Kara delik görüntüsü ilk kez paylaşıldı: Tarihe geçen fotoğraf!

Bilim dünyasının heyecanla beklediği açıklama yapıldı. Bugüne kadar ilk kez çekilen kara delik (black hole) fotoğrafı kamuoyu ile paylaşıldı. İşte o görüntüler…

Avrupa Güney Gözlemevi bugün uzay ile ilgili çığır açacak bir basın toplantısı düzenledi. Bilim dünyasında çığır açacak bir gelişme yaşandı. ABD Ulusal Bilim Vakfı’na bağlı ve Avrupa Birliği fon destekli astrofizikçiler; bugün yaptıkları açıklama ile kara deliğin varlığının kanıtlandığını belirterek efsanelere konu olan kara deliğin fotoğrafını yayınladılar.

ABD Ulusal Bilim Vakfı, 2012 yılında kara deliğin çevresini gözlemlemek için kurulan Avrupa Birliği (AB) destekli Event Horizon Teleskobu‘ndan (EHT) elde edilen kara delik fotoğrafları ve araştırma sonuçlarını Brüksel Avrupa Birliği Komisyonundan dünyayla paylaştı.


ABD Ulusal Bilim Vakfı’na bağlı ve Avrupa Birliği fon destekli astrofizikçiler, kara deliğin çevresini gözlemlemek için kurulan Event Horizon Teleskobu’ndan (EHT) elde edilen kara delik fotoğrafını ve araştırma sonuçlarını; Avrupa Komisyonu Bilimsel Araştırma ve İnovasyon Komiseri Carlos Moedas ve 5 bilim insanı tarafından düzenlenen basın toplantısında açıkladı.

Bilim insanları arasında Nijmegen Radboud Üniversitesinden Heino Falcke, Frankfurt Goethe Üniversitesinden Luciano Rezzolla ve Planck Radyo Astronomi Enstitüsünden Michael Kramer gibi isimler yer aldı.

Kara delik fotoğrafı ilk kez paylaşıldı

Uluslararası Olay Ufku Teleskobu projesi kapsamında bir araya gelen bilim adamları, Dünya’ya 53 milyon ışık yılı mesafedeki Başak (Virgo) takım yıldızındaki M87 Galaksi’sinin merkezindeki süper masif kara deliğin fotoğrafını yayımladı. Fotoğrafta kara deliğin “olay ufku” olarak adlandırılan, kütle çekiminin en güçlü olduğu eşik bölgesi görülebiliyor.

Avrupalı bilim insanlarının katkısı sayesinde, kara deliklerin varlığının sadece teorik olmaktan çıktığını ifade eden Avrupa Komisyonu Bilimsel Araştırma ve İnovasyon Komiseri Carlos Moedas, dünyanın çeşitli ülkeleriyle yürütülen ortaklaşa çalışmaların potansiyelinin ilerletebilineceğine dikkat çekti.

Tarihe geçen o fotoğraf:

Gerçek bir kara delik fotoğrafı ilk kez paylaşıldı.
Gerçek bir kara delik fotoğrafı ilk kez paylaşıldı.

Basın toplantısında söz alan Avrupa Araştırma Konseyinin Başkanı Profesör Jean-Pierre Bourguignon ise bu ilham verici keşfi yapan ve bilginin sınırlarını zorlayan dünya çapındaki bilim insanları tebrik etti. Bourguignon ayrıca AB’nin de finansman açısından verdiği destek için memnun olduklarını vurguladı.

Kara delik nedir?

Kara delik, astrofizikte çekim alanı her türlü maddesel oluşumun ve ışınımın kendisinden kaçmasına izin vermeyecek derecede güçlü olan kütlesi büyük bir kozmik cisimdir. Kara delikler Einstein’ın genel görelilik (izâfiyet) kuramıyla tanımlanmışlardır. Doğrudan gözlemlenememekle birlikte, çeşitli dalga boylarını kullanan dolaylı gözlem teknikleri sayesinde keşfedilmişlerdir.

Kara delik, astrofizikte, çekim alanı her türlü maddesel oluşumun ve ışınımın kendisinden kaçmasına izin vermeyecek derecede güçlü olan, kütlesi büyük bir kozmik cisimdir. Kara delik, uzayda belirli nicelikteki maddenin bir noktaya toplanması ile meydana gelen bir nesnedir de denilebilir.


Bu tür nesneler ışık yaymadıklarından kara olarak nitelenirler. Kara deliklerin, “tekillik”leri dolayısıyla, üç boyutlu olmadıkları, sıfır hacimli oldukları kabul edilir. Karadeliklerin içinde zamanın ise yavaş aktığı veya akmadığı tahmin edilmektedir. Kara delikler Einstein’ın genel görelilik kuramıyla tanımlanmışlardır. Doğrudan gözlemlenememekle birlikte, çeşitli dalga boylarını kullanan dolaylı gözlem teknikleri sayesinde keşfedilmişlerdir.

