31 Mayıs Dünya Sigarasız Günü’nde uzmanlar sigara bırakma polikliniklerinin hizmetlerini anlattı. Araştırmalar Türkiye’de sigaraya başlama yaşının 11-12’lerde olduğunu gösteriyor. Özellikle de erkek nüfusta sigara bağımlılık oranı çok yüksek. Her yıl 31 Mayıs tarihinde Dünya Sağlık Örgütü (WHO) üye devletlerince 1987 yılından bu yana tüm dünyada kutlanan Dünya Sigarasız Günü’nde, sigara kullanıcılarının 24 saat süreyle sigarayı bırakmaları teşvik ediliyor.
Anadolu Sağlık Merkezi Sigara Bırakma Polikliniği’nden Göğüs Hastalıkları Uzmanı Dr. Esra Sönmez, “Günde bir sigara bile bağımlılığa işaret” diyerek konunun ciddiyetine dikkat çekiyor.
Sigara bağımlılığının madde bağımlılığı ve psikolojik bağımlılık olmak üzere iki ana öğesi olduğunu belirten Anadolu Sağlık Merkezi Sigara Bırakma Polikliniği’nden Göğüs Hastalıkları Uzmanı Dr. Esra Sönmez “Sigaranın içerdiği nikotin, tıpkı amfetamin, kokain, eroin gibi, zihni ve ruh halini değişikliğe uğratan, bağımlılık yapan bir maddedir. Beynin haz yollarını etkileyerek “dopamin” salgılatır. Dopamin kişiye yalancı bir keyif verir. Kişi bu keyfi tekrar yaşamak için giderek artan miktarlarda sigara içer. Kısa bir süre sonra da beyin nikotine bağımlılık kazanır. Bu nedenle her gün bir adet sigara tüketen kişiyi sigara bağımlısı kabul etmek gerekir. Sigara bırakma sürecinde yaşanan yoksunluk etkileri, sigaraya geri dönüşlerdeki baş edilmesi gereken önemli bir sorundur. Sigara bırakıldıktan sonraki ilk 2 haftada hastalarda nikotin yoksunluk etkileri belirgindir: Sıkıntı hissi, sinir bozukluğu, kızgınlık, hassasiyet, uyuma güçlüğü, konsantrasyon bozukluğu, baş ağrısı, yorgunluk, iştah artışı sıkça görülen şikâyetlerdir. Tıbbi yardım alanlarda sigara bırakmayı deneyenlerde yakınmalar daha hafif seyreder ve başarı şansı artar” dedi.
Tedavi hastanın ihtiyacına uygun olmalı
Hastaya özel, farmakolojik ve psikolojik destek programı planladıklarını da aktaran Anadolu Sağlık Merkezi Sigara Bırakma Polikliniği’nden Göğüs Hastalıkları Uzmanı Dr. Esra Sönmez “Farmakolojik tedavi nikotin yerine koyma tedavisi ve santral sinir sistemi üzerine etkili ilaçlardan oluşuyor. Nikotin yerine koyma tedavisi ile vücudun ihtiyaç duyduğu günlük nikotin dozunu 24 saatte sabit şekilde salacak yama tarzında nikotin bantlar veya sakızlar kullanılarak yoksunluk etkilerinin azaltılması hedefleniyor. Santral sinir sistemi üzerine etkili ilaçlar ise beyindeki değişik tipteki reseptörlere bağlanarak sigara içme ihtiyacı azaltılıyor. Tek tek veya kombine şekilde hastanın ihtiyacına uygun dozlardan tedavi başlanarak, yakın takiple (yüz yüze görüşme, telefonla görüşme) desteklenerek hastanın 6-8 haftalık zorlu süreci atlatması hedefleniyor” açıklamasında bulundu.
Sigarayı bıraktım demek için 1 yıl boyunca 1 adet bile tüketmemiş olmak gerekiyor
Bir kişiye sigarayı bıraktı diyebilmek için kişinin 1 yıl boyunca bir adet bile sigara tüketmemiş olmasının kural olduğunu vurgulayan Anadolu Sağlık Merkezi Sigara Bırakma Polikliniği’nden Göğüs Hastalıkları Uzmanı Dr. Esra Sönmez sözlerini şöyle sürdürdü: “Başvuran hastalarımızın büyük çoğunluğu 35-50 yaş diliminde, üniversite mezunu erkek hastalardan oluşuyor. Hemen hemen her meslek grubundan hastamız mevcut. Kadın hastalarımızın sayısı daha az olmakla birlikte yaş aralığı ve eğitim düzeyi benzer özellikler gösteriyor. Sigara Bırakma Polikliniği başarısı, hastalarının ne kadarının 1 yılın sonunda tütünden uzak kalabildiği ile belirlenir. Sigara Bırakma Polikliniği’nde hastalarımız öncelikli göğüs hastalıkları uzmanı ile görüşerek sigaranın zararları konusunda eğitim alıyor. Nikotin bağımlılığı değerlendirilerek madde bağımlılığına yönelik tedavi planlanıyor. Hasta daha sonra sigara bırakma konusunda uzman psikoloğumuzca değerlendirilerek psikolojik bağımlılık düzeyi belirleniyor. Akciğer grafisi, solunum fonksiyon testi ve EKG yapılarak hastanın akciğer ve kalp sağlığı değerlendirilerek kişiye özel en uygun tedavi seçiliyor. Program 6-8 hafta sürerken, kontroller ve telefon görüşmeleri ile hastalar yakından izlenerek gerekli destek veriliyor.”
