Okul çağında alınan eğitim nasıl bir ömür boyunca unutulmazsa beslenme de okul çağında öğrenildiğinde bir ömür sağlıklı olmanın yollarını açar. Çünkü okul çağındaki çocuklar, sürekli bir büyüme ve gelişme süreci içindedirler. Bu dönemde alınacak koruyucu önlemler, tüm yaşamları boyunca etkili olabilecek yararlar sağlayacaktır.
Diyetisyen Emre Uzun, “Çocukların beslenme eğitimi ne kadar erken başlarsa çocuğun gelişim, zekâ düzeyi ve bağışıklık sistemi de o denli güçlenir.” diyor.
Fast-food tipi yiyeceklerin sıkça ve fazla tüketilmesi iştahı kapattığından çocuğun beslenmesini ve dolayısı ile sağlığını da kötü yönde etkiler. Abur cubur yiyecekleri sık, zamansız ve fazla tüketen çocuklar, genellikle kilo alamazlar ve vücutları dirençsiz kalarak sık hastalanırlar. Bu yüzden çocuklar için büyük tehdit oluşturan fast-food tüketimine dikkat edilmeli ve bunun için gerekli önlemler disiplinli bir şekilde yapılmalıdır.
Disiplin, yaşamı kolaylaştıran kurallar bütünü olduğundan, kendisi ile ilgilenilen, sorularına cevap alan çocuklar ebeveynleri tarafından konulan kurallara daha kolay uyum gösterir. Bu yüzden anne ve baba ortak karar almalı, kuralları bu çerçevede oluşturulmalı ve her iki ebeveyn de kural dışına çıkmamaya özen göstermelidir.
Okullarda fast-food tüketimi
Diyetisyen Emre Uzun, “Fast-food, abur cubur diye tanımlanan yapımı basit ve hızlı tüketilen, yağ içerikleri yüksek, raf ömrünün uzun olması için koruyucu madde içeren, tuz ve şeker oranı yüksek, besleyici değeri olmayan gıdalardır.” diyor.
Simit, tost, döner, lahmacun, pide, pizza, kızarmış patates ve parça tavuk, hamburger çeşitleri gibi fast-food ürünleri ve soğuk sandviç türleri ile beraber genelde gazlı içecekler tüketilmesi de bir başka tehlikedir.
Çay ve kahvenin özellikle çocuk ve gençler tarafından sık tercih edilmesi ise yetersiz ve dengesiz beslenme ile birlikte çeşitli sağlık sorunlarına da yol açmaktadır.
Diyetisyen Emre Uzun’a göre, fast-food ürünlerinin seçiminde sağlıklı beslenme ilkeleri dikkate alınmalıdır. Fastfood tarzı hazır yiyecekler, yüksek enerji içermelerine rağmen, vitamin, mineral ve liften fakirdir. Kızartılmış yiyecekleri, yanlış yöntemle beslenen çocukların sık sık tüketmesi; kanser yapıcı nitroz bileşiklerin artmasına neden olabilmekte, ayrıca içeriğindeki koruyucu ve gıda katkı maddeleri nedeniyle de kansere zemin hazırlamaktadır.
Bu sağlıksız ve zararlı yiyecekler yerine fırında veya ızgarada pişmiş besinler, et, tavuk ve balık içeren sandviçler ve düşük yağlı besinler tercih edilmelidir. Asitli, şekerli ve gazlı içecekler yerine vitaminlerden zengin taze sıkılmış meyve suları, az yağlı salatalar ve kalsiyum içeren süt, ayran veya sütlü tatlılar tüketilmelidir.
Fast-food tüketiminin nedenleri:
Zamanının çoğunu dışarıda geçiren çocukların fast-food ürünlerini;
- Kolay ve hızlı hazırlanması
- Lezzetli bulması
- Anne ve babanın çalışması
- Arkadaş ortamının etkisi
- Kitle iletişim araçlarındaki reklamlardan etkilenmesi vb. etkenlerden dolayı çocuklar fast-food tüketimine yönelmektedirler.
Fast-food gıdaları çocukların hayatından çıkarmak için neler yapılmalı?
