İklim kriziyle mücadele devam ederken bilim insanları da yıllar süren çabalardan sonra sıfır karbonlu güç üretmeyi başardılar. Birleşik Avrupa Torusu (Joint European Torus – JET) olarak adlandırılan güç kaynağı hem şekliyle hem de Güneş’in ısı yayma sürecine benzeyen sistemiyle dikkat çekiyor.
İnsan yapımı Güneş: Birleşik Avrupa Torusu
Dünya iklim krizi ile mücadele ederken, raporlar sera gazı emisyonları konusunda alarm vermişken bilim dünyası da daha doğal bir enerji için arayışa devam ediyor.
Son olarak Birleşik Krallık’tan bilim insanları nükleer füzyon enerjisi üretmeyi başardılar. Geçen yıl 21 Aralık’ta Oxford yakınlarındaki İngiliz Culham köyünde çalışan bilim insanları, dev bir halka şeklindeki makine ile beş saniyede rekor kıran 59 megajul sürekli füzyon enerjisi üretmeyi başardılar.
Gelecek için umut oldu
EUROfusion CEO’su Tony Donné bir basın toplantısında, “Deneyimiz ilk kez, gelecekteki füzyon santralleri için planlanan yakıt karışımının tamamen aynısını kullanan sürekli bir füzyon sürecine sahip olmanın mümkün olduğunu gösterdi” dedi.
Avrupa genelinde 4.800 uzman, öğrenci ve personeli içeren bir konsorsiyum olan EUROfusion, projeyi Birleşik Krallık Atom Enerjisi Kurumu ile ortaklaşa yürüttü. Avrupa Komisyonu da finansmana katkıda bulundu.
Binlerce eve güç sağlayabilir
Deneyde kullanılan Birleşik Avrupa Torusu isimli güç kaynağının çörek şekli de ayrıca dikkat çekti:
Cambridge Üniversitesi Mühendislik Bölümü’nden Tony Roulstone üretilen füzyonun yaklaşık bir rüzgar türbini ile aynı olduğunu ve bir evin enerjisine bir gün boyunca güç sağlayabileceğini söyledi: “Fakat tekrar tekrar üretilirse, binlerce eve güç sağlayabilir.”
Imperial College London’da nükleer malzeme araştırmacısı olan Mark Wenman, yaptığı açıklamada deneyin sonuçlarının heyecan verici olduğunu ve füzyon enerjisinin artık uzak gelecek için bir hayâl olmadığını, deneyin bunu gerçekleştirmenin mümkün olduğunu gösterdiğini söyledi.
Sonuçlar umut verici olsa da nükleer füzyonda günlük bir enerji kaynağı olarak ustalaşmak hala çok uzak bir ihtimal. Roulstone, “Sonuçlar etkileyici ve deneyler ilerledikçe muhtemelen daha iyi olacak. 12 MW yüksek güç üretiyorlar, ancak şu anda sadece beş saniye için. Gerekli olan çok daha uzun füzyon yanması” dedi.
Nükleer füzyon nedir?
Nükleer füzyon, iki veya daha fazla atomun daha büyük bir atomda birleştirilmesi demek ve süreç sonunda da ısı olarak muazzam miktarda enerji açığa çıkıyor.
Günümüzde kullanılan nükleer enerji ise atomları kaynaştırmak yerine parçalamaya dayanan, fisyon adı verilen farklı bir süreçle oluşturuluyor. Ancak bu süreç, on binlerce yıl boyunca radyoaktif kalabilen atıklar yaratıyor. Ayrıca, Japonya’nın 2011 yılında yaşadığı Fukushima felaketi gibi kazaların yaşanması tehlikesini taşıyor.
Füzyon ise çok daha güvenilir, az atık üreten ve deniz suyundan çıkarılan elementler de dahil olmak üzere doğal kaynaklı yakıt gerektiriyor. Çalışma şekli Güneş’in ısı yayma şekline benzetiliyor. Bu da dünya iklim kriziyle karşı karşıya kalmışken onu çok daha çekici hale getiriyor.
Hükümetlerarası İklim Değişikliği Paneli’nin (IPCC) en son raporu, küresel ısınmayı kontrol altında tutmak için dünyanın bu on yılda sera gazı emisyonlarını neredeyse yarıya indirmesi ve 2050 yılına kadar sıfır net emisyona ulaşması gerektiğini gösteriyor.
