İklim değişikliği ve çevresel krizler, yalnızca doğayı değil insan psikolojisini de derinden etkiliyor. Son yıllarda özellikle gençlerde ve çocuklarda artış gösteren eko-anksiyete, modern çağın en dikkat çekici psikolojik sorunları arasında yer alıyor. Uzmanlara göre bu kaygı türü, hem bireysel ruh sağlığını hem de toplumsal refahı tehdit edebilir nitelikte.
Eko-anksiyete belirtileri ve tehlikeleri
LifeClub Sağlıklı Yaşam Hizmetleri’nden Uzman Klinik Psikolog Cansu Karaman, eko-anksiyetenin çevresel farkındalığın artmasıyla birlikte yaygınlaştığını belirtiyor. Karaman’a göre, “Eskiden yalnızca haber başlıklarında karşılaştığımız iklim krizi, artık günlük hayatın bir parçası haline geldi. Çöle yağan kar, rekor sıcaklıklar, sel ve yangın gibi afetlerin sıklaşmasıyla birlikte insanlar sürekli bir tehdit altında hissedebiliyor.”
Eko-anksiyetenin en yaygın belirtileri şöyle sırlanıyor:
- Sürekli endişe ve huzursuzluk
- Uyku bozuklukları
- Dikkat ve odaklanma güçlüğü
- Çaresizlik hissi
- Fiziksel şikayetler (baş ağrısı, mide sorunları)
- Sosyal geri çekilme
- Geleceğe karşı karamsarlık
Bu psikolojik durumun yalnızca duygusal düzeyde kalmadığını vurgulayan Karaman, uzun vadede travma sonrası stres bozukluğu, depresyon, anksiyete bozuklukları ve hatta intihar riskinde artışa neden olabileceğini söylüyor.
Eko-anksiyeteyle başa çıkmanın 6 etkili yolu
Uzm. Klinik Psikolog Cansu Karaman, iklim kaynaklı kaygıyı azaltmak için uygulanabilecek yöntemleri şu şekilde sıralıyor:
- Bilgi ve farkındalık
Güvenilir kaynaklardan bilgi edinmek önemli olsa da, aşırı içerik tüketimi kaygıyı artırabilir. Bilinçli bilgi seçimi yapılmalı. - Eyleme geçmek
Geri dönüşüm yapmak, enerji tasarrufu sağlamak veya çevre dostu ürünler kullanmak hem doğaya hem de ruh sağlığına katkı sağlar. - Destek gruplarına katılmak
Benzer kaygıları yaşayan kişilerle iletişim kurmak, duygusal yükü hafifletir ve yalnızlık hissini azaltır. - Profesyonel yardım almak
Eko-anksiyete gündelik işlevselliği etkiliyorsa, bir uzmandan psikolojik destek alınmalıdır. - Doğa ile temas kurmak
Yeşil alanlarda zaman geçirmek, zihinsel rahatlamayı destekler. Doğayla bağ kurmak, iyileştirici bir etki yaratır 🌿 - Meditasyon ve mindfulness
Doğru tekniklerle uygulanan meditasyon ve farkındalık egzersizleri, zihni sakinleştirerek kaygıyı azaltmada etkili olabilir.
Kaynaklar:
- Frontiers | Eco-anxiety: What it is and why it matters
- The rise of eco-anxiety: scientists wake up to the mental-health toll of climate change
- Eco-anxiety and climate-anxiety linked to indirect exposure: A scoping review of empirical research – ScienceDirect
- Eco-Anxiety: An Evolutionary Line from Psychology to Psychopathology – PMC
- From anger to action: Differential impacts of eco-anxiety, eco-depression, and eco-anger on climate action and wellbeing – ScienceDirect
