24 Haziran 2018 Cumhurbaşkanlığı ve Milletvekili seçimlerine son iki gün kala; her ne kadar kemikleşmiş seçmen kitlelerinin oylarının değişme ihtimali düşük olsa da halen kararsız olan seçmenin sayısı pek de azımsanacak sayıda değil. Daha önce gerek yerel ve genel seçimlerde gerekse referandumlarda da gördüğümüz üzere kararsız seçmenin sandığa gitmesi halinde oy oranlarında değişimlerin olacağı aşikardır.
İşte bu noktada bir kez daha siyasal partilerin seçim vaatlerine genel olarak göz atmak gerekmektedir. Partilerin birbirlerinden ayrışmış vaatlerinin yanında ortak vaatleri de bulunmaktadır. Fakat bu ortak vaatleri yerine getirme noktasındaki sistemleri elbette ki ideolojileri ve parti geleneklerine göre farklılık göstermektedir.
5 madde altında partilerin 24 Haziran karşılaştırmalı seçim vaatleri
1- Güçlü Meclis yapısı
İlk olarak göze çarpan husus tüm siyasal partilerin güçlü bir meclis yapısı istemesi olmuştur. Bu noktada CHP, HDP, İYİ Parti, Vatan Partisi parlamenter sisteme belirledikleri süreler içinde geri dönüleceğini vaat ederken, Saadet Partisi bu noktada meclisin sistemlerden bağımsız bir şekilde güçlendirileceğini ifade etmektedir. AKP ve MHP ise yeni sistemde tek başlılık ile meclisin etkin ve sistemli bir şekilde çalışacağını ifade ederek hükümet meclis uyumunu vaat etmektedir.
CHP, KHK ve cumhurbaşkanlığı kararnameleri uygulamalarının kaldırılacağını ifade ederken, İYİ Parti parlamenter sisteme geçiş yapılana kadar cumhurbaşkanlığı kararnamelerinin 3 ay içinde yasalaşacağını ifade etmektedir.
CHP, HDP ve İYİ Parti Sayıştay’ın özerkleşmesi, görev ve sorumluluklarının yeniden tanımlanmasına ilişkin düzenlemelerin yapılmasını da ayrıca vaatlerine eklemiş bulunmaktadır.
2- Yargı bağımsızlığı
AKP ve MHP yargının, yasama ve yürütmeyi denetlemesini ve dengelemesini vaat etmektedir.
CHP, kuvvetler ayrılığını güvence altına alacak yeni bir anayasa hazırlayacak; AYM’nin üyelerinin seçim sisteminde değişikliğe gidecek, HSK’yı Hakimler Kurulu ve Savcılar Kurulu olmak üzere 2 ayrı kurula ayıracağını vaat etmiştir.
HDP, yargıyı yürütmenin baskısından kurtaracağını vaat ederken; İYİ Parti yargı ve anayasal sistemi arasındaki dengenin yeniden kurulmasını sağlayacağını vaatlerine eklemiştir.
Saadet Partisi avukatlar ile savcıların konumlarının denk olmasını vaat ederek savunma hakkının güçleneceğini ifade ederken; Vatan Partisi ise HSK’nın yeniden düzenleneceğini vaat etmiştir.
3- Kuvvetler ayrılığı
Bu noktada ilk iki maddenin uygulanmasının akabinde kuvvetler ayrılığı hususunun da değerlendirilmesi gerekmektedir. AKP ve MHP güçlü bir yasama ve yürütmenin olacağından bahisle kuvvetler ayrılığının olacağını vaat ediyor. CHP, HDP, İYİ Parti, Vatan Partisi parlamenter sistem ile kuvvetler ayrılığının sağlanacağını vaat ederken, Saadet Partisi meclisin güçlenerek yasama ve yürütmeyi denetleyebilmesinden bahisle kuvvetler ayrılığının sağlanacağını vaat ediyor. Son tahlilde hepsi yargı bağımsızlığını savunmaktadır.
4- Yönetişim ve hesap verebilirlik
Tüm siyasal partiler hem yerelde hem de genelde hesap verilebilir, katılımcı, şeffaf, demokratik bir sistem getireceğini vaat etmektedir. Bununla beraber halkın bilgi edinme hakkını da sonuna kadar sağlayacaklarını ifade etmektelerdir. Temelde her alanda liyakat sisteminin olacağı ve eşitlikçi bir yönetişim olacağının altı çizilmektedir. Bu birleşilmiş ana noktaların dışında ise farklılık gösteren vaatler şöyle olmuştur:
CHP Parti kaynaklarının denetlenebileceğini vaat ederken; HDP, İYİ Parti ve Saadet Partisi yolsuzlukla mücadeleyi vaatleri arasına koymuştur.
AKP “Yüksek Öğretim Çerçeve Yasası” ile üniversite yönetimlerinin özerlik noktasında yeniden yapılanmasının sağlanacağı bir yasa vaat etmektedir.
MHP, vatandaşlar ile STK’ların yönetime daha aktif katılımının sağlanacağını vaat etmiştir.
CHP meslek örgütlerinin mevzuatlarının güçlendirileceğini ifade ederek bunların yapılırken meslek erbaplarıyla da görüşmeler sağlanacağını ve ortak akıl ile üretileceğini vaat etmiştir. Ayrıca STK ve etik kurullarıyla da yakın ilişkiler kurulacağı da vaatler arasındadır. Oluşturulacak yeni anayasanın ise tüm kesimlerle düzenleneceğini de vaatlerine eklemiştir.
HDP toplumun tüm kesimlerine sorulacak Toplumsal Mütabakat Platformları ile meclise öneriler sunulacağını vaat etmiştir.
İYİ Parti, devlet değil vatandaş merkezli bir devlet modelinin getirilerek, siyasetin finansmanının da şeffaflaşması konusunda çalışacaklarını vaat etmiş ve STK’ların yasamaya dahil edileceğini de ifade etmiştir.
5- Siyasal partilerin temsil sorunsalı
CHP, %10 seçim barajının kaldırılacağını ve %1 oy alan siyasal partilerin mecliste temsil edilebilmesi için “Türkiye Milletvekilliği” uygulamasının getirileceğini vaat etmektedir.
İYİ Parti, seçim barajının %5’e düşmesinin vaat etmektedir.
CHP ve İYİ Parti ortak olarak ise Siyasal Partiler Yasası ile Seçim Kanunu’nun katılımcılık, çoğulculuk, parti içi demokratik süreçler açısından yeniden düzenlenmesini vaat etmektedir.
Saadet Partisi ise yurtdışındaki seçmenler için milletvekilliği kontenjanının ayrılmasını vaat etmektedir.
Tüm bu vaatler genel olarak değerlendirildiğinde temelde ülkenin birlik ve bütünlüğünün sağlanması, güçlü bir meclis yapısının oluşması, yargının bağımsız olması, kuvvetler ayrılığı ilkesinin benimsenmesi, çoğulcu yapının yönetimde sağlanabilmesi ve liyakatın etkin olarak uygulanabilmesi vaatleri göze çarpmıştır. Hangi siyasal parti seçimde üstün olacak olursa olsun mühim olan gerek daha fazla oy alan siyasal partilerin gerekse daha az oy alacak siyasal partilerin vaatlerini yerine getirmesi; getirilmesi için ise baskı unsuru olması gerekmektedir. Aksi takdirde vaatler ancak vaat olarak kalmaya devam edecektir.
