Türkiye İstatistik Kurumu’nun (TÜİK) açıkladığı verilere göre Türkiye ekonomisi üçüncü çeyrekte yıllık olarak yüzde 11,1 büyüdü. Bu rakamlar ekonomik büyüme dünya rekoru kırdı.
Temmuz-Eylül arası dönemi kapsayan gayrisafi yurtiçi hasıla üçüncü çeyrek ilk tahmini, 2017 yılının üçüncü çeyreğinde bir önceki yılın aynı çeyreğine göre yüzde 11,1 arttı.
Reuters’ın özel sektör analistlerine sorarak hazırladığı ankete göre üçüncü çeyrekte Türkiye ekonomisinin yüzde 10 büyümesi bekleniyordu. Böylelikle son altı yılın en yüksek büyüme rakamı kaydedilmiş oldu.
Hizmetler sektörü yüzde 20 büyüdü
Gayrisafi yurtiçi hasılayı oluşturan faaliyetler incelendiğinde 2017 yılının üçüncü çeyreğinde bir önceki yılın aynı çeyreğine göre tarım sektörü toplam katma değeri %2,8, sanayi sektörü %14,8 ve inşaat sektörü %18,7 arttı.
Ticaret, ulaştırma, konaklama ve yiyecek hizmeti faaliyetlerinin toplamından oluşan hizmetler sektörünün katma değeri ise %20,7 arttı.
Takvim etkisinden arındırılmış GSYH zincirlenmiş hacim endeksi, 2017 yılı üçüncü çeyreğinde bir önceki yılın aynı çeyreğine göre %9,6 arttı.
Mevsim ve takvim etkilerinden arındırılmış GSYH zincirlenmiş hacim endeksi, bir önceki çeyreğe göre %1,2 arttı.
İkinci çeyrek yüzde 5,4 büyümüştü
Türkiye ekonomisinin 2017 yılı ikinci çeyrek büyümesi yüzde 5,1’den yüzde 5,4’e revize edildi. Yılın birinci çeyrek büyümesi ise yüzde 5,2’den 5,3’e çıkarıldı. Reuters’ın düzenlediği ankette 2017 büyümesinin yüzde 6,1 olarak kaydedilmesinin beklendiği aktarıldı. Hükümetin resmi beklentisi ise yüzde 5,5. 2016 yılında Türkiye ekonomisi yüzde 3,2 büyümüştü.
Peki nasıl oldu da ekonomik büyüme dünya rekoru kırdı?
Hanehalklarının ve HHKOK’ların toplam nihai tüketim harcamaları %11,7 arttı
Yerleşik hanehalklarının ve hanehalkına hizmet eden kar amacı olmayan kuruluşların (HHKOK) toplam nihai tüketim harcamaları, 2017 yılının üçüncü çeyreğinde bir önceki yılın aynı çeyreğine göre zincirleme hacim endeksi olarak %11,7 arttı. Devletin nihai tüketim harcamaları %2,8, gayrisafi sabit sermaye oluşumu ise %12,4 arttı.
Mal ve hizmet ihracatı %17,2, mal ve hizmet ithalatı ise %14,5 arttı
Mal ve hizmet ihracatı, 2017 yılının üçüncü çeyreğinde bir önceki yılın aynı çeyreğine göre zincirleme hacim endeksi olarak %17,2, ithalatı ise %14,5 arttı.
İşgücü ödemeleri %14,4 arttı
İşgücü ödemeleri, 2017 yılının üçüncü çeyreğinde bir önceki yılın aynı çeyreğine göre %14,4, net işletme artığı/karma gelir %33,3 arttı.
İşgücü ödemelerinin gayrisafi katma değer içerisindeki payı %32,7 oldu
İşgücü ödemelerinin cari fiyatlarla gayrisafi katma değer içerisindeki payı geçen yılın aynı çeyreğinde %35,6 iken bu oran 2017 yılının üçüncü çeyreğinde %32,7 oldu. Net işletme artığı/karma gelirin payı ise %48,7’den %52,2′ ye yükseldi.
Dünya rekoru kıran ekonomik büyüme verilerine ilk yorumlar:
Cumhurbaşkanı Recep Tayyip Erdoğan: Türkiye’yi zayıf göstermek için çalışan iç ve dış fesat odaklarına en güzel cevap verildi. Türkiye kendisine güvenen, inanan kimseyi sükutu hayale uğratmamıştır, uğratmayacaktır. Bizimle birlikte olanlar kazanacaktır.
Cumhurbaşkanı Başdanışmanı Cemil Ertem, bu performansın 2018 yılında da sürdürülmesi gerektiğini dile getirirken, “Şimdi göreceksiniz bu büyüme temposu yine ‘birilerini’ korkutacak, Türkiye frene basmalı seslerini duyacaksınız. Bunlara artık kimse kulak asmayacak. İstihdam yanlısı kapsayıcı büyümeyi sürdürmeliyiz” yorumunda bulundu.