Sağlıkta atan bir kalp için sigaradan uzak durun!
Başta akciğer kanseri olmak üzere birçok ciddi hastalığa yol açan sigara, kalp damar sağlığını da olumsuz etkileyerek hayati riske neden olabiliyor. Özellikle kalp hastalarının, ailesinde kalp rahatsızlığı öyküsü bulunanların ve damar sertliği saptanmış kişilerin sigara içilen ortamlardan uzak durması gerekiyor. Memorial Ankara Hastanesi Kalp ve Damar Cerrahisi Bölüm Başkanı Prof. Dr. Cem Yorgancıoğlu, “31 Mayıs Dünya Sigarasız Günü”nün önemli bir fırsat olarak değerlendirilebileceğini belirterek, sigara ve kalp sağlığı ilişkisi hakkında bilgi verdi.
Sigara kalp damarlarını tıkıyor
Sigaranın kalp ve damar sağlığı açısından zararlarının başında damar sertliğinin ilerlemesine neden olması gelmektedir. Başta sigara olmak üzere tüm tütün ürünleri, damar sertliğinin ortaya çıkmasına neden olurken, damar sertliği olan hastalarda da rahatsızlığın ilerlemesine neden olmaktadır. Sigara kullanmanın bir diğer zararı; kanın akışkanlığını bozması ve pıhtılaşma eğilimini arttırmasıdır. Bunun sonucunda damarın tıkanma süreci hızlanmaktadır.
Sigara Buerger hastalığına Buerger hastalığı da uzuv kaybına neden oluyor
Sigaranın neden olduğu önemli damar tıkanıklığı hastalıklarından biri de “Buerger Hastalığı”dır. Dünyada doğrudan sigaraya bağlı tek hastalık olan “Buerger Hastalığı” genellikle bacaklardaki ve bazen koldaki atardamarlarda tıkanma oluşturan bir sağlık sorunudur. Bu hastalığın tedavi edilebilmesi için sigaranın kesinlikle bırakılması gerekmektedir. Buerger hastalarının sigara içmemelerinin yanı sıra sigara içilen ortamda da kesinlikle bulunmamaları ve hatta sigara dumanından bile uzak durmaları gerekmektedir. Hastalık küçük damarlardan başlayarak önce parmaklarda sonra ayaklarda görülür ve hastaların sigara içmeye devam edilmesi durumunda parmak, ayak, bacak gibi uzuvların kaybına neden olur.
Kalp krizi sigara ile geliyorum diyor
Damar sertliği olup da sigara içmeyen bir hastada damarların tıkanma riski daha azken, aynı durumda sigara içen hastalarda damarların tıkanma riski daha yüksektir. Sigara içen kişilerde hem hastalığın ilerlemesi hızlanmakta hem de mevcut darlıkların tıkanması kolaylaşmaktadır. Damar sertliği durumunda sigara içmeye devam eden kişiler; ani damar tıkanmalarına, kalp krizlerine, şah damarında tıkanıklık olması durumunda felç geçirme riskine karşı hazırlıklı olmalıdır. Sigara, kalp krizine bağlı ani ölümlerin en önemli tetikleyicilerindendir.
Stent ve bypassa güvenip sigara içmek ani ölüm riskine neden olabilir
Bypass olan ya da girişimsel bir işlem geçiren kalp ve damar hastaları sigaradan kesinlikle uzak durmalıdır. Örneğin; stent takılı olan bir hasta sigara içmeye devam ederse stent erken dönemde tıkanabilmektedir. Bu nedenle kalp damar hastalarının teşhis ve tedavi sonrasında kesinlikle sigara kullanmamaları gerekmektedir.Ayrıca toplum sağlığını korumak açısından damar sertliğinin daha yaygın görülmesine engel olmak için sigaradan mutlaka uzak durulmalıdır.
Sigara azaltılarak değil tek seferde bırakılmalı
Sigarayı azaltmak veya günde sadece bir tane içmek sigarayı kesin olarak bırakmaya yardımcı olmamaktadır. Az içmek, “bugün efkardan yarın sevinçten” gibi bahanelerle eski sigara içme alışkanlığına hızla dönmeye neden olacaktır. Dolayısıyla sigara tek seferde ve kesin olarak bırakılmalıdır. Sigara tiryakisi olan çok zorlu vakalarda sigara bıraktırmayı kolaylaştırıcı bazı ilaçlara başvurulabilmektedir. Burada dikkat edilmesi gereken, hastanın bu ilaçları kullanmaya uygun olup olmamasıdır. Sigara bırakmadaki en önemli nokta hastanın sigarayı bırakmak istemesidir.
