Dünyanın ilk kenevir borsa yatırım fonu Ocak (2019) ayından bu yana yüzde 50 getiri sağladı. Fon, Kanada’nın en çok getiri sağlayan ikinci fonu oldu. Almanya’da medikal kenevir talebine yetişilemiyor. ABD, Çin, İsrail ve Hollanda kenevir endüstrisinde milyarlık pazarlara sahipler. Peki Türkiye’de durum ne?
Otomotiv sektöründen doğal inşaat malzemelerine, kozmetikten enerji ve gıdaya kadar birçok alanda kullanılan kenevir, finans piyasalarında önemli yatırım araçlarından biri haline geldi.
Dünyanın ilk kenevir ETF’si (borsa yatırım fonu) yılbaşından bu yana yüzde 50 getiri sağladı. Veri şirketi ETFGI’ya göre Horizons Marijuana Yaşam Bilimleri Endeksi Fonu‘nun büyüklüğü bu yıl 1.3 milyar dolara ulaştı. Kanada’nın en büyük 18’inci fonu haline gelen fon ayrıca ülkenin en çok getiri sağlayan ikinci fonu oldu.
Analistler, fonda her 100 dolarlık yatırım için 75 cent işlem ücreti ödenmesine rağmen yüksek talebin, tematik ETF’lere artan ilginin bir göstergesi olduğunu söylüyor.
Avrupa’da bugüne kadar tescil edilen 69 çeşit kenevirin yarıya yakını son 10 yılda geliştirildi. Bu çeşitlerin çoğu, düşük oranda esrarın etken maddesi tetrahydrocannabinol (THC) içeren endüstriyel tip kenevir oldu. THC, bitki ıslah çalışmalarıyla ayrıştırılarak, oranı kenevirin kuru ağırlığının yüzde 0,2-0,3’üne kadar düşürüldü.
Endüstriyel tip kenevirlerde THC oranının üst sınırı Kanada için yüzde 0,3, Avrupa Birliği için yüzde 0,2 olurken, düşük THC oranına sahip çeşitlerin kullanılması sonucunda Avrupa ve Amerika kıtalarında kenevir tarımı yapılan alanlar artmaya başladı. Çin de büyük alanlarda kenevirin üretimini yapan büyük ülkeler arasında yer alıyor.
Tıbbi kenevir talebine yetişilemiyor!
Kenevir, şiddetli ağrılar çeken hastalar için adeta bir kurtarıcı niteliği taşıyor. Almanya’da tıbbi kenevirin serbest bırakılmasının ardından yoğun talebe yetişilemiyor.
Kenevirin (Cannabis) Almanya’da tıbbi alanda kullanılmasının yasallaştırılması konusunda yoğun tartışmalar yaşanmıştı. Ağır hasta durumdaki kişilerin doktor reçetesi karşılığında, devlet kontrolünde üretilmiş kaliteli kenevirler satın alabilmesi için gerekli yasal düzenleme geçen yılın başında yapılmış, kenevirin tıbbi kullanımı ve eczanelerde satışı Almanya’da 2017’nin Mart ayından itibaren başlamıştı.
Ne var ki kenevirin tohumlarının çiçek haline dönüşmesi ve üretim aşamasına geçilmesi belli bir zaman alıyor.
Alternatif tıp amaçlı kullanım talebi giderek artıyor!
Almanya‘da yürürlükteki yeni yasa uyarınca ağır hastalar eczaneden tıbbi keneviri özel bir izne tabî olmadan alabilme hakkına sahipler. Kurutulmuş yapraklar ya da ilaç içine entegre edilmiş kenevir özü; multipl skleroz (MS) ve romatizma gibi hastalıklarda spastik kasılmalar, kronik ağrılar ve sinir ağrıları gibi şikayetlere karşı kullanılabiliyor. Kenevirin, kanser, AİDS gibi hastalıklarda iştah açıcı özelliği de bulunuyor.
Kanada, ABD ve İsrail‘de kenevir içerikli üretim yapan firmalar milyarlık pazarlara sahipler. Kanada ile Hollanda Almanya’ya sevkiyat yapan başlıca ülkeler.
Türkiye’de kenevir üretimi ne durumda?