Cumhurbaşkanı Başdanışmanı Bülent Gedikli ise “Türkiye tüm oyunları bozdu dememizin nedeni tam olarak buydu; ekonomi sağlam ise tüm oyunları çok rahat bozarız” ifadesini kullandı.
Mehmet Şimşek: İstisnai bir rakam bu
Ekonomiden Sorumlu Başbakan Yardımcısı Mehmet Şimşek, “Bunu sürdürülebilir kılmak önemli. İstisnai bir rakam bu. Geçen sektördeki düşüklük de baz yansıtılıyor” diye konuştu.
Vatandaş büyüme rakamının neden bu kadar yüksek olduğunu merak ederken yanıt Mehmet Şimşek’ten geldi. Şimşek büyüme performansının çok iyi olduğunu belirterek şöyle konuştu:
“Bunu sürdürülebilir kılmak önemli. İstisnai bir rakam bu. Geçen sektördeki düşüklük de baz yansıtılıyor” diye konuştu. Türkiye 2016’nın üçüncü çeyreğinde yüzde 1.8 daralmıştı.
Sanayideki artış yüzde 15.9 çok güçlü. Tarımın katkısı sınırlı yüzde 2.8 büyüme var. Türkiye sanayileşerek büyüyor. Büyüme hem yüksek hem de kapsayıcı bu çok önemli. Kapsayıcılıktan kastımız şu istihdam yaratan bir büyümedir. İstihdam son derece güçlü son 12 aya baktığınız zaman 1 milyon 350 binin üzerinde vatandaşımıza iş aş bulmuşuz. Hükümet olarak biz yatırımlarla 1.3 milyonun üzerinde vatandaşa iş bulmuşuz.”
“Refah artışında önde gelenlerdeniz”
Kredi Garanti Fonu’nun büyümede etkisi var. Büyümenin tabana yaygın olduğunu kapsayıcı olduğunu KOBİ’ler finansmana erişmiş, KOBİ’lerin büyümeye katkısı güçlü. Sanayi itici güç belirleyici olan o, bir yıl öncesine göre kimsenin hayal edemediği kadar güçlü bir performans söz konusu. Refah artışında önde gelen ülkelerden bir tanesiyiz. Bu büyümeyle üçüncü çeyrekte OECD arasında en yüksek büyümeyi sağlayan ülke arasında olacağız. Yılın tamamı için yüzde 6.5’luk büyüme G-20 ve OECD’de bir önemli olacaktır.
“Sadece iç taleple olmaz”
Biz gelişmiş ülkelerle arayı kapatıyoruz. 2000’li yılların başına gidin Türkiye’de kişibaşına milli gelir Avrupa Birliği’nin 3’te 1’i kadardı. AB ortalamasının 3’te 2’si gibi olacak. Gelişmiş ülkelerle arayı kapatıyoruz. Bunu sürdürülebilir kılmak önemli. İstisnai bir rakam bu. Geçen yık sektördeki düşüklük de baz yansıtılıyor. Yüzde 5.5, 6.5 civarında bir büyüme için daha çok reform yapması lazım Türkiye’nin çok reform yaptık, yargı reformu iş gücü piyasasına kadar yatırım ortamını iyileştirdik. Büyümenin sürdürülebilir olması için daha dengeli olması lazım. Sadece iç taleple olmaz. İkinci olarak da reformlarla yapabiliriz bunu.
Enflasyonun kontrol altına alınması önemlidir. Makroekonomik istikrarın olduğu dönemlerde Türkiye kalıcı büyümeyi sağlayabilir. Bu rakmlar çok sevindirici ama işimiz daha zor daha çok reform yapacağız. Güçlü büyümey kalıcı yapmak için daha çok çabalamamız lazım.
Zeybekci: Uluslararası kuruluşlar tahminlerini bir bir artıracak
Ekonomi Bakanı Nihat Zeybekci, sosyal medya hesabı üzerinden yaptığı açıklamada, nisan ayından bu yana iki noktayı vurguladıklarını hatırlatarak, “Birincisi uluslararası kuruluşlar tahminlerini bir bir artıracak. İkincisi Türkiye 3. çeyrekte G-20 ülkeleri içinde en hızlı büyüyen ülke olacak” ifadelerini kullandı.
Zeybekci, “Türkiye, 3. Çeyrekte yüzde 11,1’lik rekor büyüme performansıyla söylemlerimizdeki haklılığı ortaya koydu. Yıl sonu itibariyle yüzde 6,7-6,8 civarında büyümeyi yakalayacağımızı tahmin ediyoruz. Hatta yüzde 7 civarında bir büyüme bizim için sürpriz olmayacaktır” dedi.
