Bilinçsiz antibiyotik kullanımı nedeniyle antibiyotikler işe yaramaz oldu. Bu gidişle yakın bir gelecekte kullanacak antibiyotik bulamayacağız! Böyle devam ederse 2050 yılında 10 milyon insan, antibiyotik direnci nedeniyle hayatını kaybedecek.
Antibiyotik direnci nedir?
Antibiyotik direnci bir mikroorganizmanın antibiyotiklerin etkilerine karşı durabilme yeteneğidir. İlaç direncinin özel bir çeşididir. Antibiyotik direnci doğal seçilim yoluyla rastgele mutasyon üzerinde evrimleşir ancak bir topluluk içinde evrimsel stress uygulamasıyla da gerçekleştirilebilir.
18 Kasım Avrupa Antibiyotik Farkındalık Günü dolayısıyla açıklamada bulunan GSK Türkiye Medikal Direktörü Fulya Erman, antibiyotik direncinin 2050 yılından itibaren en büyük insan sağlığı problemlerinden biri olacağını kaydetti.
Uygun olmayan antibiyotik kullanımına bağlı olarak bakterilerin geliştirdiği antibiyotik direncinin enfeksiyonla seyredebilecek rahatsızlıkları ölümcül hale getireceğini belirten Erman “Dünya Sağlık Örgütünün hesaplamalarına göre 2050 yılından itibaren her yıl 10 milyon insanın antibiyotik direnci dolayısıyla hayatını kaybedeceği tahmin ediliyor” dedi.
Dünya Sağlık Örgütü’ne (WHO) göre; antibiyotik direnci nedeniyle süper bakteriler çevreye ve oradan da yiyeceklerimize yayılabilir.
Antibiyotik, nezle ve grip gibi virüs kaynaklı rahatsızlıkları tedavi etmez!
Antibiyotiklerin, bakterilerin yol açtığı enfeksiyonların tedavisinde kullanılan ilaçlar olduğunu belirten Erman, “Bazı bakteriler antibiyotiklere karşı savaşabilir ve hayatta kalabilir. Yanlış antibiyotik kullanımı bakterilerin daha da güçlenmesine yol açar.
Antibiyotikler hayati tehlikesi de olanların da aralarında olduğu enfeksiyon çeşitlerini tedavi etmek üzere kullanılan hayati ilaçlardır ve dikkatle kullanılmaları gerekir.
Bir başka önemli ve dikkatten kaçan konu da şudur: Antibiyotikler sadece bakterilerin yol açtığı enfeksiyonlarda kullanılır. Virüslerin yol açtığı soğuk algınlığı (nezle), grip gibi rahatsızlıklarda antibiyotikler tedavi edici değildir” dedi.
Antibiyotik kullanmadan önce bu 3 kurala dikkat:
Bu durumu önlemek için en etkili yolun akılcı antibiyotik kullanımı olduğunu belirten Fulya Erman, antibiyotik kullanımında hastaların üç kurala bağlı kalması gerektiğinin altını çizdi:
- Sadece doktorun yazdığı antibiyotikleri kullanın.
- Kendinizi iyi hissetmeye başlasanız bile size verilmiş olan antibiyotik kutusunun tamamını bitirin.
- Kullandığınız antibiyotikleri kimseye tavsiye etmeyin veya vermeyin. Başka birinin elinde kalmış olan “fazla” antibiyotikleri de kullanmayın.
“Duyarlıyım” ile Hayaller Yarım Kalmasın
GSK Türkiye, akılcı antibiyotik kullanımı konusunda iki yıldır “Duyarlıyım” başlıklı bir kampanyayı sürdürüyor. Çocukların hayallerinin yarım kalmaması üzerine kurulu iletişim kampanyasında, konunun yaşamsallığına vurgu yapılıyor. duyarliyim.com adresi üzerinden siteye giren kişiler, arzu ederlerse konuya olan desteklerini interaktif olarak ifade edebiliyor.
Araştırmalara göre antibiyotik kullanımının yarısı gereksiz ya da uygunsuz. Antibiyotiklerin yanlış ve gereksiz kullanıldığı takdirde hedef alınan mikroorganizmaların kendini korumak için direnç geliştirebildiğini belirten Anadolu Sağlık Merkezi Genel Cerrahi Uzmanı Dr. Kemal Raşa, “Antibiyotiklerin gereksiz, yanlış veya uygun olmayan kullanımında hastalar zarar görüyor. Hastanelerde ‘Antibiyotik Kaptanlığı’ ile antibiyotiklerin akılcı kullanımını hedefliyoruz” açıklamasında bulundu.
Dünya Sağlık Örgütü verilerine göre yılda yaklaşık 250 milyon ameliyat gerçekleştiriliyor. Yani yaklaşık her 25 insandan 1’i yıl içerisinde ameliyat oluyor. Bu ameliyatların bir bölümünde de komplikasyonlar gelişiyor. Araştırmalar yılda 7 milyondan fazla insanda ameliyat sonrası komplikasyon geliştiğini gösteriyor. Komplikasyonlara bağlı olarak hastaların hastanede yatış süreleri uzuyor ve maliyetler de artıyor.