Cumhurbaşkanı Recep Tayyip Erdoğan’ın açıklamasının ardından, tekstilden otomobil sektörüne geniş kullanım alanı bulunan kenevirin üretimine ilişkin tarımsal politikalar yeniden şekillendiriliyor.
Yapısındaki uyuşturucu madde oranından dolayı kontrollü ekilmesi gereken kenevirle ilgili Türkiye’deki mevzuata bakıldığında, lif, sap ve tohumunun amacı dışında yetiştirilmesi yasaklanırken, bilimsel araştırmalarla THC’si düşük cannabis çeşitlerinin geliştirilmesi hedefleniyor.
Kenevir yetiştirilecek yerlerde, ekiminin izne bağlanması, gerekli kontrollerin yapılması ve izinsiz ekimlere uygulanacak işlemlere ilişkin esaslar belirlenirken, 2016’da Resmi Gazete’de yayınlanan tebliğle İzmir, Uşak, Kütahya, Burdur, Antalya, Zonguldak, Bartın, Karabük, Kastamonu, Sinop, Samsun, Çorum, Amasya, Ordu, Tokat, Yozgat, Kayseri, Malatya ve Rize’de kenevirin ekimi izinle serbest hale getirildi.
İzin verilen il ve ilçelerin dışında yetiştiricilik yapılamıyor. Bilimsel araştırma amacıyla ana veya tali bitki olarak yetiştiriciliğe, belirlenen bölgeler dışında da Tarım ve Orman Bakanlığınca izin verilebiliyor.
Samsun Vezirköprü’de 9 ton lif, 1 ton tohum hasat edildi
Türkiye’de, tescilli ve üretim izinli cannabis çeşidi bulunmazken, ekim alanı yıllar itibarıyla geriledi. 1989’da 42 bin dekar olan kenevirin ekili olduğu alan, 1999’da 5 bin 360 ve 2009’da 66 dekara düştü. Son alarak geçen yıl 200 dekarda lif ve tohum amaçlı kenevir ekimi yapıldı.
Kenevir endüstrisinin giderek zayıflaması nedeniyle ekim alanları hızla azalırken; lif ve tohum amaçlı ekim 2014-2017’de Samsun‘un Vezirköprü ilçesinde izinle yapıldı.
Vezirköprü’de 2018’de izinli kenevir yetiştiriciliğinde, 29 üretici 113 dekarda ekim yaptı, 54 dekarda lif ve 59 dekarda tohum için hasat gerçekleştirildi. Hasat sonucunda elde edilen lif miktarı 8-9 ton, tohum miktarı 1 ton civarında oldu.
TAGEM çalışma yapıyor
Endüstriyel kenevir üretimindeki gelişmelerle, Tarım ve Orman Bakanlığı Tarımsal Araştırmalar Politikalar Genel Müdürlüğüne (TAGEM) bağlı Karadeniz Tarımsal Araştırma Enstitüsü Müdürlüğünde 2017’den itibaren bu alanda çalışmalara başlandı.
Bu kapsamda Karadeniz Bölgesi Kenevir Araştırmaları Güdümlü Projesi (TAGEM/BÜGEM) yürütülmeye başlandı. Projeyle yurt dışında tescil edilen THC oranı düşük ve yaygın ekim alanı olan çeşitlerin bölge şartlarına adaptasyonları belirlenecek.
Çalışmalarla ön plana çıkmış ve durulmuş yerel popülasyonun verimi ve verim komponentleri tespit edilecek. Bu doğrultuda Bakanlığa bağlı kuruluşlar tarafından yürütülen çalışmalar sonucunda 2 endüstriyel kenevir çeşit adayının tescil başvurusu tamamlanarak, ilk yerli ve milli kenevir çeşitleri ülke tarımına kazandırılacak.
Islaha yönelik çalışmalar
“Kenevir Popülasyonlarından THC Oranı Düşük Genetipelrin Geliştirilmesi” konulu TÜBİTAK 1001 Projesi de Ondokuz Mayıs Üniversitesi ile yürütülüyor. Ülke şartlarında kenevirin ıslahına yönelik öncü çalışma niteliğinde olan projeyle, Orta Karadeniz Bölgesi’ndeki üreticilerden alınan köy popülasyonları ile Tarım ve Orman Bakanlığına bağlı Ege Tarımsal Araştırma Enstitüsündeki gen bankasından temin edilen genotiplerin fenolojik, morfolojik ve bazı teknolojik özelliklerinin belirlenmesi amaçlanıyor.
