Son günlerde pek çok insanı hastanelik eden üst solunum yolu enfeksiyonlarına Gergedan Virüsü’nün neden olduğu söyleniyor. Ancak böyle bir virüs ismi yok! ‘Rhinovirüs’ ismi son zamanlarda medyada görüldüğü üzere gergedandan değil virüsün doğası gereği yerleşmeyi sevdiğinden dolayı ‘burun’ anlamına gelen ‘Rhino’ kelimesinden geliyor.
Rhino; gergedan değil, burun anlamında kullanılıyor
Üst solunum yolu enfeksiyonları (soğuk algınlığı); çeşitli virüsler tarafından oluşturulan, üst solunum yollarına ait hafif seyirli semptomlar ile seyreden hastalık tablosuna verilen addır. Hastalığa 200’den çok virüs türü neden olur. En sık etken rhinovirüslerdir. Birkaç aydır çok sık görülen ‘Rhinovirüs’ ismi, medyada görüldüğü üzere ‘gergedan’dan değil virüsün doğası gereği yerleşmeyi sevdiğinden dolayı burun anlamına gelen ‘Rhino’ kelimesinden gelir. Yani ‘Gergedan Virüsü’ isminde bir virüs türü bulunmamaktadır.
Altınbaş Üniversite Hastanesi Medical Park Bahçelievler Kulak Burun Boğaz Uzmanı Dr. Öğr. Üyesi Denizhan Dizdar, üst solunum yolu enfeksiyonları hakkında bilgi verdi…
Dikkat! Grip ölümcül olabilir!
Parainfluenza virüs, respiratuar sinsityal virüs, enterovirüs gibi virüsler birbirinden ayırt edilemeyen hastalık tablosu oluşturabilirler” diyen Kulak Burun Boğaz Uzmanı Dr. Öğr. Üyesi Denizhan Dizdar, “İnfluenza virüs ise grip olarak da adlandırılan, epidemi ve pandemilere yol açan ve komplikasyonları ile ölümcül seyredebilen daha ağır bir klinik tablo oluşturur.” diyor.
Bol bol su içilmeli ve dinlenilmeli
“Soğuk algınlığında etken virüslerin aktiviteleri için uygun ısı ve nem ihtiyacı, hastalığın mevsimsel dağılımını oluşturur. Genel olarak olgular sonbaharda ortaya çıkar” diyen KBB Uzmanı Dr. Denizhan Dizdar, “Rhinovirüs enfeksiyonları sonbahar ve ilkbaharda, coronavirüs enfeksiyonları ise kışın daha sık görülür. Bol su içilmesi, istirahat ve semptomların kontrolü; bu hastalıkların çoğunda tedavi sağlamaktadır. Ancak yeni doğanlar, yaşlılar, kronik hastalığı olanlarda bu hastalıklarla beraber gelişen ek hastalıklar problem yaratabilir. O yüzden yakın takibi gerekmektedir” diyerek uyardı.
Gergedan Virüsü değil, mevsimsel Grip!
Geçmiş yıllarda ortaya çıkan influenza virüsü türleri; kuş gribi ve domuz gribi diye isimlendirilen salgınlara yol açmıştır. Bazı griplerde, bu tip isimlendirmeler kullanıldı fakat bunun bir dayanağı vardı.
Örneğin; kuş gribi denildi çünkü kuşlardan bulaşıyordu ya da domuz gribi denildi çünkü domuzlardan bulaşıyordu. Gergedan isimlendirmesi ise doğru değildir. Herhangi bir yeni virüs söz konusu olmayıp, ‘gergedan’ diye tanımlanmış ve bu şekilde isimlendirilmiş bir virüs de bulunmamaktadır.
İstanbul Okan Üniversitesi Hastanesi Çocuk Sağlığı ve Hastalıkları Uzmanı Dr. Musa Bostancıoğlu da mevsimsel grip konusunda önemli bilgiler paylaştı.
Solunum yollarında hastalık yapan 200’den fazla virüs olup, basit soğuk algınlığının sebebi olan virüsler; sadece burun akıntısına yani nezleye yol açarken, bazı virüsler ise grip hastalığına yol açarlar. Halk arasında soğuk algınlığı olarak bilinen nezle, kış aylarında insanların daha çok kapalı alanlarda bulunması ile en sık görülen bulaşıcı hastalıklardandır. Bir çocuk yıl içinde ortalama 5-6 kez soğuk algınlığı geçirebilir. Basit soğuk algınlığının en sık sebebi ise, rhinovirüslerdir. Nezle; burun akıntısı, hapşırık, öksürük, hafif baş ağrısı ve yine hafif ateş ile kendini gösterir ve en fazla 7-10 gün sürüp, kendiliğinden geçer ve herhangi bir ilacı ya da aşısı yoktur.
Herhangi bir yeni virüs söz konusu değil
Grip etkeni olan en önemli virüs ise, “influenza” virüsüdür. Grip, Fransızca’da “pençesine almak” anlamına gelmektedir. Virüsü kapan herkes; yaygın kas ağrısı, boğaz ağrısı, baş ağrısı, halsizlik, ateş ve şiddetli öksürük, bulantı gibi ağır şikayetler ile hırpalandığı için bu hastalığa; paçavra gribi de denilmektedir.
Çocuk ve 65 yaş üstü kişilerin, influenza nedeniyle hastaneye yatırılmaları ve ölümcül olabilecek sorunlarla boğuşma riskleri kat kat fazladır. İnfluenza virüsü sadece insanları değil, kuşları ve memeli hayvanları da hastalandırır. İnsandan insana bulaştığı gibi hayvandan insana da bulaşabilir.
En son ortaya çıkan influenza virüsü türleri; kuş gribi ve domuz gribi diye isimlendirilen salgınlara yol açmıştır. Daha önce bazı griplerde bu tip isimlendirmeler kullanıldı ama bunun bir dayanağı vardı.
Örneğin; kuş gribi denildi, çünkü kuşlardan bulaşıyordu ya da domuz gribi denildi çünkü domuzlardan bulaşıyordu ama gergedan virüsü diyemeyiz, çünkü gergedandan bulaşan bir virüs yoktur. Herhangi bir yeni virüs söz konusu olmayıp, “gergedan” diye tanımlanmış ve bu şekilde isimlendirilmiş bir virüs de bulunmamaktadır.
Gergedanın İngilizcedeki karşılığı “rhinoceros”dur. İnsanlarda en sık hastalığa yol açan virüs grubu olan “rhinovirüs”de geçen “rhino” ise İngilizce değil Latince olup, “burunla ilgili” demektir. Ülkemizde tercüme edilirken “burunla ilgili virüs” yerine “gergedan virüsü” diye yanlış tercüme edilmiş. Bu isimlendirme doğru değil. Ne “gergedan virüsü” diye bir mikrop, ne de “gergedan gribi” diye bir hastalık vardır.
Salgın vakalarının nedeni mevsimsel grip!
Bu yıl herhangi bir yeni virüs söz konusu değilken, insanları hasta eden ise mevsimsel griptir. Mevsimler gribin virüsleri, kişilerin öksürüp hapşırmasıyla hava yoluyla insandan-insana geçer. Hastalığın kuluçka dönemi 1 ila 4 gün arasındadır. Virüsü kapanlar belirtilerin ortaya çıkmasından önceki 2 gün içinde, belirtiler ortaya çıktıktan sonrada en az 5 gün süreyle etrafa virüs saçarlar.
Virüsü kaptığından haberi bile olmayan, henüz belirtilerin başlamadığı, sağlıklı görünen bir kişide etrafa her an virüs yayabilir! Bu yüzden gribin yaygın olduğu bu aylarda kalabalık kapalı ortamlardan kaçınmak gerekir. Hastalık belirtileri başlayan çocuklar evde daha iyi bakım için ve arkadaşlarına da hastalık bulaştırmaması amacıyla 1 hafta süreyle okula da gönderilmemelidir. Grip en çok solunan havadan geçer. Bu nedenle havalandırması yetersiz ve çok kalabalık ortamlardan çocukları uzak tutmamız gripten koruyacaktır.
El hijyeni olmazsa olmaz!
Gribin bulaşmasının bir diğer yolu da ellerdir. Çocuğa dışarıda dolaşırken; asansör düğmesi, merdiven tutacakları, kapı kolları, duraklarda bulunan direkler gibi yerlere dokunmaması veya dokunacaksa da eline bir peçete alarak onunla dokunmasını sonrasında da bu peçetenin hemen çöpe atılması öğretilmelidir. Çocuğa elleri sabunlu suyla sık sık yıkatılmalıdır. Çocuklar büyüklerle veya hasta çocuklarla asla öpüşmemelidirler. Zira hastalık bulguları başlamadan bulaştırıcılık başlamaktadır.
İnfluenzadan korunmada grip aşısı büyük rol oynuyor
İnfluenza virüsünün çocukları hasta etmesini önlemenin en iyi yolu; eğer hekim uygun görmekte ise, her sonbahar döneminde çocuğu aşılatmaktır. Aşı yapılması sadece gribe karşı koruma yapmayacak aynı zamanda grip sonrası gelişebilecek diğer hastalıkların (bronşit ve zatürre gibi) gelişmesi de önlenmiş olacaktır.
Grip virüsü, her yıl tip değiştirdiği için hastalığı geçiren kişi, sonraki yıllarda tekrar hastalığa yakalanabilir. Aynı durum aşı için de geçerlidir. Hastalığın komplikasyon riski olduğu için doktor tarafından aşı olması söylenen kişi, her yıl yeniden aşı yaptırmalıdır. Kış aylarında giyim tarzı da, vücut direncinin düşmesine neden olabilir. Bu nedenle çocuklara da; erişkinlerle aynı kalınlıkta kıyafetler giydirilerek vücutlarının lüzumsuz yere terlemesine veya soğukta kalınmasına izin verilmemelidir.
Bağışıklık sistemini doğal yollardan güçlendirin
En iyi ikinci koruma yöntemi, sağlıklı beslenmektir. Özellikle; kış aylarında bağışıklık sistemini güçlendirmek için, hem bitkisel hem de hayvansal proteinlerle C vitamini ve özellikle çinko yönünden zengin gıdalar ile beslenmek gerekir. Limonlu ve zeytinyağlı salatalar, özellikle de taze portakal ve mandalina mükemmel bir C vitamini kaynağıdır.
Çinko için ise; ıspanak, kuzu eti, badem, kuru fasulye, bezelye, kabak, hindi eti ve tavuk göğüs eti tüketilmelidir. Tavuk suyu çorba ve dut pekmezi iyi birer balgam söktürücüdür. Ihlamur + bal + zencefil + limon karışımı vücut direncini artırmaya çok yardımcı olur. Ihlamur gibi kuşburnu çayı veya marmelatı da solunum yolunu yumuşatıp salgıların ve balgamın atılmasını kolaylaştırır. Çocuklara 1 yaşından önce bal verilmeyeceği gerçeği de unutulmamalıdır. Ihlamur ve dut pekmezi ise 6 aydan sonra verilebilir.