Hastane enfeksiyonlarının cerrahi hastaların başına gelebilen en sık komplikasyon olduğunu vurgulayan Anadolu Sağlık Merkezi Genel Cerrahi Uzmanı Dr. Kemal Raşa, “Bu kadar sık enfeksiyon olması nedeniyle biz cerrahlar çok fazla antibiyotik kullanıyoruz. Bu ilaçların yan etkileri, alerjik reaksiyonları ve bu kullanımın getirdiği maliyet var. Cerrahide antibiyotik kullanımı başlı başına önemsenmesi gereken ciddi bir kalite sorunu. Burada akıllı antibiyotik kullanımı çok önemli” dedi.
Eş dost tavsiyesi ile antibiyotik kullanılmamalı
Türkiye’de eş dost tavsiyesi ile muayene bile olmadan antibiyotik kullanan birçok insanın olduğunu söyleyen Genel Cerrahi Uzmanı Dr. Kemal Raşa, “Bundan kesinlikle vazgeçilmeli. Artık reçetesiz antibiyotik alınması yasaklandı. İnsanlar genellikle antibiyotiklerin ateş düşürdüğüne inanıyor, özellikle de grip olduklarında hemen antibiyotiğe sarılıyorlar. Bilinçsiz antibiyotik kullanımı, antibiyotik direncine yol açarak bir süre sonra bu ilaçların işe yaramaz hale gelmesine neden oluyor” dedi.
Hemen adım atılmazsa süper mikroplar milyonları öldürecek
Hastane maliyetlerini arttırıyor
Gereksiz antibiyotik kullanımı için hazırlanmış birtakım sistemlerin olduğunu söyleyen Genel Cerrahi Uzmanı Dr. Kemal Raşa, “Bu sistemlerin de en günceli ‘antibiyotiklerin akılcı kullanımı.’ Yatan hastaların yaklaşık yüzde 50’sinde kısa ya da uzun, bir ya da daha fazla antibiyotik kullanılıyor.
Bu hastalarda kullanılan antibiyotik, hastane eczanelerinin bütçelerinin yüzde 30’dan fazlasını oluşturuyor, bu hastaneler için ciddi bir maliyet. Yine araştırmalar gösteriyor ki antibiyotiklerin yarısı gereksiz ya da uygunsuz yere kullanılıyor. Akılcı antibiyotik kullanımına gerekli önem verimez ise artık antibiyotik kullanımı onları iyileştirmeyecek.
Bilinçsiz antibiyotik kullanımı yüzünden ameliyat sonrası hastalarda pek çok antibiyotik işe yaramıyor, antibiyotik direnci gelişiyor çünkü. Daha geniş spektrumlu antibiyotikler kullanmak durumunda kalıyoruz.
Bu gidişle yakın bir gelecekte kullanacak antibiyotik bulamayacağız. Kasım ayının ikinci haftası Dünya Sağlık Örgütü tarafından “Antibiyotik Farkındalık Haftası” ilan edildi. Bu sorunun ne kadar ciddi olduğu konusunda insanları ve sağlık profesyonellerini uyarmak amaçlanıyor” açıklamasında bulundu.
Hastanelerde ‘antibiyotik kaptanı’ olmalı
Gereksiz antibiyotik kullanımının önüne geçebilmek için her hastanede bir Antibiyotik Kaptanı’nın olması gerektiğini belirten Genel Cerrahi Uzmanı Dr. Kemal Raşa, “Antibiyotik Kaptanının yapacağı liderlik öncülüğünde – örneğin bu bir cerrah olabilir, enfeksiyon hastalıkları uzmanı olabilir- kullanılan antibiyotiklerin hasta için gerçekten uygun ve doğru olup olmadığı sürekli olarak değerlendirilebilir.
Yani bu kaptan hastanede ki tüm antibiyotik kullanımını değerlendiren, uygunsuzluklar konusunda ekibi bilgilendiren, akılcı antibiyotik kullanımı konusundaki eğitimleri yöneten kişidir. Hastanedeki antibiyotik kullanım sürecini yönetecek ve kontrol altına alacak kişi diyebiliriz” dedi.
Kaptanlık sistemini hastanenin süreçlerine ekleyebildiğimiz zaman mikroorganizmalarda direnç gelişme oranlarının anlamlı olarak azaldığını söyleyen Dr. Raşa, “Az antibiyotik kullanıldığı için toksisiteler (zehirlenmeler) ve antibiyotiklerin diğer yan etkileri azalıyor ve aynı zamanda hastaneler için antibiyotik maliyetleri düşüyor” açıklamasında bulundu.
Bilinçli antibiyotik kullanımı için:
- Eş-dost tavsiyesi ile kesinlikle antibiyotik kullanmayın
- Antibiyotikler bakterilerin neden olduğu hastalıklarda işe yarar, dolayısıyla grip gibi virüslerin neden olduğu hastalıklarda antibiyotiklere başvurmayın ve hekiminize danışın.
- Antibiyotikler ateş düşürücü değildir. Her ateşiniz çıktığında bilinçsizce antibiyotiklere sarılmayın.
- Enfeksiyonunuz olduğunu düşündüğünüzde hastalığınızın ilerlemesini beklemeyin. Zamanında hekime başvurun ve hekimin önerdiğiantibiyotikleri doğru şekilde kullanın.
- Her fırsatta antibiyotiğe başvurmak ne kadar yanlışsa, “Antibiyotik zararlı” diyerek bu ilaçlardan uzak durmak, farklı ve alternatif tedavilere başvurmak da yanlış. Hekiminize danışın ve uygun tedaviyi alın.