Kalkınma Bakanı Lütfi Elvan:
Rekor seviyede büyüme gerçekleştirdik. Dünyanın en hızlı büyüyen ülkesi olduk. Dördüncü çeyrekte de göstergeler iyi gidiyor. Çift haneli olmasa da yüksek büyümeyi sürdürmeyi bekliyoruz. Dördüncü çeyrekteki öncü göstergeler gayet iyi. Bu çeyrekte birinci ve ikinci çeyreklere yakın bir büyüme performansı gerçekleştireceğiz. 2017 geneline baktığımızda da büyümenin yüzde 7’nin üzerinde olma ihtimali var.
Gıda Tarım ve Hayvancılık Bakanı Ahmet Eşref Fakıbaba:
Tarımsal gayrisafi hasılamız ilk 9 aylık dönemde yüzde 14 artarak 137 milyar TL olarak gerçekleşti. Son 14 yılın 12’sinde büyüme gösteren tarım sektörü sürdürülebilir büyüme ve gelişme sürecine devam ediyor. Sektörün son 14 yıldaki büyüme trendinde, özelikle tarımsal alt yapının güçlendirilmesine yönelik yatırımlar, üretim kapasitesi ve teknoloji kullanımındaki gelişmelerin etkili olduğunu görüyoruz.
Türkiye Odalar ve Borsalar Birliği Başkanı Rifat Hisarcıklıoğlu:
Hem son çeyrekteki yüzde 11,1’lik, hem de 9 aylık yüzde 7,4’lük büyüme oranımızla dünyada gıptayla bakılan, pozitif ayrışan ve yıldızının parladığı bir ülke haline geldik. Türk iş dünyası olarak hedefimiz 2017’de yüzde 7 büyümeye ulaşmak ve sonrasında da bu büyümeyi daha çok üretim, yatırım ve ihracatla devam ettirmek.
Türkiye İhracatçılar Meclisi Başkanı Mehmet Büyükekşi:
2017 sadece ihracatta değil ekonominin tamamı için adeta bir atılım yılı oldu. Birbiri ardına elde edilen bu başarılarda hem hükümetimizin hem sanayicilerin, ihracatçıların yani piyasadaki bütün aktörlerin payı oldukça yüksek. İhracatın büyümeye olan katkısının 3,5 puan. Bu katkı son 5 yılın en yüksek ihracat katkısı. Yani büyümenin üçte biri ihracattan geldi.
Türkiye Esnaf ve Sanatkarları Konfederasyonu Genel Başkanı Bendevi Palandöken:
2018’den esnaf için de ekonomi için de umutluyuz. Ekonomik büyümenin iki basamaklı sayıları bulmasıyla ülkemize olan yatırımlar da artacaktır. Türkiye, büyüme hızıyla Hindistan ve Çin’i geride bıraktı. Gelişmekte olan ülkeler konumundan gelişmiş ülke konumuna giden bu yolda hızla ilerliyoruz.
Ankara Sanayi Odası Başkanı Nurettin Özdebir:
Sanayinin ve özelde ise imalat sanayinin yaklaşık yüzde 15 büyümesi, Türk sanayicileri olarak bizleri memnun etti. Hain darbe girişiminin bir yıl sonrasında büyümenin bu boyutta olması, Türkiye ekonomisinin ne derece güçlü olduğunu ortaya koymaktadır. Bu sürede hükümetimiz ve özel sektörümüz uyum içerisinde sürdürülebilir bir büyümeyi tesis etmeyi başarmıştır.
Ankara Ticaret Odası Yönetim Kurulu Başkanı Gürsel Baran:
Türkiye atağa geçiyor. Ülkemiz 15 yıldır olağanüstü bir büyüme performansı gösterdi. Bu başarıyı büyümenin niteliğini de artırarak, daha fazla istihdam sağlayacak bir büyümeyi ortaya koyarak sürdürmemiz gerekiyor.
Denizli Ticaret Odası Başkanı Uğur Erdoğan:
Türkiye ekonomisi sağlam temeller üzerinde istikrarlı bir şekilde büyümesini sürdürüyor. Türkiye ekonomisi, her türlü spekülatif müdahaleye, uluslararası derecelendirme kuruluşlarının maksatlı değerlendirmelerine rağmen büyümesini sürdürmüştür. Yakalanan bu ivmenin süreceğini tahmin ediyoruz.
OSTİM Organize Sanayi Bölgesi Sanayici İşadamı ve Yöneticileri Derneği:
Güçlü ve dinamik Türk ekonomisi yakaladığı bu ivmeyi, bundan sonra da devam ettirecektir. Özel sektörüyle, kamusuyla, ekonomi yönetimiyle, finans kuruluşlarıyla Türkiye, uluslararası derecelendirme kuruluşlarının aksi yöndeki söylemlerine rağmen bir mucizeyi başarmıştır. Bu başarının önümüzdeki yıllarda da devam etmesi noktasında saydığımız tüm bu kurumların aynı kararlılık ve tempoyla çalışmaya devam etmesi gerekmektedir.