Diyetisyen Emre Uzun, “Öncelikle çocukların hayatları boyunca sağlıklı bir şekilde gelişimi için yeterli ve dengeli beslenmeye önem verilmeli ve çocuklara bu alışkanlık kazandırılmalıdır. Çocuğunuza anne-baba olarak en iyi örnek siz olmalısınız. Babası televizyon karşısında cips yiyen ya da annesi sebzeyi görünce yüzünü buruşturan bir çocuktan aksi davranışları beklemek mümkün olmadığı için eve abur-cubur tarzı cips, çikolata, gazlı içecekler ve hazır meyve suları gibi besinleri almayın. Israr ederse onunla oturup bu tip besinlerin bünyesine nasıl zarar verdiğini uygun bir dille anlatın ama sakın korkutmayın.” diyor.
Çocuklara sağlıklı yaşam taktikleri
- Öncelikle çocuklara ‘sağlıklı yaşam tarzı’ öğretilmeli ve sağlıklı beslenme yaşam standartı haline getirilmesi hedeflenmelidir.
- Kahvaltının günün en önemli öğünü olduğu unutulmamalı ve atlamamaya dikkat edilerek çocukların günlük 3 ana öğün ve 3 ara öğün olarak beslenmesi sağlanmalıdır.
- Çocuklara sağlıklı beslenmeleri için günlük süt içme ve süt ürünlerinin tüketimi alışkanlığı kazandırılmalıdır.
- Her gün birkaç kez çeşitli taze sebze ve meyve tüketilmeli ve posalı gıdalar öncelikli olarak tercih ettirilmelidir.
- Günlük tüketilen yağ ve şeker miktarı sınırlanmalı ve kontrol edilmelidir.
- Yağlı et ve et ürünleri yerine az yağlı etleri, balık, tavuk, hindi eti veya kurubaklagiller tercih edilmelidir.
- Günlük protein alımında hayvansal ve bitkisel kaynaklardan dengeli olarak alınmasına özen gösterilmelidir.
- Tam buğday unundan yapılmış ekmek ve tahıl grubu besinlerin tüketilmesine özen gösterilmelidir.
- Besinlerin çeşitliliğinden yararlanılmalı ve buna ağırlık verilmelidir.
- Besinlerin pişirilmesi sırasında kızartma yerine haşlama, fırında veya ızgarada pişirme yöntemleri daha sağlıklı bir seçim olduğu unutulmamalıdır.
- Çocukların sağlıklı bir şekilde büyümeleri için vitamin ve minerallerin yeterli düzeyde alınması sağlanmalıdır.
- Enerji alımı ile harcaması arasında denge kurularak obeziteden kaçınılmalıdır.
- Ayrıca sağlıklı büyüme ve gelişme için dengeli beslenme tek başına yeterli değildir bu yüzden her gün orta düzeyde fiziksel aktivite yaparak sağlıklı yaşama destek sağlanmalıdır.
Beslenme Çantası
Çocuğunuz okula giderken beslenme çantası hazırlığında ondan da yardım alabilirsiniz. Böylece çocuğunuzun dikkati beslenme çantasına çekilir ve fast- food tarzı gıdalara yönelimi azaltabilirsiniz. Beslenme çantasındaki besin içeriğine dikkat ederek çeşitlendirin ve yiyecekleri soğuk ya da sıcak muhafaza eden özel çantaları tercih etmeye dikkat edin.
İdeal beslenme çantasında bulunması gerekenler:
- Süt/süt ürünleri
- Çeşitli sandviçler
- Meyve ve sebze
- Kuruyemişler (fındık, fıstık, üzüm, incir, kayısı
- Su
Sandviç ekmeğinin içinde peynir çeşitleri, haşlanmış et, tavuk, balık, domates, salata veya tatlı yeşil/kırmızı biber dilimleri ile farklı tatlar oluşturun. Tam buğday unundan yapılmış tahıl katkılı ekmekleri tüketmeye alıştırın. Su beslenme çantasında mutlaka olmalı ve su tüketimine alışkanlık kazandırılmalıdır.
Beslenme çantasında her gün bir meyve bulunmalıdır. Salam, sosis, sucuk vb. hazır besinlere yer verilmemesi idealdir. Kek, çikolata ve hazır bisküvileri daha az tükettirin, bunların yerine taze veya kurutulmuş meyveleri tercih edin. Patates, pirinç gibi besinlerin yer almaması daha uygundur. Bu tür besinlerin oda sıcaklığında bekletilmesi sağlıklı değildir.
Çocuklarda İştahsızlık nedeni ve 15 çözüm önerisi
