İstanbul Teknik Üniversitesi (İTÜ) CERN’ün kapılarını açıyor

İstanbul Teknik Üniversitesi (İTÜ) üç yıldır süren CERN CMS deneyi resmi üyeliği ile Avrupa Nükleer Araştırmalar Merkezi CERN’de kendi bilim grubunu oluşturdu.

İstanbul Teknik Üniversitesi (İTÜ) CERN'ün kapılarını açıyor altan çakır kerem cankoçak

İTÜ Fen-Edebiyat Fakültesi Fizik Mühendisliği Bölümü öğretim üyesi Doç. Dr. Altan Çakır, başta Higgs Bozonu olmak üzere atom altı çalışmalarla evrenin oluşumu üzerine deneylerin yapıldığı devasa yeraltı laboratuvarı CERN’ün araştırmacı kadrosunda, aynı bölümdeki meslektaşı Doç. Dr. Kerem Cankoçak ile birlikte yer alıyor.

CERN’de “CMS dedektörünün geliştirilmesi ve CMS deneyinde standart model ötesi yeni fizik” araştırmalarında kullanılan veri çözümleme teknikleri çerçevesinde, yapay sinir ağları ve derin öğrenim metotları aracılığı ile Büyük Veri (Big Data) çalışmaları üzerine çalışan İTÜ CMS Grubu üyesi Doç. Dr. Altan Çakır, projenin önemini anlatırken CERN’ü çok sayıda farklı bölüme ev sahipliği yapan büyük bir üniversiteye benzetiyor. Burada üniversitemizin yer aldığı çalışma olan CMS (Compact Muon Selenoid) deneyinin ise birbirine yaklaştırılan iki mıknatısın itici gücüyle oluşan manyetik alanlar üzerine yoğunlaştığını belirtiyor. Bu deneyden gelen veri akışının büyüklüğü karşısında kullanılan yöntemlerin, günümüzde “Büyük Veri” çalışmalarında etkin olarak kullanıldığını belirtiyor.


Üniversitemizin CERN resmî üyeliğinin yanında, CMS deneyinde “şemsiye üniversite” görevi de üstlenmesi nedeniyle, farklı bölümlerimizde eğitim gören öğrencilerimiz buradaki araştırmalara doğrudan katılabiliyor. Bu noktada öğrencilerimiz, kendi okullarında görev yapan ve daha yakın, doğrudan iletişim kurabildikleri İTÜ CMS Grubu ile çok daha kısa sürede ve rahatça CERN’ün yolunu tutabiliyor. Buna ek olarak, CERN’ün resmî üyesi olmayan üniversitelerde öğrenim görüp deneylere katılmak isteyen öğrenciler de önce grubumuza başvuruyor ve ardından -yeterli donanıma sahip olması durumunda- adaya danışmanlık yoluyla destek veriliyor.

CERN'e giden yol İTÜ'den geçiyor

CERN’e giden yol İTÜ’den geçiyor

Keskin bir rekabetin yaşandığı CERN’de ayakta kalabilmek de en az oradaki deneylere katılmak kadar zor. Fakat olası uyum sorunlarını henüz ilk adımdan azaltmak adına, aday öğrenciler önce 6 ay boyunca Doç. Dr. Altan Çakır’ın yanında çalışıyor. Bu önemli dönemeçte CERN’deki çalışma mekanizmalarına hazırlanan aday, Çakır’ın beraberinde İsviçre’ye gidiyor. Böylece üniversiteden CERN’e uzanan yolculuk, son derece sistemli bir şekilde başlayıp devam ediyor. Doç. Dr. Altan Çakır da bu noktada; CERN’deki deneylere daha hazır, bu yönde gerekli düşünsel altyapıyı tamamlamış adayların süreçte bir adım öne geçtiğini, donanımlı bir öğrencinin parçacık bilgisi öğrendikten sonra CERN’de rahatlıkla görev alabileceğinin altını çiziyor.

Adaylar; İTÜ CMS Grubu’nun tavsiyesiyle İTÜ Rektörlüğü’nden veya CERN Yaz Okulu’ndan, Türkiye Atom Enerjisi Kurumu’ndan (TAEK) ya da TÜBİTAK’tan burs alarak CERN’e başvurabiliyor.


Dahası öğrenciler, CERN’deki üç aylık yaz okulunda ABD, Almanya, Fransa gibi bilim dünyasında ön plana çıkan ülkelerin saygın kuruluşlarından gelen eğitmenlerden ders alarak müthiş bir deneyim ediniyor.

itü cern cms deneyi

CMS’in CERN’deki önemi nedir?

Devasa bir araştırma merkezi olan CERN’de yürütülen deneylerden biri olan CMS’te, tam 38 ülkeden gelen araştırmacılar buluşuyor. Toplam 178 üniversite ekibinin çalıştığı bu büyük merkezin ana felsefesi “evrenin sırlarının anlaşılması için gerekli deneysel altyapının hazırlanması, bilimsel ve inovatif çalışmalar” olarak öne çıkıyor. Ayrıca CMS, CERN’ün 27 kilometrelik deney tüneli içinde her biri fiziğin temel sorularını ele alan dört deney bölgesinden biri olmasının yanında, ATLAS deneyi ile birlikte CERN’de, arasında fiziğin en derin problemlerini inceleyen çok amaçlı iki deneyden biri olarak karşımıza çıkıyor.

