Yine uzatıldı! Geçen yıl haziran ayında yayınlanan ardı ardına uzatılan imar affı yeniden uzatıldı! Resmi Gazete’de yayınlanan karara göre, 30 Haziran’da sona ermesi gereken imar affı, bu senenin sonuna kadar uzatıldı. Yapı kayıt belgesine başvurmuş olanlar, toplam bedelin en az %25’ini 31 Temmuz’a kadar kalan kısmını ise 31 Aralık tarihine kadar yatırabilecek!
17 Ağustos 1999, AFAD verilerine göre 18.373 kişi yaşamını yitirdi. 285.211 ev, 42.902 iş yeri hasar gördü. Tüpraş yangını günlerce sürdü. Yollar, viyadükler, köprüler çöktü. Demir yolları zarar gördü. 17 Ağustos’un 18. yılında 2017 ‘de Türk Mühendis ve Mimarlar Odası Birliği(TMMOB) a bağlı 5 odanın (Jeofizik Mühendisleri Odası, Jeoloji Mühendisleri Odası, İnşaat Mühendisleri Odası, Elektrik Mühendisleri Odası ve Makina Mühendisleri Odası) yayınlamış olduğu “İstanbul Depreme Hazır mı?” başlıklı raporda, beklenen depremde İstanbul’da en az 625 bin ölüm beklendiğine vurgu yapıldı.
Oysa büyük depremin 18 sene geçmişti. Bu sene 20. senesi geliyor peki neler değişti?
Kentsel dönüşüm süreci?
Kentsel dönüşüm umut olarak ortaya atılmıştı. Eski sağlıksız binalar yıkılacak yerine yeni binalar yapılacaktı. Fakat iş döndü dolaştı serbest piyasada gelir getirecek yerdeki binayı yık, daha çok gelir getirecek bina dik mantığına doğru gitti. İstanbul’da dere yatağında yada çok daha sağlıksız yerde yaşamak zorunda olan insanlar binalarını yenileyebilecek bir müteahhit bulamazken caddede, lüks semtlerde birer birer yıkıldı binalar. Yapı denetim kanunundan sonra yapılan yapılar dahil kentsel dönüşüm kapsamına girdi lakin kimse bu kadar genç binaların nasıl çürüğe çıkabildiğini sorgulamadı. En sonunda yapı stoku patladı ve bir elimizde lüks semtlerde artan yapı stoku diğer elimizde hâlâ yıkıldı yıkılacak yapılarla kala kaldık!
Ardından kentsel dönüşümden daha da tartışmalı “İmar affı” süreci başladı.
İmar affı genel bağlamda baktığımızda, kaçak olarak imar edilen yada usulsüz yapılan konutların devletle olan uyuşmazlığını çözme durumu! Yine aynı imar affı der ki, yapı kayıt belgesi yapı yeniden yapılana kadar ya da kentsel dönüşüme girene kadar geçerlidir. Savunanlar bu şekilde binaların kentsel dönüşüme sokulabileceğini ve sağlıklı yapılar oluşturulabileceğini öngörüyor ve bu yasa bugün itibariyle 31 Aralık’a kadar uzatıldı.
Peki ruhsat alıp binalar yasallaştıktan sonra binayı yenileme sürecine kadar geçen süreçte bina yıkılırsa sorumlusu kim olacak? Ki bunun örneklerini gördük. İstanbul’da deprem olmadan kendi kendine yıkılan binalar çöken istinat duvarları haberleri çok uzağımızda değil.
Oysa anayasaya göre barınma hakkı ve can güvenliği devlete aittir. Geçen 20 sene boyunca tüm bu binalar devlet tarafından kontrol edilip sağlıklı bir yol izlenebilirdi. Tüm bunlar için özel olarak çıkartılmış bir deprem vergisi de vardı. Kaldı ki deprem öncesinde yapılan harcamalarla bu yapılarla depremi yaşarsak sonrasında oluşacak devasa harcamalar mukayese bile edilemez.
Aynı zamanda unutulmamalıdır ki, bugün Marmara’da bahsi geçen şiddette bir deprem olur ise bu sadece Marmara’yı değil tüm ülkeyi sarsar. Geçen 20 seneye rağmen sanayinin, ekonominin, ticaretin tek bir bölgeye sıkıştırılması da bunun en büyük sebebidir.
İmar Affı’nın gerekçesi ruhsatsız yapıların kentsel dönüşümden faydalanamaması ise, tez zamanda sistem değiştirilmeli, binalar aftan evvel kontrol edilmeli eğer uygunsa affa uğramalı değil ise kentsel dönüşüme sokulmalıdır.
Aksi durumda yıkılan binalar için “zaten ruhsatsız” demenin hiçbir manası kalmaz. Unutmayalım tedbirli olsak da olmasak da bu depremi yaşayacağız, hayatta kalmak için bir 20 sene daha beklemeyelim!
