri (!) Banyodan sonra sadece kulağın nemini alacak şekilde nazikçe yapılan bir temizleme yeterlidir.

Gülşen: Bebeklerin duyup duymadığını nasıl anlayabiliriz?

Dr.Emin Kaya: Yanlarında çıkarılan seslere verdikleri tepki çok önemli. Bizim kliniğimizde her yeni doğana işitme testi uygulanıyor.

Gülşen: Kulaklıkla ve yüksek sesle müzik dinlemenin kulağa ne gibi zararları olur?

Dr.Emin Kaya: Gürültüye bağlı işitme kaybı ve akustik travma, sesin şiddeti ve maruz kalınan süreye bağlı olarak geçici veya kalıcı işitme kayıplarına neden olabilir. İşitme gibi değerli bir duyu bu şekilde yitirilmemelidir.

Gülşen: Ağır işitme ve işitme problemleri olan hastalara nasıl bir tedavi yöntemi uyguluyorsunuz?

Dr.Emin Kaya: Öncelikle işitme kaybının türü ve derecesini tespit ediyoruz. Sonra çeşitli ilaç tedavileri, cerrahi tedaviler veya işitme cihazları uygulanabilir.

Gülşen: Bazı insanlarda şiddetli baş ağrıları ve baş dönmeleri oluyor, bunun sebebi ve tedavisi nelerdir?

Dr.Emin Kaya: Çok çeşitli ve bazen çok ciddi hastalıkların belirtileri olabilir. Sadece baş ağrıları veya baş dönmeleri başlıca bir kitap konusu olacak kadar geniş bir hastalık yelpazesini oluşturur. Çeşitli göz, nöroloji, Kulak Burun Boğaz hastalıkları, dâhili hastalıklar, kas ve iskelet sistemi, kalp ve damar hastalıkları buna sebep olabilir. Hekimlik mesleğinin sanatsal tarafı, bu hastalıklar arasından doğru tanıyı koymak ve doğru tedavi yöntemini seçmektir. Laboratuar tetkikleri ve görüntülenme yöntemlerinden tanıyı desteklemek için yardım alınır.