TMMOB Çevre Mühendisleri Odası’nın açıkladığı Türkiye’nin Hava Kirliliği Raporu, 2018 yılı boyunca yapılan ölçümleri değerlendirerek Türkiye’nin hava kirliliği tablosunu ortaya koydu. Rapora göre Türkiye’de 60 milyon kişi kirli hava soluyor. Türkiye’nin havası son 15 yıldır Avrupa’dan daha kirli!
Çevre Mühendisleri Odası’nın hava kirliliği sorununa dikkat çekmek ve çözüm önerileri sunmak için her yıl hazırladığı hava kirliliği raporuna göre, güvenli hava kirliliği verisinin alındığı toplam 45 farklı ildeki istasyonlarda yapılan ölçümler, bu bölgelerde yaşayan yaklaşık 60 milyon kişinin yılın ulusal sınır değerlerin üzerinde PM10 (toz) seviyesine maruz kaldığını ortaya koyuyor.
Raporun bu yıl öne çıkan en önemli çıktılarından biri ise, 2018 yılında PM10 ölçümlerinin gerçekleştirildiği istasyonların önemli bir kısmında yeterli veri alımının yapılmamış olması. Yeterli veri alımının olmadığı 37 ildeki istasyonların çevresinde yaşayan 20 milyon kişinin solduğu hava kalitesine dair veri eksikliği nedeniyle yorum yapılmakta zorlanılmaktadır.
Bozoğlu bölgede solunan havanın kirlilik durumu tespitine yönelik önerileri dile getirdi: “2019 yılında yeterli veri oluşturulması adına ölçüm istasyonlarının bakım ve kalibrasyonuna daha da özen gösterilmesini öneriyoruz. Ayrıca oldukça tehlikeli olan ve doğrudan akciğerleri etkileyen PM2,5 kirletici ölçümlerinin bütün istasyonlara yaygınlaştırılarak ölçümünün yapılması ivedi bir ihtiyaçtır.”
Türkiye’nin havası en kirli illeri
Kirlilik parametrelerinin tamamında sınır değeri aşan iller arasında büyükşehirlerimizin geldiği görülmektedir.
İstanbul, Ankara, İzmir, Adana, Bursa, Mersin, Kocaeli, Edirne ve Erzurum’da hava kirliliği devam etmektedir. Bu kentlerde PM10, PM2,5, SO2, NO2, NOx değerleri açısından kirlilik yaşanmaktadır. Vatandaşlarımızın yoğun yaşadığı bu kentlerde acil önlemlere ihtiyaç duyulmaktadır.
PM10 verilerine göre Türkiye’de havası en kirli şehirler:
İstanbul, Ankara, İzmir, Adana, Bursa, Erzurum, Ağrı, Iğdır, Kahramanmaraş, Manisa, Mersin geliyor.
PM2,5 ölçümü yapılan bütün istasyonlarda ise İstanbul, Ankara, Zonguldak, Çorum, Amasya, Sivas, Erzincan, Erzurum, Edirne, Sakarya, Bursa sınır değerin aşıldığı tespit edildi. İzmir dahil Türkiye’nin yarısından fazlasında ölçüm yapılmamaktadır.
İstasyonlarda ölçümleri yapılan diğer kirlilik kaynaklarına dair (SO2, NO2, NOx, CO ve O3) değerlendirilen verilere göre ise, bu kirleticilerin tamamı için istasyonların yarısından fazlasında güvenli veri alımının olmadığı belirlendi.
Örneğin solunum yolu hastalıkları, asit yağmurları gibi sağlık etkilerine yol açan SO2 (kükürt dioksit) ölçümlerinin yapılamadığı il ve ilçelerde yaklaşık 30 milyon kişi yaşamaktadır.
Ölçümlerin yapılabildiği ve kirlilik seviyesinin sınır değerlerin üzerinde çıktığı illerin başında ise İstanbul – Sutanbeyli, Adana, Edirne – Keşan, Ağrı – Doğubeyazıt, Kahramanmaraş, Yozgat, Manisa, Hakkari, Bitlis, Şanlıurfa ve Karabük gelmektedir.
Saatlik ve günlük NO2 azot dioksit) ölçümü yapan ve güvenli veri alınan istasyon verileri göre Türkiye’deki en kirli bölge;
Adana-Doğankent, Amasya – Şehzade, Ankara Çankaya, Demetevler, Sıhhiye, Artvin – Hopa, Bursa – Beyazıt, Çorum – Bahabey, Erzincan, Erzurum, İstanbul Aksaray, Beşiktaş, Çatladıkapı, Esenler, Göztepe, Kadıköy, Kartal, Mecidiyeköy, Selimiye, Şirinevler, Ümraniye, Üsküdar, İzmir – Şirinyer
NOx (azot oksit) verilerine göre en kirli iller;
İstanbul, Ankara, Adana, Amasya, Balıkesir, Çorum, Edirne, Erzincan, Erzurum, Eskişehir Odunpazarı, Iğdır, İzmir Şirinyer, Karabük, Tekirdağ, Bursa, Kayseri, Kocaeli ve Samsun olarak ortaya çıkıyor. İstasyonların yüzde 57’sinde güvenli O3 (ozon) verisinin alınmadığına dikkat çekiyor.
