Son yıllarda beyin kanaması konusu, sıkça duyduğumuz ve hepimizi tedirgin eden konulardan biridir. Bu konuyu bir bilene soralım ve en güncel halini paylaşalım istedik.
Türkiye’nin en parlak Beyin ve Sinir Cerrahlarından (Nöroşirürji) biri olan; kompleks beyin damar hastalıkları, beyin tümörleri, omurga ve omurilik hastalıkları ile periferik sinir sistemi cerrahisi gibi birçok alanda uzmanlığını sürdüren Prof. Dr. Bora Gürer ile görüştük.
Röportaj: Prof. Dr. Bora Gürer
Prof. Dr. Bora Gürer’e beyin kanamasının ne olduğunu, sebeplerini, belirtilerini, hasarlarını, risklerini, tedavi yöntemlerini, korunma yollarını ve sonuçlarına dair pek çok sorumuzu yönelttik. Bize vakit ayırdığı için kendisine teşekkür ederiz.
Beyin kanaması ne demektir, sebepleri nelerdir?
Beyin kanaması, beyin dokusu içinde veya çevresinde bir damarın yırtılması sonucu kanın beyin içine veya beyin zarları arasına sızmasıdır.
Sebepleri şunlardır:
- Yüksek tansiyon (hipertansiyon)
- Kafa travmaları, özellikle trafik kazaları ve düşmeler,
- Beyin damarlarındaki baloncuklaşmalar (anevrizmalar)
- Kan sulandırıcı ilaç kullanımı
- Beyin tümörleri bazen kanamaya neden olabilir.
- Doğuştan gelen damar yumağı anomalileri kanamaya yol açabilir.
Beyin kanaması teşhisi hangi bilgiler sonucunda konulabilir?
Beyin kanaması teşhisi, hastanın şikayetleri, fizik muayene bulguları ve görüntüleme yöntemleriyle konulur.
Ani ve şiddetli baş ağrısı, bilinç kaybı, kol veya bacaklarda güçsüzlük, konuşma bozukluğu, kusma, görme kaybı gibi belirtiler olabilir.
Nörolojik muayene ile bilinç durumu, refleksler, kas gücü ve diğer beyin fonksiyonları değerlendirilir.
Beyin kanamasından şüphelenilen hastalara beyin tomografisi, MR gibi görüntüleme yöntemleri ile tanı konur.
Beyin damarlarında baloncuk veya başka damar anomalileri olup olmadığını belirlemek için beyin anjiografisi yapılabilir.
Erken teşhis çok önemlidir, tedavi şansını artırır ve ölüm ya da sakatlık riskini azaltır.
Beyin kanaması belirtileri nelerdir?
Beyin kanaması belirtileri şunlardır:
- Ani ve şiddetli baş ağrısı (hastalar bunu “hayatımın en kötü baş ağrısı” olarak tarif eder).
- Bilinç değişiklikleri (sersemlik, uyku hali, bayılma veya koma).
- Kol veya bacaklarda güçsüzlük veya felç (genellikle vücudun tek tarafında).
- Konuşma bozukluğu (kelimeleri düzgün söyleyememe veya anlamakta zorluk).
- Görme kaybı veya çift görme.
- Denge ve koordinasyon kaybı, baş dönmesi.
- Mide bulantısı ve kusma.
Beyin kanaması her zaman belirti verir mi?
Hayır, bazı küçük beyin kanamaları belirti vermeden ilerleyebilir ve tesadüfen tespit edilebilir. Ancak, büyük veya hayati bölgeleri etkileyen kanamalar genellikle ciddi ve ani belirtilerle kendini gösterir.
Beyin kanaması şüphesi oluşursa ne yapmamız gerekir?
Beyin kanaması acil bir durumdur ve tıbbi müdahale ne kadar erken olursa, hayatta kalma ve iyileşme şansı o kadar artar. Bu nedenle ivedilikle acil tıbbi yardım isteyin.
Beyin kanaması şüphesi olan kişiye asla yiyecek ya da içecek bir şey vermeyin. Nefes almakta zorlanıyorsa veya bilinci kapanıyorsa, yan yatırarak hava yolunu açık tutmaya çalışın.
Beyin kanamasında ilk kaç saat önemlidir?
Beyin kanamasında ilk 3-6 saat hayati öneme sahiptir. Kanama başladıktan sonra beyin dokusu hızla zarar görmeye başlar. İlk saatlerde hastaneye ulaşılıp müdahale edilirse, kanamanın yayılması ve beyin hasarı en aza indirilebilir. Ameliyat veya tıbbi tedavi için de en uygun zaman dilimi genellikle ilk birkaç saattir.
Beyin kanaması riski oluşturan hastalıklar var mıdır? Varsa nelerdir?
Evet, bazı hastalıklar beyin kanaması riskini artırabilir. Bunlar şunlardır:
- Yüksek tansiyon
- Beyin damarlarında oluşan
- Hemofili gibi kan hastalıkları veya kan sulandırıcı ilaç kullanımı
- Şeker hastalığı
- Beyin tümörleri
- Karaciğer yetmezliği
Beyin kanamasına müdahale edilmezse sonuçları ne olur?
Beyin kanaması acil müdahale gerektiren bir durumdur. Tedavi edilmezse, ölüm riski oldukça yüksektir. Kanama beyin dokusuna baskı yaparak bilinci tamamen kapatabilir, koma durumu olabilir. Beyindeki kanama, vücudun bir tarafında felç ve hareket kabiliyetinde kayıplara neden olabilir; bunların yanında konuşma bozukları, hafıza problemleri, görme kayıpları gibi sayısız nörolojik sonuca neden olur.
Beyin kanaması kalıcı hasar oluşturur mu? Hangi sebeplerle kalıcı hasar oluşur?
Beyin kanaması kalıcı hasar bırakabilir, ancak bu durum kanamanın yerine, büyüklüğüne ve ne kadar hızlı müdahale edildiğine bağlıdır. İlk saatlerde tıbbi yardım alınmazsa, beyin hücreleri oksijensiz kalır ve geri dönüşü olmayan hasar oluşabilir. Büyük kanamalar daha fazla beyin dokusunu etkileyerek felç, konuşma bozukluğu ve hafıza kaybı gibi kalıcı sonuçlara neden olur. Yaşlı bireylerde veya altta yatan hastalığı olanlarda iyileşme süreci daha zor olur.
Beyin kanamasının tedavi yöntemleri nelerdir? Asla atlanmaması gereken tedavi adımı nedir?
Beyin kanamasının tedavisi, kanamanın sebebine, büyüklüğüne ve hastanın genel sağlık durumuna bağlı olarak değişir. Öncelikli olarak, hastanın hayati fonksiyonlarının korunması gerekir. Bunun için kan basıncı kontrol altına alınır, solunum desteği sağlanır ve beyin ödemini azaltmak için ilaçlar kullanılır.
Kanama küçükse ve beyinde ciddi bir baskı oluşturmuyorsa, hastanın yakından takibi ve medikal tedavi yeterli olabilir.
Ancak büyük kanamalarda ya da beyinde basınca neden olan pıhtılarda cerrahi müdahale gerekebilir. Beyin cerrahları olarak, gerektiğinde kanı boşaltmak veya kanamaya sebep olan anevrizma gibi damar anormalliklerini onarmak için ameliyat yapmak durumunda kalıyoruz.
Tedavi sürecinde asla atlanmaması gereken en kritik adım, hızlı ve doğru teşhistir. Çünkü erken teşhisle birlikte hızlı müdahale, hayatta kalma şansını artırır ve kalıcı hasar riskini en aza indirir.
Beyin kanaması riskini artıran en önemli faktörler nelerdir?
Beyin kanaması riskini artıran en önemli faktörler şunlardır:
- Yüksek tansiyon (hipertansiyon): Kontrolsüz yüksek tansiyon, beyin damarlarını zayıflatır ve yırtılma riskini artırır.
- Kan sulandırıcı ilaçlar: Kan pıhtılaşmasını önleyen ilaçlar beyin kanaması riskini artırabilir.
- Şeker hastalığı (Diyabet): Damar yapısını bozarak kanama riskini yükseltebilir.
- Sigara ve alkol kullanımı: Damar sağlığını bozarak kanama olasılığını artırır.
- Obezite ve sağlıksız beslenme: Kötü beslenme alışkanlıkları yüksek tansiyon ve damar hastalıklarına yol açabilir.
- Karaciğer hastalıkları: Karaciğer yetmezliği, kanın pıhtılaşmasını bozarak kanama riskini yükseltir.
- Yaş ve genetik faktörler: Yaş ilerledikçe damarların elastikiyeti azalır, genetik yatkınlık da riski artırabilir.
Risk faktörlerini azaltmak için tansiyonu kontrol altında tutmak, sağlıklı beslenmek, sigara ve alkolü bırakmak, düzenli egzersiz yapmak hayati önem taşır.
Beyin kanaması geçiren hastalarda, en çok hangi hasar kalıcı olmaktadır?
Beyin kanaması geçiren hastalarda en sık karşılaşılan kalıcı hasarların başında felç ve hareket kaybı gelir. Hasta yürüme, elini kullanma gibi temel hareket becerilerini kaybedebilir.
Konuşma ve dil bozuklukları da sık görülür; hastalar kelimeleri hatırlamakta, konuşmakta veya anlamakta zorlanabilir. Hafıza problemleri de yaygındır; hastada unutkanlık, dikkat eksikliği ve problem çözme becerilerinde azalma görülebilir.
Bunların yanında, bazı hastalarda duygusal ve psikolojik değişimler gelişebilir; depresyon, ani duygu değişimleri veya kontrolsüz öfke nöbetleri sık görülen sorunlardır.
Beyin kanaması, sonraki yıllarda tekrarlama riski taşır mı? Hangi durumlarda bu söz konusudur?
Evet, bir defa beyin kanaması geçiren bir hastada, sonraki yıllarda tekrar kanama riski bulunmaktadır. Bu risk, kanamanın altında yatan nedene ve hastanın sağlık durumuna bağlı olarak değişir. Özellikle kontrolsüz yüksek tansiyon, kan damarlarını zayıflatarak yeni bir kanama riskini artırabilir.
Ayrıca, beyin damarlarında anevrizma veya arteriovenöz malformasyon (AVM) gibi yapısal anormallikler tedavi edilmezse, ilerleyen yıllarda tekrar kanama görülebilir.
Beyin kanamasının yaş ile bağlantısı var mıdır?
Beyin kanaması ile yaş arasında doğrudan bir bağlantı vardır. İleri yaş, beyin kanaması riskini artıran önemli bir faktördür. Yaş ilerledikçe damarların elastikiyeti azalır, damar duvarları zayıflar ve tansiyon gibi kronik hastalıkların görülme sıklığı artar.
Beyin kanaması, hastada ne tür değişimlere sebep olur?
Beyin kanaması, hastada fiziksel, zihinsel ve duygusal birçok değişime sebep olabilir. Kanamanın yerine ve şiddetine bağlı olarak hareket kaybı, konuşma bozuklukları, hafıza sorunları ve duygu durum değişiklikleri gelişebilir. Hafıza ve bilişsel becerileri kontrol eden bölgeler etkilendiğinde, hasta unutkanlık, dikkat eksikliği veya problem çözme becerilerinde zayıflama yaşayabilir.
Duygusal olarak ise hastada depresyon, ani öfke patlamaları, kaygı bozukluğu ve duygu değişimleri meydana gelebilir. Bazı hastalar, sosyal ilişkilerinde zorlanabilir ve içine kapanabilir.
Beyin kanamasında olası beyin hasarları nelerdir?
Beyin kanaması, beynin farklı bölgelerini etkileyerek çeşitli kalıcı veya geçici hasarlara yol açabilir. Hasarın boyutu, kanamanın büyüklüğüne, yerine ve müdahale süresine bağlıdır. En yaygın beyin hasarları arasında felç ve hareket kaybı yer alır. Vücudun bir tarafında güç kaybı veya tam felç gelişebilir. Ayrıca, beynin konuşma merkezleri zarar gördüğünde hasta konuşmakta, kelimeleri anlamakta veya hatırlamakta zorlanabilir. Bilişsel ve hafıza kaybı, kanamanın beynin loblarını etkilemesiyle unutkanlık, dikkat eksikliği ve düşünme yetisinde azalma şeklinde görülebilir. Eğer kanama görme yollarını etkilerse, bulanık görme, çift görme veya körlük meydana gelebilir. Denge ve koordinasyon bozuklukları, beyincik hasarı nedeniyle hastanın yürüyüşünde ve hareketlerinde ciddi dengesizliklere yol açabilir.
Bunun yanında, beyin kanaması duygusal ve psikolojik değişimlere sebep olarak depresyon, öfke kontrol bozukluğu ve kaygı gibi sorunlara neden olabilir. Şiddetli vakalarda, kanama beynin hayati bölgelerini etkileyerek bilinç kaybına veya komaya yol açabilir. Ancak, erken teşhis ve tedavi ile bu hasarlar en aza indirilebilir.
Beyin kanamasında ölüm riski oranı nedir?
Beyin kanaması, ölüm riski yüksek olan ciddi bir tıbbi durumdur. Ölüm oranı, kanamanın büyüklüğüne, beynin hangi bölgesinde olduğuna ve ne kadar hızlı müdahale edildiğine bağlı olarak değişir. Genel olarak, beyin kanaması geçiren hastaların yaklaşık %30-50’si ilk ay içinde hayatını kaybedebilir.,
Beyin kanaması riskini engelleyici vitamin ya da beslenme önerileriniz var mı, neler?
Beyin kanaması riskini azaltmak için sağlıklı ve dengeli beslenme büyük önem taşır.
Özellikle her fırsatta vurguladığım antioksidan takviyeleri, damar sağlığını koruyarak oksidatif stresi azaltır ve damar duvarlarının güçlenmesine katkıda bulunur.
Alfa-lipoik asit, sistein, E vitamini, Koenzim Q10, selenyum ve molibden gibi güçlü antioksidanlar, hücre hasarını önlemeye yardımcı olur ve beyin damarlarının dayanıklılığını artırır.
Ayrıca, C vitamini ve flavonoidler içeren meyve ve sebzeler, damar sertliğini engelleyerek kan dolaşımını destekler.
Magnezyum ve potasyum açısından zengin gıdalar, tansiyonun dengelenmesine yardımcı olur ve beyin kanaması riskini azaltır.
Omega-3 yağ asitleri, iltihaplanmayı azaltarak damar sağlığını korur. İşlenmiş gıdalar, aşırı tuz tüketimi ve trans yağlardan kaçınılmalı; bol lifli, sebze ağırlıklı ve düşük sodyumlu bir beslenme düzeni benimsenmelidir.
Kan basıncını kontrol altında tutmak için sağlıklı beslenmenin yanı sıra, sigaradan uzak durma ve düzenli egzersiz de risk faktörlerini önemli ölçüde azaltır.
Biyografi: Prof. Dr. Bora Gürer
2007 yılında Dokuz Eylül Üniversitesi Tıp Fakültesi’nden mezun olarak tıp dünyasına adım atan Gürer, 2013 yılında Dışkapı Yıldırım Beyazıt Eğitim ve Araştırma Hastanesi’nde beyin cerrahisi uzmanlığını tamamlayarak beyin ve sinir cerrahisi uzmanı olmuştur.
Kariyerine sürekli yenilikler ekleyen Dr. Gürer, 2012 – 2013 yılları arasında University of Wisconsin, Department of Neurological Surgery’de “Research Fellow” olarak görev yapmış, bu süreçte kafa tabanı ve nörovasküler cerrahi alanlarında derinlemesine bilgi ve tecrübe edinmiştir. Bu dönemde, Türkiye’de nadir gerçekleştirilen beyin by-pass ameliyatları konusunda derinlemesine deneyim kazanmıştır. Bu tecrübesiyle, Türkiye’nin bu alanda öncü beyin cerrahlarından biri haline gelmiştir.
