Kadınlarda en sık görülen kanserler arasında yer alan rahim ağzı kanseri her geçen gün artış gösteriyor. Rahim ağzı kanserinin erken dönemde belirti vermemesi ve yavaş gelişmesi sebebiyle rutin tarama programları bu hastalıkla etkin mücadele açısından büyük önem taşıyor.
Cinsel yolla bulaşan Human Papiloma Virüsün (HPV) neden olduğu rahim ağzı kanserinden korunmak için HPV aşısı yapılması gerekiyor. Ancak toplumda HPV aşılarıyla ilgili yanlış bilgiler, aşı konusunda gereken özenin gösterilmemesine ve hastalığın yaygınlaşmasına yol açabiliyor. Memorial Bahçelievler Hastanesi Jinekolojik Onkoloji Bölümü’nden Doç. Dr. Veysel Şal, HPV aşılarıyla ilgili bilinmesi gerekenleri anlattı.
Erkeklerde de kansere neden oluyor
Her yıl yaklaşık 500 bin kadına rahim ağzı kanseri tanısı konulmaktadır. Genellikle cinsel temas yoluyla bulaşan ve rahim ağzı kanserlerinin neredeyse tümünden sorumlu olan HPV, kadınlarda genellikle çok belirti göstermez ve oldukça bulaşıcıdır. Çoğu kadın, hayatının bir döneminde karşılaştığı HPV virüsünü kendi vücut savunma sisteminin yardımı ile yener. Bazı HPV virüsleri ise bu savunma sisteminden güçlü çıkar ve rahim ağzı kanserine neden olabilir. Erkeklerde ise ağız, yutak, anüs ve penis kanseri ile genital bölgede siğillere neden olmaktadır.
Daha önce geçirmiş olmanız tekrar yakalanmayacağınız anlamına gelmiyor
HPV virüsü kaybolup yeniden bulaşabilen bir virüstür. HPV geçirdikten sonra bağışıklık oranları maalesef yüksek değildir. Bu nedenle korunma önlemleri arasında aşı önemli bir yer tutmaktadır.
HPV aşıları hakkında bilmeniz gereken 13 gerçek
- HPV aşıları tüm dünyada 15 yıla yakın süredir kullanımdadır.
- İlk çıktıklarında 2’li ve 4’lü yani en sık görülen HPV türlerinin 2’sinden veya 4’ünden koruyan aşılar bulunmaktaydı ancak son yıllarda 9’lu türleri çıkmıştır.
- Ülkemize henüz 9’lu aşı gelmemiştir. Türkiye’de şu an için 4’lü kullanılmaktadır ancak çapraz koruma özelliğinden dolayı 4’lü ve 9’lu aşı sonuçlarının aynı olduğu görülmektedir.
- 100’ün üzerinde ülke HPV aşılarını ulusal aşı programı kapsamında rutin olarak uygulamaktadır.
- 9-15 yaş arasındaki kadınlarda ve erkeklerde aşı önerilmektedir. Özellikle bu yaş döneminde 2 doz yapılmaktadır, 0 ve 6. ayda yapılır.
- 15 yaş üzerinde ise 26 yaşına kadarki döneme kadar HPV aşısı önerilmektedir.
- Şu an ABD’de 45 yaş altında herkese tek doz önerilmektedir.
- Avrupa Birliği ülkeleri ve Dünya Sağlık Örgütü’ne göre 15 yaşından sonraki dönemde 0, 2 ve 6. ayda olmak üzere 3 doz önerilmektedir.
- Genelde bir üst sınır yaş yok ancak yaş arttıkça aşının etkinliği azalmaktadır.
- Aşı öncesinde HPV’nin varlığı veya yokluğu önemli değildir. Çünkü %90 geçici bir enfeksiyondur, %10 kalıcıdır. HPV pozitif olan kişiler de aşı olabilir, negatif olması şart değildir. Bu nedenle HPV aşısı yapmadan önce herhangi bir test yapmaya gerek yoktur.
- 1-5 yaş arası erkeklerde aşı önerilmektedir. 15 yaşından sonraki dönemlerde belli durumlarda yapılabilmektedir ancak 15 yaşından sonra her erkeğe yapılmamaktadır.
- HPV aşısı tıpkı diğer aşılardaki gibi ölü bir aşıdır. HPV’nin dış bölgesindeki protein yapısı aşı olarak verilir, yani ölü hücreler verilir ve buna karşı antikor oluşturulur.
- HPV’ye bağlı kanser öncesi lezyon oluşan bir grup üzerinde yapılan bir araştırmada, grubun bir kısmına tedavi sonrası aşı uygulanırken, diğer kısmına uygulanmamıştır ve aşı yapılan grupta HPV kanseri nüksünün yaklaşık 3 kat daha az olduğu görülmüştür. Bu nedenle HPV aşısının oluşacak lezyonların tekrarlama riskini azalttığı da kanıtlanmıştır.
Rahim ağzı kanserinden korunmak için;
- Doktor kontrollerini ihmal etmeyin.
- Düzenli smear testlerinizi yaptırın.
- HPV aşılarını doktor kontrolünde yaptırın.
- Cinsel yolla bulaşabilecek hastalıklara karşı tedbirli olun. Çok eşlilikten kaçının.
- Sigara ve tütün ürünlerinden uzak durun.
- Bağışıklık sisteminizi güçlendirin.
- Sağlıklı beslenin.
- Obeziteye karşı önlem alın.
