Baharda nasıl beslenmek gerekiyor? Hangi gıdaları yemek serbest ya da sakıncalı? İlkbahar alerjisine karşı nasıl beslenmek gerek? Bahar yorgunluğuyla savaşan besinler var mı? Baharda hangi ayda, hangi balık ve sebze yenir?
Baharın gözdesi: Akdeniz Diyeti
Diyetisyen Emre Uzun, öncelikle bahar aylarında aşırı ve yüksek kalorili besin tüketmemek gerektiğini söylüyor: “Gerçekte bahar aylarına en uygun beslenme şekli Akdeniz tarzı beslenme… Akdeniz Diyeti‘nde esas her öğünde taze sebze ve ara öğünlerde de mevsim meyveleri. Çünkü bahar aylarında metabolizmamız hızlanır. Bu da hem daha fazla enerji harcamamıza, hem de daha sık acıkmamıza neden olur ve farkına varmadan kendimizi yerken buluruz.
Baharda sık sık acıkıyorsanız, az ama sık sık yemeyi deneyin ancak yediklerinize dikkat edin: Bol kalorili şeyler, hamur işleri vb. olmasın. Meyve, kuru meyve gibi lif zengini gıdaları deneyin.”
Kış aylarında hemen hiç susamıyoruz. Aslında baharda da bu alışkanlığımız sürüyor ve su içmiyoruz. Diyetisyen Emre Uzun, “Bu büyük bir yanlışlık çünkü ısınan havayla birlikte vücuttaki dehidrasyon da artar. Günde en az 1,5 litre su tüketmek ve diğer içeceklerin de suyun yerini tutmadığını kabul etmek gerekir. Baharda alkolden ve kafeinli içeceklerden de uzak durun. Bağışıklık sistemini destekleyen bitki çaylarını ise ihmal etmeyin” diyor.
Piknikler kabusa dönmesin
Bahar bir yandan da eğlence ve doğaya açılma mevsimi. Geziler, piknikler; her biri bizi yemeye iten birer tuzak gibi. Emre Uzun, “Piknik ve mangal eğlencelerinde gereksiz miktarda et tükettiğimiz ve vücudumuzu proteine boğduğumuz doğru.
Mangal yapacaksanız sebze de koyun!
Böyle bir eğlenceye katılacaksanız ızgaraya, mangala sebze koymayı da teklif edin. Kabul edilmezse, siz kendinize hakim olun ve az yiyin. Pikniklerin güzel yanı da var: Yürüyüşler, açık havada oynanan futbol, voleybol sporlar, koşular… Yalnız bu bedensel faaliyetlerin yediklerinizi hızla yakmanıza ve hemen acıkmanıza sebep olacağını da unutmayın. Keyif için gittiğiniz piknik zararınıza olmasın” diye bir de uyarıda bulunuyor.
Bahar aylarında ye-yeme listesinde başka neler var acaba?
“Balık, kuru baklagiller, yumurta, yoğurt; fındık, ceviz, badem gibi kuruyemişler, az zeytinyağlı salatalar; bütün mevsim sebzeleri ve meyvelerinin dışında kepekli ve tahıllı ekmekleri listenizden eksik etmeyin. Bahar aylarının en büyük tuzağı, vitamin bakımından yoksun kalmaktır. Oysa süt, yumurta sarısı, balık ile sarı ve turuncu renkli sebzeler A vitamini içerir. Buğday, kepek, yeşil sebzelerde B grubu vitaminler yer alır ve tüm taze sebzeler, maydanoz, soğan ve domateste de C vitamini bulunur. Bunları mutlaka tüketmek gerek.”
Bahar alerjisi ve besinler
Baharın en büyük sıkıntısı, alerji mevsimi olması. Bu öyle hassas bir durum ki, bazen ne yiyeceğimizi bilemiyoruz. “Özel bir alerji geçmişiniz yoksa, tüm mevsim meyve-sebzelerini ve yumurta, tavuk eti, kırmızı et gibi besinleri tüketmeye devam edin çünkü bunlar bahar alerjisine karşı bünyenizi güçlendirir.
“Öte yandan hazır gıdalar, işlem görmüş besinler, şeker ve kızartılmış yiyeceklerden biraz uzaklaşın. Çünkü bunlar alerjileri tetikleyebilir. Onun yerine antioksidan etkisi bilinen maydanoz, ıspanak, brokoli, yeşilbiber, çilek, portakal, limon, greyfurt, ananas, yaban mersinive fındık, ceviz, badem gibi E vitamini kaynaklarına yönelebilirsiniz.
“Yine bol bol su için çünkü su, yabancı toksinleri vücuttan atmaya yardımcı olur. Çay, kahve gibi içeceklerle tuzu fazla tüketmeyin çünkü bunlar vücudun su dengesini bozar; ya su ihtiyacınızı azaltır ya da artırırlar.”
Bahar yorgunluğuna karşı
İlkbaharın yarattığı yorgunluk biliniyor. Hatta bunun “bahar yorgunluğu” diye bir tanımı bile var. Peki, bahar yorgunluğuna karşı nasıl beslenebiliriz? Diyetisyen Emre Uzun, konuya farklı bir yaklaşım getiriyor: “İlkbaharda gastrit, hipertansiyon, kalpte sorunlar, saçlarda dökülme, sindirim sorunları, cilt kuruluğu, hormon seviyelerinde değişiklik ve artan nemle birlikte vücutta dengesizlik, halsizlik, depresyon vb. görülebilir.
Aslında ‘bahar yorgunluğu’ denen de bu… Bahar yorgunluğundan kurtulmak adına, beslenme şeklimizde birkaç değişikliğe gidebiliriz. Örneğin öğün sayısını artırıp az ve sık yemek, sindirim sistemini rahatlatıp bizi mide ve sindirim sıkıntılarından koruyacaktır. Ağır karbonhidratlı ve yağlı yiyecekler (hamur işleri, şuruplu tatlılar, pilav, makarna, ekmek, kızartma, kavurma vb.) tüketimi ise hem yorgunluk hem uykuya davetiyedir. Uyku düzenimizi de korumamız gerek.
Geç yatmak ve öğlen uyanmak günü uzattığımızı zannederken, ertesi günü kaçırmamıza sebep olur. Bu da öğün atlamaktan gereksiz abur cubur tüketmeye kadar pek çok beslenme hatasına sebep olur. Ve yine su… Baharda içtiğiniz su miktarı asla 1,5 litrenin altına inmesin!”
Göz önüne bir liste…
Mevsimindeki meyve ve sebzeleri tüketmek çok önemli ancak baharda, hangi ay hangi meyve, sebze ve balık tazedir, biliyor muyuz? İşte size Diyetisyen Emre Uzun’un hazırladığı ve göz önünde bulundurmanız gereken bir “Bahar aylarında taze ürün listesi”:
Mart:
Balık: Levrek, kalkan, kefal, tekir ve midye
Sebze: Ispanak, havuç, pırasa, kırmızı turp ve brokoli
Meyve: Elma ve muz
Nisan:
Balık:Kalkan, kılıç, kırlangıç, tekir,barbunya,mercan, kayabalığı ve midye
Sebze: Taze soğan, taze sarımsak, kuşkonmaz, taze kekik, bakla ve marul
Meyve: Can erik
Mayıs:
Balık: Barbunya, ıstakoz, levrek, tekir, kılıç, kırlangıç, dilbalığı, iskorpit, pavurya ve karides.
Sebze: Enginar, bakla, madımak, semizotu, papatya, ebegümeci, domates ve salatalık.
Meyve: Çilek, yeşil erik, malta eriği, dut.