Sigarayı bırakmanız için 4 hayati neden:
Bir nefes sigara ile vücuda giren yüzlerce zehirli madde, zamanla tüm organlara zarar veriyor ve fiziksel aktivitelerde zorlanmaya da neden oluyor. Sigarayı bırakmak ilk olarak rahat bir nefes almayı sağlarken, yaşam kalitesinde de birçok olumlu değişiklik sağlıyor. 31 Mayıs Dünya Tütünsüz Günü öncesinde Memorial Ataşehir Hastanesi Göğüs Hastalıkları Bölümü’nden Uz. Dr. İlkay Keskinel, sigaranın zararlı etkileri ve bırakma yöntemleri hakkında bilgi verdi.
1- Kanser riskiniz azalıyor
Sigara başta ağız, dil, gırtlak, soluk ve yemek borusu olmak üzere birçok kanserin baş nedenlerindendir. Mide, pankreas, böbrek, mesane ve rahim ağzı kanserlerinde de önemli bir etkendir. Son derece tehlikeli bir akciğer rahatsızlığı olan KOAH hastalarının önemli bir bölümü sigara içicileridir. Sigara bırakıldığında tüm bu rahatsızlıklar ile risk azaltılmış olur.
2- Bir günde nefes alıp verişiniz değişebilir
Sigarayı bırakan kişi hayat kalitesinin bir günde dahi ne kadar yükseldiğini fark edebilir. Kısa zamanda vücutta nikotin ve karbon monoksitin etkisi kaybolmaktadır. Bu da kişinin daha rahat nefes almasını, fiziksel kapasitesinin artmasını sağlamaktadır. Sigaradan uzak durmak, birkaç hafta içinde bağışıklığı baskılayan etkiyi de ortadan kaldırmaktadır.
3- Tat ve koku alma duyuları kısa sürede düzeliyor
Sigara içen bir kişi, bu alışkanlığı nedeniyle rahat nefes alamadığını ya da tat ve koku duyularının eskiye göre daha azaldığının farkına varamaz. Ancak sigarasız geçirilen bir gün, sağlıklı yaşamın farkını anlamaya yetecektir. Sigarasız geçen 1-2 gün sonunda da tat ve koku duyularında düzelmeler görülür. Zamanla yiyecek ve içeceklerden alınan tat artar ve koku duyusu gelişir.
4- Bıraktıktan sonra cilt ve diş kalitesi yerine geliyor
Sigara, cilt dokusunun yeterli oksijen almasını engellemektedir. Cildin daha hızlı yaşlanmasının da en önemli nedenlerindendir. Sigara içen kişilerin cildinde zamanla nikotine bağlı olarak lekeler oluşur. Aynı şekilde dişlerde de lekelenmeler görülmektedir. Sigarada bulunan nikotin cildin beslenmesini olumsuz etkilemektedir. Sigarayı bırakan kişiler tüm bu lekelerin zamanla dişlerinden ve cildinden kaybolacağını görecektir.
Sigaranın neden olduğu kötü kokudan kurtulmak, çocuklarınızla ve sevdiklerinizle daha kaliteli bir yaşam sürmek de sigarayı bırakmak için önemli nedenlerdir.
İlk adım karar vermek
Sigara bırakmada en zor süreç ilk birkaç gündür. Sigara içme isteği, bıraktıktan sonra gün geçtikçe mutlaka azalır. Vücuda sayısız zararı olan sigaradan kurtulmak için hiçbir zaman geç değildir. Sigara içilen süre sigarayı bırakmak için bir kriter sayılmamalıdır. Sigarayı bırakmak için en önemli adım, kişinin bu konuda kararlı olmasıdır. Sigarayı bırakmayı daha önce denemiş ancak başarısızlıklar yaşanmış olmak da motivasyonu bozmamalıdır. Araştırmalara göre, sigarayı bırakmada başarılı olan kişilerin büyük bir çoğunluğu bırakmayı 3-4 kez deneyen kişilerdir.
Uzman yardımı başarıyı arttırıyor
Birçok kişi sigarayı bırakmak için yardım almaktan çekinmekte ya da kendi yöntemleriyle başarılı olabileceğini düşünebilmektedir. Ancak fizyolojik bağımlılığı yüksek derecede olan kişiler kimi zaman bunu başarmakta zorlanabilir. Göğüs hastalıkları uzmanlarınca yürütülen sigara polikliniklerinden destek almak sigara bırakmayı düşünen kişinin bırakma sürecinin daha kısa ve etkili olmasını sağlamaktadır. Kan tetkikleri, akciğer filmi, solunum testi gibi tetkiklerin ardından tipi ve derecesi belirlenen sigara bağımlılığı için tedavi planı çizilmektedir. Sigarayı bıraktıktan sonra öksürük ve balgam miktarında geçici bir artış olabilmektedir. Sanılanın aksine bu aslında bir iyileşme belirtisidir. Bu belirtiler bronşlarınızdaki titrek tüylerin iyileştiğini ve solunum yollarınızın temizlenmeye başladığını göstermektedir.
Sağlıklı yaşam için alkol ve sigarayı hayatınızdan çıkarın!
Sigarayı bırakmamanın 5 büyük bahanesi
