Pıhtı atması nedir? Halk arasında toplar damar tıkanıklığına bağlı pıhtı atması olarak bilinen tromboembolizm, her yıl binlerce insanın hayatını kaybetmesine neden olabiliyor. Pıhtı atması nasıl anlaşılır? Riski en aza indirmek için ne gibi önlemler alınabilir?
Gebelik, uzun uçak yolculukları, hormon tedavileri ya da doğum kontrol hapları pıhtı atması riskini arttırabiliyor. Fazla kilolardan kurtulup, hareketli bir yaşam tarzı benimsemek alınabilecek önemli önlemler arasında yer alıyor. Memorial Hizmet Hastanesi Kalp ve Damar Cerrahi Bölümü’nden Prof. Dr. Harun Arbatlı, tromboembolizm ve alınması gereken önlemler hakkında bilgi verdi.
Pıhtı atması her yaşta görülebilir!
İnsan sağlığını tehdit eden tromboembolizm yani pıhtı atması, kanın pıhtılaşmasıyla oluşmaktadır. Kan pıhtısı, dolaşımla birlikte bir uç damarda yeni tıkanmalara neden olarak ciddi tablolara neden olabilmektedir. Her yıl binlerce kişinin ölümüne veya kalıcı rahatsızlıklara neden olan tromboembolizm her yaş grubunda görülebilmektedir. İlerleyen yaşlarda daha fazla görülen tromboembolizm, genetik hastalıklarla ortaya çıkabildiği gibi dış etkenlere bağlı da gelişebilmektedir.
Gebelik döneminde hareketsiz kalmayın
Çeşitli sebeplerle uygulanan hormon tedavileri veya doğum kontrol haplarının pıhtı atmasına yol açtığı bilinmektedir. Vücudun hormonal dengesinin değiştiği ve anne adayının hareketlerinin kısıtlandığı gebelik dönemi de tromboembolizm bakımından riskli bir dönemdir. Hamilelik sürecinde pıhtı atma görülme olasılığı diğer kadınlara kıyasla 4-5 kat daha fazladır.
Fazla kilolarınızdan kurtulun!
Aşırı kilolu kişilerin kan kolesterol düzeyinin artması tromboembolizm riskini arttırmaktadır. Ayrıca kilolu kişilerin fizik durumu sonucu yaşadıkları hareketsizlik pıhtı atması ihtimalini yükseltmektedir.
Sigaradan uzak durun!
Kanın pıhtılaşma faktörlerini olumsuz etkileyen sigara kullanımı bilinen riskler arasındadır. Kırmızı kan hücrelerinin artmasına ve kanın akışkanlığının azalmasına neden olan sigara kullanımı pıhtı atmasına davetiye çıkarmaktadır.
Uçak yolculuklarında önlem alın
Hareketsizliğin neden olabildiği tromboembolizm uzun uçak yolculuklarında görülebilmektedir. Özellikle 4 saati aşan uçak seyahati yapan insanlarda yüksek sıklıkta tromboembolik hastalıklara ve ölümlere rastlandığı bildirilmektedir. Uçak yolculuklarında;
- Klima nedeniyle havadaki nem oranının düşük olması ve vücudun öngörülemeyen sıvı kaybı yaşaması.
- Alkol ve kafein tüketimi nedeniyle vücudun su kaybının daha da fazlalaşması.
- Yolcuların uzun süre boyunca bacaklarını uzatamadan hareketsiz bir pozisyonda kalmaları,
- Uçuş boyunca emniyet kemerinin bağlı kalması nedeniyle bel ve kalça bölgesinde oluşan basınç,
- Uçuş korkusu nedeniyle yolcuların sakinleştirici ya da uyku hapları alınması ve buna bağlı olarak uzun süreli hareket kısıtlığı toplardamarlar içerisindeki kan akımının yavaşlamasına neden olarak pıhtı atmasına yol açabilmektedir.
Bilgisayar başında fazla zaman geçirmeyin
Uzun yolculukların yanı sıra bilgisayar ya da televizyon başında geçirilen uzun ve hareketsiz saatler de pıhtı atmasına zemin hazırlayabilmektedir. Tromboembolizm özellikle hareketleri kısıtlayan diz, kalça ya da büyük ameliyat geçirenlerle yoğun bakımda tedavi gören hastalarda sık yaşanmaktadır. Pıhtı atması riski fazla olan bu hastalarda kan pıhtılaşmasını engelleyici tedavi uygulanması gerekmektedir.
Pıhtı atması riskini azaltmak mümkün
Pıhtı atma riskinden korunmak için basit ama etkili önlemler almak mümkün. Sağlıklı beslenmek ve aşırı kilolardan kurtulmak alınabilecek ilk önlemler arasında yer almaktadır. Bunun yanında;
- Gün içinde bol su tüketilmelidir.
- Alkol ve kafein alımına dikkat edilmelidir.
- Özellikle uzun uçak seyahatlerine özel önlemler alınmalıdır. Uyku hapı kullanmayarak uçak içerisinde otururken bile bacak egzersizleri ve kısa yürüyüşlerle hareket kısıtlılığının önlenmesi hayati önem taşımaktadır.
- Gebelik ve hormonal tedavi gerektiren durumlarda bilinçli yaklaşılarak doktor kontrollerinin aksatılmaması gerekir.
- Yatak istirahatlerinde pıhtı oluşumunu engellemek için hareket edilmelidir.
- Gerektiğinde yaşam tarzında değişiklikler yapılmalıdır.
- Doktorun tavsiyesine uygun olan basınçta varis çoraplarının toplardamarlardaki kan akımı üzerinde faydası olmaktadır.
- Bacaklarda varislere yatkınlık var ise, doktor takibi ile varisler tedavi ettirilmelidir.
