Yeşil çay içeriğinde antioksidan etkinin yanı sıra teanin etkisi de var. Peki nedir teanin? Ne gibi faydaları var?
Fitoterapi Derneği Başkanı Prof. Dr. Ekrem Sezik, yeşil çayda antioksidan etkinin yanında teanin etkilerinin de öne çıktığını söylüyor. Prof. Sezik, yeşil çay ile ilgili bilgiler paylaştı:
Yeşil çayın Güney Çin’de 5.000 yıl önce kullanıldığı ve yeşil çaydan değişik içecekler hazırlandığı bilinmektedir. Geleneksel Çin tababetinin, M.Ö. 1000-200 yılları arasında yazılmış kitaplarında, sağlıklı kişilerin stresten korunmak için yeşil çay içmeleri tavsiye edilmektedir.
Kısacası bu bilgiler, yeşil çayın binlerce yıldır bilindiğini ve şifa verici olarak kullanıldığını göstermektedir. Diğer taraftan, son yıllarda yapılan çalışmalar sağlığı korumada antioksidanların önemli bir rolü olduğunu ortaya çıkarmıştır.
Dolayısıyla antioksidan etkideki maddeleri çay içerek almak gün geçtikçe yaygınlaşmaktadır. Değişik antioksidan maddeleri taşıyan bitki kısımlarından hazırlanan poşet bitki çayları piyasada bulunmaktadır. Bunlardan en önemlisi yeşil çaydır. Bu yüzden son yıllarda ülkemizde de yeşil çay tüketimi oldukça artmıştır.
Yeşil çay nasıl elde ediliyor?
Yeşil çayın elde edilmesiyle ilgili de bilgiler veren Prof. Dr. Ekrem Sezik, sözlerine şöyle devam ediyor:
“Yeşil çay, çay bitkisinin fermantasyon uygulanmamış yapraklarıdır. Bitkinin tepesindeki tomurcuk halindeki ve altındaki 2-3 yaprak toplanır ve kurutulur. Kimyasal yapısı siyah çaya benzer ama antioksidan etki gösteren polifenoller yeşil çayda daha fazladır. Dolayısıyla daha çok bu amaçla kullanılmaktadır. Günde 3-4 kupa yeşil çay içilmesi, uygun miktarlarda antioksidan madde alınmasına yetmektedir.”
Yeşil çayın taşıdığı önemli maddeler
Ekrem Sezik, yeşil çayın taşıdığı önemli maddelere de dikkat çekiyor: “Yeşil çay kateşinler, flavonoller gibi değişik polifenol yapısındaki maddelerin yanında kafein ve teanin adlı bir amino asit vb. maddeleri taşımaktadır. Yeşil çayın sağlık için yararlı kullanımı, bu maddelerin müşterek etkilerinden dolayıdır. Yeşil çayda, kafein % 2-4, teanin % 1-2, antioksidan etkiyi sağlayan kateşinler ise % 20-25 gibi yüksek oranda bulunmaktadır.”
Yeşil çay nasıl hazırlanmalı?
Ekrem Sezik’in yeşil çayın içime hazırlanmasıyla ilgili verdiği bilgiler ise şöyle: “Kateşinlerin önemli bir kısmı demlemenin ilk 5 dakikasında poşetten suya geçer. Eğer ortamda limon bulunursa suya geçiş hızı artmaktadır. Dolayısıyla, kupaya konan yeşil çay üzerine, 70-80 derece civarındaki sıcak su ilâve edip, 1 ince dilim limon koyduktan sonra 5 dakika civarında tutulur. Poşet bu süre sonunda çıkarıldığında, kupadaki sıvıda yeterli antioksidan madde yoğunluğu sağlanmış olur.”
Sağlık ve teanin
Prof. Dr. Ekrem Sezik, yeşil çayın sahip olduğu teanin etkisi üzerinde önemle durarak, şunları söylüyor:
“Teanin ile ilgili son yıllarda, deney hayvanları ve insanlar üzerinde çok sayıda araştırma yapılmıştır. Bunların bir kısmından bahsedelim: Sıçanlarda yapılan çalışmalarda öğrenmeyi hızlandırdığı ve hatırlamayı artırdığı gösterilmiştir. Yine sıçanlarda yapılan çalışmalarda, tansiyonu yüksek olanların tansiyonlarında belirgin düşme sağladığı, normal tansiyondakilerde ise herhangi bir değişiklik olmadığı gösterilmiştir. Kafeinin tansiyon yükseltici etkisini de azalttığı deney hayvanlarında yapılan çalışmalarda elde edilen bir sonuçtur.”
“Japonya’da insanlar üzerinde yapılan bir çalışmada, deneklere 50-200 mg teanin verilmiş, teanin kullanılmamış deneklere göre, kullanılanlarda teaninin beyinde alfa dalgalarının sıklığını artırdığı tespit edilmiştir. Alfa dalgalarının sıklığının artması kişide sersemlik hali yaratmadan bir gevşeme, rahatlama meydana getirdiği için çok önemlidir. Bu bilgiden hareketle yapılan yeni çalışmalarda, teaninin yüksek kaygı bozukluğu (sürekli, aşırı ve durumla uygun olmayan bir endişe duyma durumu) olan kişilerde bu durumu düzeltici etkiye sahip olduğu gösterilmiştir. Araştırmalar sonucu ortaya çıkan önemli bir bilgi de, teaninin alındıktan 1 saat sonra serum, karaciğer ve beyinde en yüksek seviyeye çıktığı, serum ve karaciğerde bu seviyenin hızla düştüğü ama beyinde alımdan 5 saat sonra düşmeye başladığıdır. Bu bilgiler, yeşil çayın geleneksel Çin tıbbında, rahatlatıcı olarak kullanılmasını açıkladığı için son derece önemlidir. Teaninin önemini anlatmak için herhalde bu bilgiler yeterlidir.”
Yeşil çay ve diğer etkileri
Yeşil çay üzerinde yapılan diğer çalışmaların önemli bir kısmının, devamlı yeşil çay içilen Uzak Doğu ülkelerinde yapılmış epidemik çalışmalar olduğunu ifade eden Ekrem Sezik, bu araştırmalardan çıkan sonuçların ana hatlarını da paylaşıyor:
“Günde 4 -5 kupa yeşil çay içilmesi halinde,
- Kalp-damar hastalıklarına yakalanma riski azalmış,
- Kişilerin total kolesterol oranı yeşil çay içmeyenlere göre % 11 civarında düşük çıkmış,
- Antioksidan etkiden dolayı, kolon, göğüs, küçük hücreli akciğer kanseri, prostat kanseri gibi kanserlere karşı koruyucu etki sağladığı tespit edilmiş.”
Günde 4-5 kupa yeşil çay içilmesiyle kalp-damar sistemine pozitif etkiler yanında iyi ve ucuz bir antioksidan etki sağlanabileceğini söyleyen Ekrem Sezik, teaninin öğrenme, hatırlama üzerine olan pozitif etkilerinin yanında kaygı bozukluğu giderici etkilerinin altını çiziyor. Sezik sözlerini, “Yeşil çay içmenin çaydan keyif almanın yanında, sağlığa önemli yararlarının olduğunu söylemek gerekir” diyerek tamamlıyor.