Dr. Gürer, 2013 yılında İstanbul Fatih Sultan Mehmet Eğitim Araştırma Hastanesi’nde beyin ve sinir cerrahisi uzmanı olarak kariyerine devam etmiş, 2016’da Türkiye’nin en genç beyin cerrahisi doçenti unvanını kazanmıştır. Aynı yıl eğitim görevlisi olarak atanarak, akademik kariyerinde önemli bir adım atmıştır.
2021 Mayıs ayında İstinye Üniversitesi Beyin ve Sinir Cerrahisi Ana Bilim Dalı’nda profesör olarak atanmış ve Türkiye’nin en genç beyin cerrahisi profesörü unvanını elde etmiştir.
Bilimsel katkılarına bakıldığında, uluslararası ve ulusal hakemli dergilerde yayımlanmış 82 makalesi, 4 kitap ve 8 kitap bölümü yazarlığı bulunan Gürer, 1000’den fazla atıfa ve h-index’i 20 olan etkileyici bir akademik kariyere sahiptir.
Prof. Dr. Bora Gürer, kompleks beyin damar hastalıkları, beyin tümörleri, omurga ve omurilik hastalıkları ile periferik sinir sistemi cerrahisi gibi birçok alanda uzmanlığını sürdürmekte olup, mesleki çalışmalarına Mersin VM Medical Park Hastanesi’nde devam etmektedir.
Bu başarılarıyla, Dr. Gürer, hem Türkiye’de hem de uluslararası alanda saygın bir isim olarak kabul görmektedir.
Tıpta Uzmanlık Tezi Başlığı ve Danışmanı:
Bora Gürer, “Spinal cerrahi yapılan hastalarda preoperatif serum transthyretin düzeylerinin postoperatif klinik sonuçlara ve morbiditeye etkisi”, Uzmanlık Tezi, Ankara, 2013. Tez Danışmanı: Op. Dr. Hayri Kertme
Ödüller:
- Türk Nöroşirürji Derneği, 2014 yılı Prof. Dr. Aysima Altınok Uzmanlık Tez Ödülü
- Türk Nöroşirürji Derneği, 2015 yılı Prof. Dr. Mahir Tevruz Bilimsel Araştırma Ödülü
- Türk Nöroşirürji Derneği, Spinal ve Periferik Sinir Cerrahisi Öğretim ve Eğitim Grubu, 2015 yılı Dr. Hakan Caner Bilimsel Araştırma Üçüncülük Ödülü
- Türk Nöroşirürji Derneği 2016 yılı Prof. Dr. Erdem Tunçbay Yeterlı̇ Sınavı Başarı Ödülü
- Türk Nöroşirürji Derneği 2018 yılı Prof. Dr. Hamit Ziya GÖKALP Genç Nöroşirürjyen Teşvik Birincilik Ödülü
Yazılan ulusal/uluslararası kitaplar:
- Glioblastomas and Anaplastic Astrocytomas: The Neurosurgical Perspective Review (2012). Gürer Bora, Kertmen Hayri, Yılmaz Erdal Resit, LAP Lambert Academic Publishing, ISBN:978-3-659-26291-3.
- Hydrocephalus: Water on the Brain. (2018). Gürer Bora. IntechOpen. DOI: 10.5772/intechopen.69908. ISBN: 978-1-78923-487-9. Print ISBN: 978-1-78923-486-2.
- Vascular Malformations of the Central Nervous System. (2020). Gürer Bora, Bektaşoğlu K. Pınar. IntechOpen. DOI: 10.5772/intechopen.78160. ISBN: 978-1-78985-712-2. Print ISBN: 978-1-78985-711-5.
- Cerebrospinal Fluid. (2022). Gürer Bora, Bektaşoğlu K. Pınar. IntechOpen. DOI:10.5772/intechopen.95715. ISBN: 978-1-83969-696-1. Print ISBN: 978-1-83969-695-4
Bilimsel Kuruluşlara Üyelikler:
- Türk Nöroşirurji Derneği (2013)
- Türk Nöroonkoloji Derneği (2014)
