Tarihin en büyük güneş tutulması 21 Ağustos’ta gerçekleşecek. 90 dakika sürecek tutulma DKIST teleskopu ile ölçümlenecek.
Güneş, DKIST teleskopu ile ölçümlenecek
İngiltere merkezli gözlemevinde görevli bilim insanlarının ‘tarihin en büyüğü’ olarak tanımladığı güneş tutulması sırasında, Ay, yaklaşık 90 dakika boyunca Güneş’in önünde kalacak. Sadece ABD’den izlenebilecek tam tutulma, DKIST teleskopu ile de ölçümlenecek.
Güneş Tutulması ne zaman?
2017 yılının ilk Güneş tutulması, 26 Şubat 2017 tarihinde halkalı bir şekilde gerçekleşti. Astronomiyle ilgilenenlerin beklediği ikinci güneş tutulması ise 21 Ağustos 2017 tarihinde tam şeklinde oluşacak ancak bu iki güneş tutulması da Kuzey Afrika ve Amerika Birleşik Devletleri’nden görüntülenebilecek.
Güneş tutulması nasıl izlenebilir?
Güneş’i açık şekilde görebileceğiniz bir noktaya ihtiyacınız bulunuyor. Tutulmadan birkaç gün önce seçtiğiniz yerden Güneş’i açıkça gördüğünüzden emin olun. En önemlisi gözlerinizi koruyacak gereçleri yanınızda bulundurun. Ayrıca kamera ve akıllı telefonlarınızın lenslerini korumayı unutmayın.
Güneş tutulmasını asla çıplak gözle izlemeyin!
Takip için koruyucu gözlük, basit bir projeksiyon cihazı veya bir karton bile yeterli olabilir. Ancak koruyucu gözlüğünüz olsa bile Güneş tutulmasını asla dürbünle izlemeyin. Çünkü gözleriniz yeterli şekilde korunmaz. Teleskop veya dürbünle tutulmayı izlemek için de koruyucu gözlüklerde kullanılanlardan çok daha güçlü filtrelere ihtiyaç duyuluyor.
Güneş tutulması çeşitleri neler?
Tam Güneş Tutulması: Ay’ın Güneş’i Dünya’dan disk halinde görünen ışıkyuvarını tümüyle örtmesi ile oluşur. Güneş’in çok parlak olan ışıkyuvarı Ay’ın karanlık gölgesi ile örtülür ve Güneş’in ışıkyuvarından çok daha soluk olan Güneş tacı çıplak gözle görülebilir hale gelir. Tutulmaya ancak tam tutulma zamanında güvenli olarak çıplak gözle bakılabilir. Bu sırada hava, parlak yıldızlar ve gezegenler gözle görülebilecek kadar kararır. Tam tutulma, Dünya yüzeyindeki dar bir koridorda gözlenebilir.
Halkalı Güneş Tutulması: Ay’ın, Güneş’in önünden tam kavuşumlu geçişinde Güneş’i tam örtmediği zaman gözlemlenir. Ay’ın çapı, Güneş’in ışıkyuvarının çapının yaklaşık 400’de biridir. Ancak Ay’ın Dünya’ya uzaklığı, Güneş’in uzaklığının yine yaklaşık 400’de biridir. Bu yüzden Ay’ın Dünya’dan görünür büyüklüğü Güneş ile yaklaşık olarak aynıdır. Ancak gerek Dünya’nın Güneş çevresindeki, gerekse Ay’ın Dünya çevresindeki yörüngeleri tam daire olmadığından, Ay her tam kavuşumlu geçişte Güneş’i tam olarak örtmez. Bu durumda, Güneş diskinin Ay tarafından örtülmeyen kısmı, Dünya’dan halka şeklinde gözlemlenir.
Hibrit Güneş Tutulması: Tutulmanın Dünya yüzeyinin bazı bölgelerinde tam, bazı bölgelerinde halkalı olarak gözlenmesi demektir. Hibrit tutulmalar ender olarak görülür.
Parçalı Güneş Tutulması: Ay’ın Güneş’i kısmen örtmesi sonucunda oluşur. Her tam ve halkalı tutulma, parçalı tutulma olarak başlar ve tam kavuşumdan sonra yine parçalı tutulma halinde devam eder ve biter. Tam tutulma sırasında, tutulmanın tam olarak gözlenebildiği Dünya yüzeyindeki dar koridorun dışındaki geniş alanlarda, tutulma parçalı tutulma olarak görülür.
Güneş’in yüzölçümü ilk kez tam olarak hesaplanacak
Bilim insanları yaptıkları araştırma sonucunda, Güneş’in yarıçapının daha önce hesaplandığından çok daha büyük olduğuna dair bir araştırma ortaya koydu. Bilimsel çalışmanın sonuçları 21 Ağustos’ta ABD’den izlenebilecek “tam Güneş tutulması” esnasında ispatlanacak. Buna göre neredeyse tam 200 yıldır eksik hesaplanan Güneş’in yüzölçümü ilk defa gerçek değerlerine yakın olarak ölçülecek.
Alman astronom Arthur Auwers, 1891 yılında tarihta Güneş’in boyutunu ilk kez tahmin eden kişi olarak tarihe geçti. Auwers, Yıldız’ın fotosferindeki çıplak gözle görülebilen dalgalanmaları baz alarak Güneş’in yarıçapını 696 bin kilometre olarak hesaplamıştı.
Alman astronomun modellemesi 2015 yılana kadar kullanıldı. Bu tarihte Uluslararası Astronomi Birliği, Güneş’i izleyen uyduları baz alarak, Yıldız’ın yarıçapını 695 bin 700 kilometre olarak yeniden hesapladı.
Google Haritalar’da Güneş ve Ay tutulması modellemeleri
Google Maps için, Güneş ve Ay tutulmalarını detaylı olarak modelleyen araştırmacı Xavier Jubier, gözlemlerinin Güneş’in daha önce düşünülenden büyük olduğunu ortaya koyduğunu söyledi. NASA‘dan araştırmacı Ernie Wright da yaptığı araştırmanın sonuçlarından yola çıkarak Jubier ile aynı fikirde olduğunu açıkladı.
Güneş tutulması, bu doğa olayını izlemek isteyen vatandaşlar tarafından merakla araştırılıyor. Bilimsel anlamda her yıl incelenen konular arasında yer alan Güneş tutulması, Ay’ın Dünya ile Güneş arasına girmesiyle meydana geliyor. Çıplak gözle izlenemeyen bu doğa olayı, güneş gözlüğü ve röntgen filmi gibi geleneksel yöntemlerle takip edilebiliyor.
