Dikkat eksikliği ve hiperaktivite ile yaşam riskli mi? İlaç kullanımı odaklanmayı, eyleme geçmeyi sağlıyor. Kullanılan ilaçlar Ritalin, Concerta ve Strattera’dır. Korkulduğu gibi ilaçlar bağımlılık yapmıyor. Yapsa bana yapardı. Bir yıldır ilaç kullanmıyorum ve de yoksunluğunu hissetmiyorum. Ama gerçek şu ki; hiç bir zaman ilaç dikkat eksikliği ve hiperaktivite bozukluğunu tedavi etmiyor.
[quote] Anne ve babalardan DEHB için sıklıkla duyduğum cümle şudur: “sevdiği işi yaparken odaklanıyor da ders çalışırken mi odaklanamıyor? Bence dikkat eksikliği falan yok bu çocuğun.” DEHB zaten tam da budur! [/quote]
Röportaj devam ediyor….
Dikkat eksikliği ve Hiperaktivite bozukluğu olanlarda odaklanamamanın riskleri nelerdir?
Bir tek odaklanamamanın değil de genel olarak DEHB’nin risklerini anlatayım kısaca. Ama öncesinde odaklanmayla da ilgili kısa bir şey söylemek istiyorum. Anne ve babalardan DEHB için sıklıkla duyduğum cümle şudur: “sevdiği işi yaparken odaklanıyor da ders çalışırken mi odaklanamıyor? Bence dikkat eksikliği falan yok bu çocuğun.” DEHB zaten tam da budur! Sevdiği şeyi yaparken odaklanabilir ama sevmediği bir şey olduğu zaman odaklanma ile ilgili ciddi anlamda zorluk çeker özellikle zihinsel aktivite gerektiren durumlarda. Hepimiz zaman zaman DEHB’nin belirtilerini yaşıyoruz. Zaten insanların kafasını karıştıran da bu. Fakat atlanılan bir nokta var ki birçoğumuz bu belirtileri zaman zaman yaşarken DEHB’ni olan kişiler her zaman yaşıyor ve hayatlarının her alanını etkiliyor. DEHB’ni olanlar hayatlarının birçok alanında mücadele ederler. Kendileriyle olan ilişkilerinde, akademik hayatlarında, iş hayatlarında, sosyal hayatlarında, aile ile ilişkilerinde, sevgiliyle olan ilişkilerinde hep bir muharebe vardır. Bu da çok yıpratıcıdır hem kendileri için hem de çevresindekiler için. Bu yüzden erken teşhis ve tedavi önemlidir. Yoksa ileriki yaşlarda kişi çok daha büyük problemler yaşar. Bazı aileler zannediyor ki büyüyünce geçer. Maalesef %70’i büyüyünce geçmiyor. Üstüne üstlük kişinin kendisine de ailesine de topluma da maliyeti çok yüksek oluyor. Çocuk ve ergenken problemler akademik başarısızlık, davranış/davranım problemleri, cinsellikle erken tanışma, alkol ve madde kullanma riski, istismara açık olma, arkadaş ilişkilerinde sıkıntı gibi sorunlarken yaş ilerledikçe sorumluluklar da artıyor, sorunlar da. Mesela sık sık iş değiştirebiliyorlar. Bir yerde barınmaları zor olabiliyor. Kapasitelerini ortaya koymakla ilgili sıkıntı yaşayabiliyorlar. Ya da başarının bir kez tadını aldıktan sonra işkolik oluyorlar. Denge kelimesi yetişkin DEHB’lilerin de sözlüğünde yoktur. Sık sık iş değiştirdikleri gibi sık sık partner de değiştirebilirler. Trafik kazası yapma oranları yüksektir. Hayatlarının hiçbir alanında düzen yoktur.
DEHB olan çocuklara destek olunduğunda nasıl sonuçlar elde edebiliriz?