Türkiye’nin havası son 15 yıldır Avrupa’dan daha kirli
ÇMO Başkanı Dr. Baran Bozoğlu; “Türkiye Hava Kirliliği Raporu kapsamında analiz edilen uydu gözlemleri Türkiye atmosferindeki partikül maddelerin, son 15 yıl içinde Avrupa’ya göre hep yüksek seviyelerde ölçüldüğünü gösteriyor. Başka bir deyişle, Türkiye atmosferi partikül maddeler açısından Avrupa’ya göre daha kirli olup, bu kirlilik 2018 yılında, Avrupa’ya göre yüzde 33,4 oranında daha fazladır. Avrupa atmosferindeki partikül maddeler son 15 yılda % 14,2 oranında azalırken, Türkiye’de % 8,4 artış göstermiştir.”
Havası daha az kirli olan iller
Artvin, Ardahan, Tunceli, Gümüşhane Gemilerçekeği ve Rize Ardeşen’in havasının diğer bölgelere göre daha az kirli olduğu raporda yer almaktadır. Bozoğlu: “2018 verilerini incelediğimizde bu illerin diğer illere göre daha az hava kirliliği yaşadığını gördük. Coğrafi konumlarının da etkili olduğunu düşünüyoruz.”
Belediye Başkan Adaylarına Çağrı
Raporu bir basın toplantısı ile kamuoyuyla paylaşan Çevre Mühendisleri Odası Başkanı Baran Bozoğlu Türkiye’nin neredeyse tamamında hava kirliliği problemi yaşandığına dikkat çekerek bu kirliliğin nedenlerine değindi: “Hatalı kentleşme politikası, temiz hava sağlayacak hava koridorlarına çok katlı binaların yapılması, kent merkezlerinde yeşil alan miktarının azalması, toplu taşımanın yetersizliği ve ısınma amaçlı kömür tüketimi kentlerde ana kirlilik unsurları olarak karşımıza çıkarken, Türkiye’nin birçok yerinde termik santraller nedeniyle ciddi hava kirliliği problemleri yaşandığını görmekteyiz. Veriler termik santrallerin olduğu bölgelerde hava kirliliğinin artarak devam ettiğini gözler önüne sermektedir.”
Son olarak belediye başkan adaylarına çağrıda bulunan Bozoğlu sözlerini şöyle noktaladı: “31 Mart’ta yapılacak yerel yönetim seçimlerinde hedeflerini ve projelerini açıklayan muhtar, belediye meclis üyesi ve belediye başkan adaylarının hava kirliliğine çözüm üretecek politikaları ve somut çözüm önerilerini ön plana çıkartması çözüm için önemli bir adım olacaktır.”
| Kirletici | Ana Kaynağı | Etkisi |
| Kükürtdioksit (SO2) | Fosil Yakıt Yanması, Taşıt Emisyonları | Solunum Yolu Hastalıkları, Asit Yağmurları |
| Azotoksitler (NOX) | Taşıt Emisyonları, Yüksek Sıcaklıkta Yakma Prosesleri | Göz Ve Solunum Yolu Hastalıkları, Asit Yağmurları |
| Partikül Madde (PM) | Sanayi, Taşıt Emisyonları, Fosil Yakıt Yanması, Tarım Ve İkincil Kimyasal Reaksiyonlar | Kanser, Kalp Problemleri, Solunum Yolu Hastalıkları, Bebek Ölüm Oranlarında Artış |
| Karbonmonooksit (CO) | Eksik Yanma Ürünü, Taşıt Emisyonları | Kandaki Hemeglobin İle Birleşerek Oksijen Taşınma Kapasitesinde Azalma, Ölüm |
| Ozon (O3) | Trafikten Kaynaklanan Azot Oksitler ve Uçucu Organik Bileşiklerin (VOC) Güneş Işığıyla Değişimi | Solunum Sistemi Problemleri, Göz Ve Burunda İritasyon, Astım, Vücut Direncinde Azalma |
PM10 değerleri
| Kirletici | Ölçüm Periyodu | Dünya Sağlık Örgütü Limit Değeri |
| PM10 | 24 saatlik | 50µg/m3 |
| yılllık | 40µg/m3 |
PM2,5 değerleri
| Kirletici | Ölçüm Periyodu | Dünya Sağlık Örgütü Limit Değeri |
| PM2,5 | 24 saatlik | 25µg/m3 |
| yılllık | 10µg/m3 |
NO2 değerleri
| Kirletici | Ölçüm Periyodu | Dünya Sağlık Örgütü Limit Değeri |
| NO2 | saatlik | 200µg/m3 |
| yılllık | 40µg/m3 |
NOx değerleri
| Kirletici | Ortalama Süre | Limit Değer |
| NOx | yıllık | 30µg/m3 |
SO2 değerleri
| Kirletici | Ortalama Süre | Dünya Sağlık Örgütü Limit Değeri |
| SO2 | saatlik | 350µg/m3 |
| 24 saatlik | 125µg/m3 | |
| Yıllık | 20µg/m3 |
İstanbul havası en kirli ilçeler – PM10 değerleri:
Ankara havası en kirli ilçeler – PM10 değerleri:
İzmir havası en kirli ilçeler – PM10 değerleri:
