İstanbul’un simge yapılarından olan Kız Kulesi’nin restorasyon çalışmaları Kültür ve Turizm Bakanlığı tarafından geçen yıl eylül ayında başlamıştı. Son zamanlarda tarihi kuleye kamuflaj uygulaması merak uyandırdı. Vatandaş kamerasına yansıyan son görüntüler sosyal medyada gündem olurken bakanlıktan konuyla ilgili açıklama geldi.
Yakın zamanda bir vatandaşın kamerasına yansıyan görüntülerde kamuflaj altındaki tarihi kulenin son hali görüldü.
Görüntüleri kayıt altına alan vatandaşın, kamuflajdan arkadaki geminin görüldüğüne vurgu yaparak, “Dümdüz geçti yani vapur aradan” dediği, yanındaki kişinin ise “Ben de görüyorum” diye yanıt verdiği görülüyor.
Kısa sürede sosyal medyada gündem olan görüntülerin ardından, yetkililerden art arda açıklamalar geldi.
https://twitter.com/umutoguz/status/1566130817671249923
“Külah kısmı yapıdan uzaklaştırılıyor”
Kültür Varlıkları ve Müzeler Genel Müdürlüğü’nden yapılan açıklamada, “1940’lı yıllarda kız kulesinde yaşanan yangın sonrasında yapılmış olan betonarme eklenti, alanında uzman isimler olan Prof. Dr. Zeynep Ahunbay, Prof. Dr. Feridun Çılı, Han Tümertekin ile İstanbul Teknik Üniversitesi ve Fatih Sultan Mehmet Vakıf Üniversitesi tarafından hazırlanan yapının depreme karşı dayanımının olmadığına ilişkin raporlar ve yine danışman hocalarımızın kontrollüğünde hazırlanan projeler doğrultusunda evrensel koruma ilkelerine bağlı kalarak külah kısmı yapıdan uzaklaştırılmakta, özgün malzemesine uygun olarak yapılmasına yönelik çalışmalar devam etmekte olup restorasyona ve Kız Kulesine ilişkin tüm belgeler ve gelişmeler https://kizkulesi.com sitesinden tüm halkımızla paylaşılmaktadır. 2023 yılında, Cumhuriyetimizin 100. yaşında, Kız Kulesi, tarihi ve abidevi değerine uygun şekilde, bir anıt eser ve müze olarak hizmet verecektir” denildi.
RAPOR PAYLAŞILDI
Öte yandan Kültür ve Turizm Bakanlığı tarafından mimari teknik rapor paylaşıldı. Raporda şu tespitler yer alıyor.
• Kız Kulesi’nin kargir ve betonarme bölümlerinin durumu ve onarım önerileri hakkında ITO ve FSM Vakıf Üniversitesi uzmanları tarafından hazırlanan teknik raporlar birçok soruna ışık tutmaktadır. Genel olarak uygun bulduğumuz raporlarla ilgili görüşlerimiz özetlenerek aşağıda sunulmuştur.
• Kulenin üst kesimindeki betonarme eklerin, korozyona uğramış olmaları ve yapısal güvenliklerinin bulunmaması nedeniyle kaldırmaları istenmektedir. 1940’larda yapılan betonarme döşeme, merdiven ve çatının yarattıkları riskler dolayısıyla kaldırılmaları uygun bir öneridir. Sökülen öğelerin, hazırlanacak restitüsyon projesine göre, aslına uygun biçimde, ahşap kullanılarak yapılması konusundaki öneriler olumludur.
• Kulenin doğusuna 19. yüzyılda eklenmiş olan tek katlı bölümün 1999-2000 yılı onarımı sırasında betonarme olarak yenilenmesi olumsuz olarak değerlendirilmiştir. Bu yapının geleneksel yöntemlerle yeniden yapılması önerisini olumlu bulmakta birlikte, karar vermeden önce, söz konusu yapının yıkım öncesi durumuna ilişkin verilerin rekonstrüksiyon için yeterli olup olmadığının ve şu andaki onarım bütçesinin olanaklarının gözden geçirilmesinin uygun olacağını düşünmekteyiz.
ITC/ uzmanlarının raporunda Kule’yi dıştan saran çelik kuşaklarla ilgili değerlendirme önemli bilimsel veriler içermektedir. Kuşaklamanın Kule’nin güvenliğine bir katkı sağlamadığı görüşü dikkat çekicidir. Böylece genel görünüşü olumsuz etkileyen çelik elemanların daha fazla beklemeden sökülüp kaldırılmasına olanak sağlanmaktadır
• ITO raporunda Kule’nin üç döşeme seviyesinden geçirilecek paslanmaz çelik gergilerle sağlamlaştırılması önerisi, duvarların birbirine bağlanması açısından olumludur.
• Uzmanların kargir duvarların içinde yer alan ve çürümüş ahşap hatıllarla yenilenmesi konusundaki önerileri de dikkate alınmalıdır. Duvarlardaki boşluklarla ilgili araştırma henüz tamamlanamadığından, hatıl boşluklarının georadar incelemelerinde ne ölçüde görüldüğünü bilmiyoruz. Mevcut hatılların sıklığından hareketle, hatılların seviyeleri ve durumları hakkında ayrıntılı bilgi edinilmelidir. Hatıl yerlerinin araştırılmasından sonra, çürüdüğü saptanan hatılların yenilenmesi için emprenye ahşap kullanılarak çalışmalar yürütülmelidir.
• Geleneksel yapılarda hatıllar duvarların iç ve dış yüzleri boyunca yerleştirilir ve `peşttivan’ denilen ara bağlantılarla birleştirilirler. ITO raporundaki Şekil 22’deki kesitte tek bir batıl gösterilmiştir. Bu çizim araştırmalar ışığında gözden geçirilmelidir.
• Duvarlardaki çatlak ve boşluklara enjeksiyon yapılması önerisi olumludur. Georadar araştırmalarının boşlukların dağılımı ve boyutları hakkında ayrıntılı bilgi sağlamasıyla bu konuda daha ayrıntılı karar vermek mümkün olacaktır. Çatlakların çevrelerinin onarımı, iyileştirilmesi konusunda ITO ekibi tarafından önerilen plastik onarım ve yenileme önerilerinin de mevcut duvarların durumu ışığında gözden geçirilmesi uygun olacaktır. özellikle kesme taş tekniğinde olmayan duvarlardaki çatlakların Şekil I 7’de gösterildiği gibi onarılması mümkün değildir. Cephelerde görülen düşey çatlakların ayrıntılı olarak ele alınarak öneri geliştirilmesi uygun olacaktır.
• Ustaların derzleme teknikleri hakkında eğitilmesi, boşalmış derileri duvara sağlamlaştırılmasına özen göstererek elle doldurulmaları tercih edilmelidir.
Kız Kulesi, 18. yüzyılın Kule-i Duhter’inde onarımda sökülen bölümleri 2016 fotoğrafı üzerinde anlatmak istedim.
1 ve 2 numaralı kısımlar 1940 onarımında betonarmeye çevrildiği için sökülmüşler ve ahşap olarak tekrar inşa edilecekler. 3 numaralı çatı ise muhdes, inşa edilmeyecek pic.twitter.com/NuDcRtVHlY
— Seda Özen Bilgili (@Seda_Ozen) September 3, 2022
Kız Kulesi ile ilgili Müzeler Genel Müdür Yardımcısı:
Raporlar doğrultusunda ömrünü doldurmuş betonarme aksam, yapıdan uzaklaştırılmakta özgün malzemesiyle ve evrensel koruma ilkelerine uygun şekilde yapılmaktır.
Kız Kulesi’nde restoran olmayacak Müze olarak işlevlendirilecek. pic.twitter.com/zAXedBT07M
— ibrahim Haskoloğlu (@haskologlu) September 3, 2022