Bu çocuklara destek olunduğunda harika işler yapabilirler. Anne ve babalar bana “yüzde yüz garanti verir misiniz, çocuğumuz düzelir mi?” diye soru yöneltiyorlar. “Eğer anne baba olarak sorumluluğunuzu alır, benimle iş birliğine girecek olursanız, çocuğunuz da aynı şekilde iş birliğine girecek olursa hayatınızda çok güzel değişiklikler olacak ve bunları ben yapmayacağım hep birlikte yapacağız” diyorum. Ama anne ve baba bana destek olmazsa ben ağzımla kuş tutsam çok zor, ilerleriz ama çok zor ilerleriz. Anne ve babanın bu sistem içersinde çocuğuna alan açabilmesi çok önemli. Oysaki anne ve babalar bu sistem içinde çocuklarını kaybediyorlar. Çocuklarına kendi imkânları doğrultusunda ellerinden gelenin en iyisini verdikleri zaman bütün sorumluluklarını yerine getirdiklerini zannediyorlar. Bu çok iyi niyetle yapılan bir şey tabii ki fakat yeterli değil. Çocuğun anne ve babasını kendi arkasında hissedebilmesi önemlidir. “Annem ve babam bana güveniyor, benim yeteneklerimin, becerilerimin farkında, beni bu yönde destekliyor”diyebilmesi, bunu hissedebilmesi çok önemlidir. Anne ve babaların her anlamda kafalarında idealize ettikleri bir evlat modeli var. DEHB bu anlamda hangi aileye geldiyse o ailenin çok güzel bir sınavıdır ve çok güzel bir öğretmenidir. O yüzden sırf özelikle akademik başarı yüzünden anne ve babalara önerim çocuklarıyla ilişkilerini kopartmasınlar. Dışarıya karşı içe dönük, sessiz sakin gözükürken aileye karşı isyankâr olabilirler. Aileye öfkeli görünmelerine karşın aslında kendilerine öfkelidirler. Öfke kontrol problemi vardır. Çünkü ben anneme yetemiyorum, ben babama yetemiyorum diye düşünür ve öfkeyi dışarı verirler. Suçluluk duygusu inanılmaz derecede fazladır. Farkında olunmayan suçluluk duygusu dışarıya öfke olarak çıkar ve anne babaya karşı kırıcı olabilirler. Akademik başarı önemlidir ancak çocukla akademik başarı için kurulan bir ilişki çocuğun aile ile olan ilişkisini yıpratır, aile ile olan bağını koparır. Geneline bakıldığında duygusal zekâları ile ilgili sıkıntıları vardır. Ben bunu söylediğim zaman “aa çok duygusaldır benim çocuğum” diyorlar. Oysa duygusallık farklı, duygusal zekâ farklıdır. Yani kişinin kendi duygusunun farkında olması, kendi duygusunu yönetiyor olması, karşısındaki kişinin duygusunu farketmesi, bunu yönetebilmesi duygusal zekâ becerisidir. İşin güzel tarafı duygusal zekânın geliştirilebiliniyor olmasıdır.
Sanat ve spor bir gencin hayatında çok önemlidir. Bu çocuklar, gençler becerileri ve yetenekleri doğrultusunda doğru yönlendirildiğinde hem mutlu hem de başarılı işlere imza atan bireyler haline gelebilirler. Bu cümleden sadece bu çocuklar sporda ve sanatta başarılı olurlar demek istemiyorum. Çok iyi sayısal zekâsı olanları da var. DEHB’lilerden bilim adamı da çıkar, doktor da çıkar, mühendis de. Yeter ki mutlu olacakları ve yetenekleri, becerileri doğrultusunda bölümlere yönlendirilsinler.
DEHB olan çocukların tıbbi yönden tedavisi mümkün müdür? Bunlar nelerdir?
İlaçla ilgili karar herkesin kendi tercihidir. Hangi yoldan gitmek istiyorsa modern tıptan gitmek istiyorsa ilacı kullansın. İşin doğal terapi yöntemleri de var onlardan gitmek istiyorsa onlardan gitsin. İkisini birarada da kullanabilirsiniz bunların hiç sakıncası yok.
Bazen danışanlar öyle süreçlerde geliyorlar ki evet ilaç onun o anki ihtiyacı. Örneğin davranış ya da davranım sorunu yüzünden okuldan atılmak üzere olan ergenlere hızlı sonuç alınabilmesi için ilacın önemli olduğunu düşünüyorum. Okuldan atılma sürecinde daha hızlı verim elde edilebilmesi için ilacın verilmesi gerekiyor. Bu anlamlarda kişinin ihtiyacına göre ilaca karşı değilim. Ama artı ve eksinin iyi belirlenmesi gerek. Ailenin beklentilerinin, çocuğun, gençlerin, yetişkinin beklentilerinin çok iyi bir şekilde belirlenmesi gerekiyor ve bu işin tek yöntemi ilaç değil, terapi değil, hiç birisi birbirinin alternatifide değil ben her zaman hepsinin birbirini tamamlayıcı olmasının bir zenginlik olduğunu düşünüyorum.
[quote] İlaç kullanımı odaklanmayı, eyleme geçmeyi sağlıyor. Kullanılan ilaçlar Ritalin, Concerta ve Strattera’dır. Korkulduğu gibi ilaçlar bağımlılık yapmıyor. Yapsa bana yapardı. Bir yıldır ilaç kullanmıyorum ve de yoksunluğunu hissetmiyorum. Ama gerçek şu ki; hiç bir zaman ilaç DEHB’ni tedavi etmiyor. [/quote]
Sadece kullandığı zaman etkisi var. Ama bu sadece dikkat eksikliği ve hiperaktivite bozukluğu olan kişiler için geçerli olan bir şey değil. Modern Tıp hiçbir hastalığı tamamen iyileştiremiyor. Bir de ilaçla ilgili bilinmesi gereken en önemli şeylerden birisi, öğrencinin derse motivasyonu yoksa o ilaç motivasyon geliştirmiyor. Motivasyonun olduğu alanlarda odaklanmasını daha da arttırıyor.
(Odaklanamamanın riskleri, destek çalışmalarının sonuçları )
Rüya Yüksel ve Pınar Kobaş röportajının:
