Altyapılardan futbolcu yetişip yetişmediği nasıl anlaşılır? İngiltere Premier Ligi’nde genç oyuncular nasıl yetişiyor? Türkiye’de sorun ne?
Altyapılardan futbolcu yetişmiyor mu?
“Altyapılardan futbolcu yetişmiyor” ifadesi doğru bir ifade değildir. Yetişmiyor olsa üstyapılarda yer alan onca futbolcu nereden geliyor sorusunun bir cevabı olmaz. Doğrusu ve gerçek olanı ise altyapılardan uluslararası standartlarda, kaliteli ve yaratıcı oyuncu yetişmiyor olduğu gerçeğidir.
Ama bu sorun sanıldığı ile altyapıların meselesi ve suçu değildir. Üstyapıların bu konudaki suçu oldukça büyüktür. Aynı zamanda bu sorun altyapıların değil üstyapıların sorunudur.
Okullardan iyi yetişmiş öğrencilerin mezun olmuyor olması okulların meselesi değil, okulların eksikliği veya işlevsizliğidir. Asıl mesele iyi yetişmiş kişilere ihtiyaç duyan alan ve kurumlar ile ilgilidir. Dolayısıyla memleket ile ilgilidir. Paradigmayı doğru koymak çözüm açısından doğru yaklaşımların da anahtarıdır.
Konumuza dönersek, futbolda on yıllardır geldiğimiz aslında gelemediğimiz düzey bellidir. Eldeki olanaklar ve fırsatlar düşünüldüğünde birçok alanda olduğu gibi futbolda da olmamız gereken ideal noktadan çok uzaktayız. Bunun genel olarak insan öznesine bağlı nedenleri ve nedensellikleri vardır. Konuyu dağıtmadan sadece altyapıdan oyuncu yetişmeme sorununun nedeninin sadece altyapı olmadığı gerçeğini görmemiz bu konuda daha fazla mesafe almamızı kolaylaştıracaktır.
Altyapı – Üstyapı ilişkisi
Altyapılardan oyuncu yetişmiyor olmasının altyapıların organizasyon, işleyiş, önem ve değer görme ve eğitim içeriği ile ilgili olduğu gerçeği elbette yadsınamaz. Ama unutulmaması gereken altyapılar nereye bakacak, nereden esinlenecek, nereye göre kendine çeki düzen vermek zorunda olacaktır. Yani “arz” niteliği ve işlevi taşıyan altyapılar, talep niteliği ve işlevine sahip üstyapılara neden ve niçin kaliteli oyuncu yetiştirmek gibi bir mecburiyet içinde olsunlar?
Yani meselenin kaynaklarından birisi de üstyapı-altyapı ilişkisi ile ilgilidir.
Altyapı üstyapıyı belirlemez. Üstyapı altyapıyı belirler.
Üstyapı hayatın kendisi ise altyapı hayatın devamını sağlayandır.
İngiltere Premier Ligi ve genç oyuncular
Bir kıyaslama ile devam edersek:
14 ve 15 Ocak 2017 günlerinde İngiltere Premier liginde oynanan tüm müsabakalarda yer almış olan oyuncuların yaşları incelendiğinde 20 yaşın altında 20’ye yakın oyuncunun müsabakalarda görev almış olduğu görülür. Oynamaya hazır halde yedek oyuncuların içindeki genç oyuncular da hesaba katıldığında bu sayının çok daha fazla olduğu görülecektir.
Yine 15 Ocak 2017 günü oynanan Manchester City – Everton maçı ise genç oyunculara nasıl önem ve değer verildiği bağlamında örnek üstyapı müsabakalarından birisidir. Everton’da oynayan 20 yaşın altında iki oyuncu sahadayken yedekler ile birlikte bu sayı beştir. Everton takımının 4-0 gibi farklı bir sonuçla kazandığı müsabakada yer alan genç oyuncuların performansları ise dikkate değerdir. Haftalardır bu ve diğer genç oyuncular sadece Everton takımında değil, diğer tüm takımlarda yer alan, almaya başlayan oyunculardır.
Kısaca eğer Everton kulübü anlayışı ile Everton menajeri anlayışı gençlere rol ve görev verme konusunda birleşmemiş olsalardı bu gençlerin “iyi yetişmiş” olup olmadıklarını asla göremeyecektik. Genç bir oyuncunun iyi yetişmiş olup olmamasının değerlendirmesi ona rol vermeden nasıl yapılabilir. Kaldı ki; üstyapılar altyapılardan gelen genç oyuncuların bir müddet daha yetişmeye devam edecekleri yerlerdir.
Bu gözlem sadece bir müsabakaya ilişkin değildir. Örneğin aynı gün Liverpool için son derece önemli bir müsabaka olan Manchester United maçının sağ bek oyuncusunun yaşının 18 olduğunu belirtmek gerek.
Dünya ölçeğinde zorluk, düzey ve kalite açısından en üst lig olarak tanımlanan İngiltere Premier liginde, dahası paranın tek belirleyen olduğu ve kaliteli yabancı oyuncuların arzı-endam ettikleri bir futbol piyasasında genç oyuncuların ihmal edilmiyor olunması iyi okunmalı ve iyi anlaşılmalıdır.
Eğer bir ülkedeki üstyapı takımları altyapıdan gelen oyunculara yer vermezse “altyapıdan oyuncu yetişmiyor” sonucu ile karşılaşırsınız.
Türkiye’de sorun ne?
Türkiye üstyapı kulüp ve takımları ile teknik adamların böylesi bir futbol kültürü ve anlayışı söz konusu değildir. Genel olarak çoğunun genç oyuncu kazanmak gibi bir derdi ve amacı söz konusu değildir. İşin kolayı da doğal olarak “altyapılardan oyuncu yetişmiyor” düşüncesi ve savunması olmaktadır.
Yabancı kontenjanını ulusal ve uluslararası futbol sermayesinin istediği yönde yapılandıran zihniyetin, aynı zamanda genç oyunculara yeterince olanak ve fırsat tanımayanların ahlakı ile birleşince altyapılar elbette “vur abalıya” olmaktadır. Oyuncusu üst yapılarda oynayamayacak olan altyapı aktörleri de bu durumda işin gereğini evrensel standartlarda yapmaktan uzak olacaklardır. Üstelik altyapılara, altyapı çalışanlarına önem ve değer verilmeyen bir üstyapı hükümranlığından ibaret futbolun sadece yabancı oyuncu piyasası haline gelmesi değil, iyi oyuncu yetiştiremiyor olması da kaçınılmazdır.