Bu teknikler aynı zamanda çevrelerinde sürüklenen oluşumların da incelenme olanağını sağlamıştır. Örneğin, bir kara deliğin potansiyel kuyusunun çok derin olması nedeniyle yakın çevresinde oluşacak yığılma diskinin üzerine düşen maddeler diskin çok yüksek sıcaklıklara erişmesine neden olacak, bu da diskin (ve dolaylı olarak kara deliğin) yayılan x-ışınları sayesinde saptanmasını sağlayacaktır.

Günümüzde, kara deliklerin varlığı, ilgili bilimsel topluluğun (astrofizikçiler ve kuramsal fizikçilerden oluşan) hemen hemen tüm bireyleri tarafından onaylanarak kesinlik kazanmış durumdadır.

Kara delik kavramı ilk kez nasıl ortaya çıktı?

Kara delik kavramı ilk olarak 18. yüzyıl sonunda, Newton’un evrensel çekim kanunu kapsamında doğmuştur denebilir. Fakat o dönemde mesele yalnızca “kaçış hızı” ışık hızından daha büyük olmasını sağlayacak derecede kütleli cisimlerin var olup olmadığını bilmekti.

Dolayısıyla kara delik kavramı ancak 20. yüzyılın başlarında ve özellikle Albert Einstein’ın genel görelilik kuramının ortaya atılmasıyla fantastik bir kavram olmaktan çıkmıştır. Einstein’ın çalışmalarının yayımlanmasından kısa süre sonra, Karl Schwarzschild tarafından, “Einstein alan denklemleri”nin merkezî bir kara deliğin varlığını içeren bir çözümü yayımlanmıştı.

Bununla birlikte kara delikler üzerine ilk temel çalışmalar, varlıkları hakkındaki ilk sağlam belirtilerin gözlemlerini izleyen 1960’lı yıllara dayanır. Kara delik içeren bir cismin ilk gözlemi, 1971’de Uhuru uydusu tarafından yapıldı.

Uydu Kuğu takımyıldızının en parlak yıldızı olan Cygnus X-1 çift yıldızında bir X ışınları kaynağı olduğunu saptamıştı. Fakat “kara delik” terimi daha önceden, 1960’lı yıllarda Amerikalı fizikçi John Wheelervasıtasıyla ortaya atılmıştı. Bu terimin terminolojiye yerleşmesinden önce ise kara delikler için “Schwarzschild cismi” ve “kapalı yıldız” terimleri kullanıldı.


Kaynaklar:

NASA’dan uyarı: Güneş uykuda, Mini Buzul Çağı başlıyor!


Editor
İndigo Dergisi Haber Merkezi | İndigo Dergisi, 18 yıldır yayın hayatında olan bağımsız bir medya kuruluşudur. İlkelerinden ödün vermeden tarafsız yayıncılık anlayışı ile çalışmaktadır. 2005 yılında kurulan İndigo Dergisi, indigodergisi.com web sitesi üzerinden tamamen dijital ortamda günlük yayın yapmaktadır. Aynı zamanda Türkiye’nin ilk internet haber dergisi olmakla birlikte, tüm yayın kadrosu ve okurlarıyla birlikte sürekli gelişmektedir. İndigo Dergisi’nin amacı; gidişatı ve tabuları sorgulayarak, kamuoyu oluşturarak farkındalık yaratmaktır. Vizyonu; okuyucularında sosyal sorumluluk bilinci geliştirerek toplumun olumlu yönde değişimine katkıda bulunmaktır. Temel değerleri; dürüst, sağduyulu, barışçıl ve sosyal sorumluluklarının bilincinde olmaktır. İndigo Dergisi, Türkiye’nin saygın İnternet yayınlarından biri olarak; iletişim özgürlüğünü halkın gerçekleri öğrenme hakkı olarak kabul etmekte; Basın Meslek İlkeleri ve Türkiye Gazetecileri Hak ve Sorumluluk Bildirgesi’ne uymayı taahhüt eder. İlaveten İnsan Hakları Evrensel Beyannamesi’ni benimsemekte ve yayın içeriğinde de bu bildiriyi göz önünde bulundurmaktadır. Buradan hareketle herkesin ırk, renk, cinsiyet, dil, din, siyasi veya diğer herhangi bir milli veya içtimai menşe, servet, doğuş veya herhangi diğer bir fark gözetilmeksizin eşitliğine ve özgürlüğüne inanmaktadır. İndigo Dergisi, Türkiye Cumhuriyeti çıkarlarına ters düşen; milli haysiyetimizi ve değerlerimizi karalayan, küçümseyen ya da bunlara zarar verebilecek nitelikte hiçbir yazıya yer vermez. İlkelerinden ödün vermeyen şeffaf yayıncılık anlayışını desteklemektedir. Herhangi bir çıkar grubu, örgüt, ideoloji, politik veya dini; hiçbir oluşumun parçası değildir. Köşe yazarlarımızın yazdıkları fikirler, kendi özgür düşünceleridir; İndigo Dergisi yayın politikası dahilinde değerlendirilir ve yayın ilkeleri ile çelişmediği müddetçe, düşünce ve ifade özgürlüğünü teşvik ederek yayına alınır. İndigo Dergisi, sunduğu tüm bilgilerin doğruluğunu teyit ve kontrol eder; bu bilgilerin geçerliliğine son derece önem verir.