Sporda yolsuzluk ve suç vakalarıyla baş etmede kolluk kuvvetlerinin ve ceza adaleti yetkililerinin oynayabileceği önemli rol son yıllarda giderek arttı. Artık yalnızca sporla ilgilenen paydaşları etkileyen bir sorun olarak görülmüyor; bu tehditlerin kapsamlı bir şekilde ele alınması gerektiği artık ulusal, bölgesel ve uluslararası düzeyde yaygın olarak kabul ediliyor.
Bunu akılda tutarak Sporda Yolsuzluğa Karşı Uluslararası Ortaklık (IPACS), kolluk kuvvetleri ile ceza adaleti otoriteleri ve spor organizasyonları arasındaki işbirliğini güçlendirecek mekanizmalar geliştirmek ve zayıflatan boşlukları tespit etmek için bir Görev Gücü 4 oluşturdu (1).
Mayıs 2016’da Londra’da düzenlenen Yolsuzlukla Mücadele Zirvesi‘nde verilen taahhütlerin ardından, Sporda Yolsuzluğa Karşı Uluslararası Ortaklık (IPACS) 2017’nin başlarında kuruldu.
IPACS, “uluslararası sporları bir araya getirmeyi” amaçlayan çok paydaşlı bir girişimdir. Kuruluşlar, hükümetler, hükümetler arası kuruluşlar ve diğer ilgili paydaşlar spor etrafında, yolsuzluğu ortadan kaldırmaya ve iyi yönetişim kültürünü teşvik etmeye yönelik çabaları güçlendirmek ve desteklemek amacıyla toplanmaktadırlar. IPACS’ın kurucu ortakları, Uluslararası Olimpiyat Komitesi (IOC), Birleşik Krallık Hükumeti, Ekonomik İşbirliği ve Kalkınma Örgütü (OECD), Avrupa Konseyi ve Birleşmiş Milletler Uyuşturucu ve Suç Ofisi’dir (UNODC). Ortaklığa olan ilgi, kuruluşundan bu yana önemli ölçüde arttı ve amaçları ve çalışma programları çok sayıda uluslararası etkinlikte tartışıldı. Sporda yolsuzluğun dahil edilmesi ve 2019-2021 G20 Yolsuzlukla Mücadele Eylem Planının bir parçası olarak IPACS’ı destekleme taahhüdü, girişimin uluslararası tanınırlığının örneklerinden biridir. IPACS’in spordaki yolsuzluğun dört spesifik alanını ele almak için eyleme dönüştürülebilir çözümler geliştirme çabalarına odaklanan aşağıdaki görev grupları oluşturulmuştur:
Bunlar;
1. Spor etkinlikleri ve altyapıyla ilgili satın almalarda yolsuzluk riskinin azaltılması;
2.Önce çıkar çatışmalarının yönetilmesine odaklanılarak, büyük spor etkinliklerinin seçiminde bütünlüğün sağlanması;
3.Yolsuzluk riskini azaltmak için iyi yönetişim ilkelerine uyum süreçlerinin optimize edilmesi; ve
4.Kolluk kuvvetleri, ceza adaleti yetkilileri ve spor organizasyonları arasında etkin işbirliğinin geliştirilmesidir.
Ayrıca bu çerçevede Satın Alma Konusuna ilişkin olarak, IOC, OECD’nin desteğiyle, “Büyük uluslararası spor etkinlikleriyle ilgili altyapı ve hizmetlerin satın alınması- Olimpiyat hareketi için iyi uygulamalar ve yönergeler” konulu kılavuz yayınladı (2).
1 Temmuz 2019’da Paris’te düzenlenen Yönlendirme Komitesi Toplantısında yeni bir IPACS Görevi üzerinde anlaşmaya varıldı. Zayıflayan boşlukları tespit etmek ve işbirliğini artıracak mekanizmalar geliştirmek için kolluk kuvvetleri ve ceza adaleti otoriteleri ile spor organizasyonları arasında kuvvet oluşturulmasına karar verildi. Yönlendirme Komitesi ayrıca IPACS Raporunda yer alan öneri ve öncelikleri de kabul etti. Uzman Grup Toplantısı (EGM): Ceza adaleti makamları arasındaki işbirliğini geliştirmeye yönelik tedbirler ve spor organizasyonları ilgili olarak 6 Haziran 2019’da Avrupa Konseyi, GRECO, OECD, INTERPOL, UNODC, UNESCO, AGİT vb. tarafından Viyana’da gerçekleştirildi. Toplantı sonucunda mevcut raporlardan, yayınlardan ve üretilen kılavuz paydaşların bilgisine sunuldu (3).
26 Ekim 2023’te sporun gelişen ortamında, yolsuzluk, özellikle de; Rüşvetin türü önemli bir zorluk teşkil etmesi tezinden yola çıkarak, bu acil soruna yanıt olarak, Sporda Yolsuzluğa Karşı Uluslararası Ortaklık (IPACS), sağlamak üzere; Birleşmiş Milletler Uyuşturucu ve Suç Ofisi (UNODC) ve Uluslararası Olimpiyat Komitesi (IOC) tarafından ortaklaşa olarak, Pratik yaklaşımlar, iyi uygulamalar ve rehberlik içeren “Sporda Rüşvetle Mücadelede Yasal Yaklaşımlar” isimli özel bir klavuz hazırlandı. Yayın, sporda rüşvetle etkili bir şekilde mücadele etmek için yasa yapıcılara, politika yapıcılara, savcılara ve kilit paydaşlara yol göstermektedir (4).
Kılavuz, IPACS Görev Gücü 4 tarafından, yol gösterici ilke olarak Birleşmiş Milletler Yolsuzluğa Karşı Sözleşme (UNCAC) ile birlikte. Spor organizasyonlarından, hükümetlerden, hükümetlerarası kuruluşlardan ve akademik çevreden birçok kişi ve kurumun desteğiyle yürütülen, dünya çapında 180 yargı bölgesindeki hukuki yaklaşımların titiz bir analizine dayanmaktadır. Yeni klavuz 2021’de yayınlanan IPACS raporu “Sporda Rüşvetle Mücadele: İlgili Kanun ve Standartlara Genel Bakış”da toplanan bilgi ve verilere dayanmaktadır (5).
“Sporda Rüşvetle Mücadelede Yasal Yaklaşımlar” isimli Yeni IPACS Klavuzu, bölgesel eğilimleri göstermek amacıyla sporla ilgili bağlamlarda rüşvetle mücadeleye yönelik ulusal düzeydeki çeşitli yasal yaklaşımları ele almaktadır. Aynı zamanda, sporda rüşveti suç sayan özel mevzuatı bulunan veya mevcut rüşvet ve dolandırıcılık karşıtı mevzuatı spor vakalarını ele alacak şekilde uyarlayan yargı bölgelerinin derinlemesine analizini de sağlamaktadır. Kılavuz aynı zamanda etkili mevzuatın geliştirilmesine yardımcı olacak tavsiyeler ve en iyi uygulamaları sunmakta ve raporlama standartları, kurumsal sorumluluk ve zamanaşımı yasaları da dahil olmak üzere sporda rüşvetle mücadelenin kritik yönlerini ele almaktadır.
Klavuz, sporda rüşvetle ilgili olay yerinin anlaşılması ve bununla daha etkili bir şekilde mücadele etmek için istihbarat toplanmasında ileriye doğru atılmış önemli bir adımı temsil etmektedir. Bu aynı zamanda yolsuzluk ve ekonomik suçlarla mücadelede farklı kuruluşların kararlılığını da ortaya koymaktadır (6).
Sporda Yolsuzluğa Karşı Uluslararası Ortaklıklarda yer almak ve bu çalışmalara destek olmak gelecek nesillere temiz bir spor mirası bırakmak anlamı taşımaktadır.
Kaynaklar:
- https://www.ipacs.sport/cross-sector-cooperation
- https://olympics.com/ioc/integrity/international-partnership-against-corruption-in-sport
- https://stillmed.ipacs.sport/media/Images/Ipacs/PDF/task-force/ToR_Task_Force_4.pdf
- https://www.unodc.org/documents/Safeguardingsport/Publications/IPACS_BRIBERY_AND_SPORT_OCT2023.pdf
- https://www.unodc.org/images/Safeguardingsport/Publications/IPACS_TASK_FORCE_4.pdf
- https://www.ipacs.sport/news/supporting-the-fight-against-bribery-in-sport