Bu anlamda düşük THC içeriğine sahip çeşitlerin bulunması durumunda, dünyada olduğu gibi Türkiye’de de kenevirin tarımı artacak.
Üretim ve işleme maliyetleri düşürülecek
“Saplarından Lif Elde Edilen Bitkilerde Tarım Teknikleri ve Mekanizasyonunun Geliştirilmesi, Üretim ve İşleme Maliyetlerinin Düşürülmesi”ne yönelik proje de TAGEM destekli kamu-özel sektör ortaklığında yürütülüyor.
Proje kapsamında, keten, kenevir ve ısırgan bitkilerinden mekanizasyon destekli olarak düşük maliyetli ve kabul edilebilir kalitede doğal liflerin elde edilmesi durumunda, bunların ayrılması ve işlenmesi aşamaları için makineler geliştirilecek. Uygun yetiştirme tekniği ve mekanizasyonun geliştirilmesiyle maliyetlerin azaltılması, dekara verimin artırılması suretiyle bu bitkilerin ekim alanlarının yaygınlaştırılması sağlanacak
Kenevir hangi alanlarda kullanılıyor?
Kenevir, otomobil sektöründe doğal fiber parçalar, ağaç işleme sanayisi, kenevir talaşından doğal inşaat malzemeleri, ahşap malzeme, kumaş ve kanvas ürünler, gemi halatı, izolasyon malzemeleri, kozmetik ürünler, biyodizel, biyokütle yoluyla enerji üretimi, kenevir yağı, gıda ve yem, kağıt sanayisi, banknot ve sigara kağıdı, çay poşeti gibi çok geniş alanda kullanılıyor.
Cumhurbaşkanı Erdoğan, kenevir üretiminin önemine dikkat çekmişti
Cumhurbaşkanı Erdoğan, yaptığı açıklamalarda kenevir üretiminin önemine dikkati çekerek, şu ifadeleri kullanmıştı:
“Bize bir zamanlar afyon ekimini yasaklayanlar kendileri cayır cayır afyon ekiyorlardı. Askeri bir sorunun çözümü için görünürde konuyla hiçbir ilgisi olmayan böyle bir şartın konulması elbette son derece manidardır. Şimdi diyorum ki biz yeniden, tarım, çevre ve şehircilik bakanıma söyledim, kenevir ekimi süreci başlatalım çünkü kenevir ekiminin çok farklı alanlarda çok farklı faydalarının olduğunu da göreceğiz. Şimdi bu süreci başlatacağız.”
İlginç gerçekler
- Bir dönümlük kenevir alanı, 25 dönümlük orman kadar oksijen üretir.
- Bir dönüm kenevirden, dört dönüm ağaca eş kağıt çıkar.
- Bir ağaç 20-50 yılda yetişir, kenevirse yalnızca 4 ayda.
- Kenevir 8 kez kağıda dönüştürülebilir, ağaç 3 kez.
- Dönüşümlü ziraate uygun yaz bitkisidir, dünyanın her yerinde kolaylıkla yetişir.
- Çok az suya ihtiyaç duyar.
- Kendisini böceklerden korumak için tarım ilacına ihtiyacı yoktur, dayanıklıdır.
- Tüm petrokimya ürünleri yenilenebilir olarak kenevirden daha ucuza üretilebilir.
Yasal Uyarı: Bu sayfada yer alan içerik ve fotoğraflar yalnızca kamuyu bilgilendirme amacı taşımaktadır. Uyuşturucu sınıfında olan esrar, marihuana veya THC maddesini kullanmak veya bulundurmak Türk Ceza Kanunu’na göre suçtur. Uyuşturucu kullanmak tehlikeli ve sağlığa zararlıdır. Madde bağımlılığı konusunda profesyonel destek almak için Sağlık Bakanlığı’nın ALO191 Uyuşturucu ile Mücadele, Danışma ve Destek Hattı‘na başvurabilirsiniz.