Doç. Dr. Altan Çakır - İstanbul Teknik Üniversitesi
Doç. Dr. Altan Çakır – İstanbul Teknik Üniversitesi

CERN’de hangi bölümden öğrenciler görev alabiliyor?

CERN’ün sadece fizik mühendislerine değil, her alandan gelecek öğrencilere kapısının açık olduğundan bahseden Doç. Dr. Altan Çakır, bu durumu şöyle ifade ediyor: “Elektrik – elektronik mühendisi, yazılım mühendisi, bilgisayar mühendisi, malzeme mühendisi, makine mühendisi, hatta kimya ve metalurji mühendisleri ve daha pek çok değişik alandan öğrenci bizimle birlikte çalışabilir. Örneğin deney alanlarında kullanılan soğutma sistemleri için makina mühendisliği öğrencileri, dedektör ve yazılım geliştirilmesi konularında bilgisayar ve elektrik-elektronik mühendisleri, dedektörde kullanılan çeşitli alaşım ve özel malzemeler (demir vb.) için malzeme veya kimya-metalurji mühendisleri ekiplere katkıda bulunabilir. İşin bu tarafı oldukça önemlidir ve CERN’ün disiplinler arası niteliği açısından en önemli örneklerden biridir. İTÜ, bünyesindeki birçok mühendislik dalıyla bu ekipte yer alabilecek potansiyelde sayısız öğrenciye sahip.” diyor.


Üniversitemizin CERN resmi üyesi olmasıyla birlikte her başarılı İTÜ’lünün burada çalışma olanağına kavuştuğundan söz eden Çakır, CERN’deki çalışmaları takip edebilecek yeterlikteki her İTÜ öğrencisinin deneylerde kendine göre bir rol üstlenebileceğini özellikle vurguluyor. Ayrıca merkezin kendi içinde esnek bir yapıya sahip olduğuna, çalışmalarda kendini kanıtlayan her araştırmacının CERN içinde farklı birimlere geçiş yapabileceğine, Türkiye’nin 2015 yılında gerçekleşen ortak üyeliğiyle birlikte adayların bu önemli merkezde daimi olarak çalışma fırsatı yakalayabileceğine de dikkat çekiyor.

Özel Röportaj: CERN’in Tanrı Parçacığı Deneyi

Bilimin Değişen Yüzü: Bilim Tanrı’yı buluyor

CERN’in ATLAS deneyini Bilgi Üniversitesi yürütecek


Editor
İndigo Dergisi Haber Merkezi | İndigo Dergisi, 18 yıldır yayın hayatında olan bağımsız bir medya kuruluşudur. İlkelerinden ödün vermeden tarafsız yayıncılık anlayışı ile çalışmaktadır. 2005 yılında kurulan İndigo Dergisi, indigodergisi.com web sitesi üzerinden tamamen dijital ortamda günlük yayın yapmaktadır. Aynı zamanda Türkiye’nin ilk internet haber dergisi olmakla birlikte, tüm yayın kadrosu ve okurlarıyla birlikte sürekli gelişmektedir. İndigo Dergisi’nin amacı; gidişatı ve tabuları sorgulayarak, kamuoyu oluşturarak farkındalık yaratmaktır. Vizyonu; okuyucularında sosyal sorumluluk bilinci geliştirerek toplumun olumlu yönde değişimine katkıda bulunmaktır. Temel değerleri; dürüst, sağduyulu, barışçıl ve sosyal sorumluluklarının bilincinde olmaktır. İndigo Dergisi, Türkiye’nin saygın İnternet yayınlarından biri olarak; iletişim özgürlüğünü halkın gerçekleri öğrenme hakkı olarak kabul etmekte; Basın Meslek İlkeleri ve Türkiye Gazetecileri Hak ve Sorumluluk Bildirgesi’ne uymayı taahhüt eder. İlaveten İnsan Hakları Evrensel Beyannamesi’ni benimsemekte ve yayın içeriğinde de bu bildiriyi göz önünde bulundurmaktadır. Buradan hareketle herkesin ırk, renk, cinsiyet, dil, din, siyasi veya diğer herhangi bir milli veya içtimai menşe, servet, doğuş veya herhangi diğer bir fark gözetilmeksizin eşitliğine ve özgürlüğüne inanmaktadır. İndigo Dergisi, Türkiye Cumhuriyeti çıkarlarına ters düşen; milli haysiyetimizi ve değerlerimizi karalayan, küçümseyen ya da bunlara zarar verebilecek nitelikte hiçbir yazıya yer vermez. İlkelerinden ödün vermeyen şeffaf yayıncılık anlayışını desteklemektedir. Herhangi bir çıkar grubu, örgüt, ideoloji, politik veya dini; hiçbir oluşumun parçası değildir. Köşe yazarlarımızın yazdıkları fikirler, kendi özgür düşünceleridir; İndigo Dergisi yayın politikası dahilinde değerlendirilir ve yayın ilkeleri ile çelişmediği müddetçe, düşünce ve ifade özgürlüğünü teşvik ederek yayına alınır. İndigo Dergisi, sunduğu tüm bilgilerin doğruluğunu teyit ve kontrol eder; bu bilgilerin geçerliliğine son derece önem verir.